Mariel wordt geen Cubaans Hong Kong

In 2014 opende Raúl Castro, in aanwezigheid van zijn bondgenoten Dilma Rousseff, Evo Morales en Nicolás Maduro, het grootste project van zijn mandaat, namelijk de Speciale Ontwikkelingszone in de haven van Mariel / Zona Especial de Desarrollo (ZEDM). Vier jaar later, en met investeringen uit Brazilië van meer dan een miljard dollar, is de droom van een Caribisch Hong Kong verder dan ooit. Investeerders blijven weg. Emilio Morales, directeur van de Havana Consulting Group, legt uit waarom.

De modernste haven van het Caribisch gebied herbergt een moderne containerterminal

‘Het idee om een speciaal project te ontwikkelen in de haven van Mariel is een goed idee. Het probleem ligt bij het beheer. Geen enkel land in Latijns-Amerika heeft in twee jaar tijd (dankzij de diplomatieke dooi tussen Cuba en de VS) zoveel zakenlieden, presidenten en delegaties op bezoek gehad als Cuba maar het land wist er niet van te profiteren’, zegt Morales in een telefoongesprek met de website 14ymedio. Mariel werd gebouwd op een moment dat de diplomatieke dooi met de Verenigde Staten het einde van het embargo naderbij bracht. De modernste haven van het Caribisch gebied kon plaats bieden aan enorme schepen vanwege de 17 meter diepe vaargeul en de moderne containerterminal. Maar het verzet van de Republikeinen in het Congres tegen het opheffen van de sancties, de komst van Donald Trump Donald in het Witte Huis en de dalende aanvoer van gesubsidieerde olie uit Caracas maakten een einde aan het sterproject van Raúl Castro.

Inefficiënt
De Cubaanse economie, die streng en centralistisch wordt geleid, blijft inefficiënt. Het bedrijfsmanagement in de Speciale Ontwikkelingszone (ZEDM) van Mariel wordt uitgevoerd door overheidsfunctionarissen. ‘Particulier ondernemerschap is essentieel voor de toekomstige ontwikkeling van Cuba en Mariel. Aangezien de enige eigenaar de Staat is, doet het niemand pijn om een verkeerde beslissing te nemen. Het geld is niet van u, noch het risico. Het is iets abstracts, genaamd de Staat,’ aldus Morales. Eind maart waren er slechts 35 ondernemingen officieel goedgekeurd (waarvan vijf Cubaanse). Tien ervan waren actief en 25 waren in een proces van investeren. De officiële krant Granma berichtte dat het ZEDM tot nu toe 1,1 miljard dollar vergaarde, slechts 9,5% van de 12,5 miljard dollar die waren gepland. Morales wijst op de oorzaken van de matige resultaten van de industriële zone die bedoeld was om de nationale economie aan te jagen. ‘De buitensporige bureaucratie, een ingewikkeld besluitvormingsproces dat het toezicht op de investeringsaanbiedingen van buitenlandse bedrijven vertraagt, en vertragingen in de voltooiing van de infrastructuur’, aldus de auteur Morales in een recent artikel gepubliceerd in Martí Noticias. De regering zelf heeft in maart al gezegd dat de ZEDM-project ‘niet zo snel verloopt’ als voor het land nodig is. President Miguel Diaz-Canel evalueerde vorige week donderdag samen met een groep ministers en ambtenaren uit de sector, het programma voor buitenlandse investeringen en de export. ‘We moeten de zaken haalbaarder, levensvatbaarder en minder omslachtig maken’, benadrukte de president in verband met de obstakels die het investeringsproces vertragen. Diaz-Canel uitte later zijn ongenoegen over het trage tempo van de uitvoering van de besluiten die de Ministerraad of de Nationale Assemblee hadden genomen.

Promotie van Mariel-project ‘solide en veelbelovend’

Steun Brazilië
De projecten van Mariel werden gefinancierd door de Braziliaanse staat, destijds nog geleid door de Arbeiderspartij van Lula, waarmee Havana zich verwant voelt. Het multi-miljoenencontract werd uitgevoerd door Odebrecht, hetzelfde bedrijf dat veel corrupte regeringen in Latijns-Amerika aan het wankelen bracht door zijn omkopingspraktijken om overheidsopdrachten veilig te stellen. Tot op heden is in Cuba nog geen onderzoek gestart naar deze multinationale onderneming.

Werkgelegenheid
Voor Emilio Morales wordt de mislukking van Mariel zichtbaar in het kleine aantal banen dat het heeft opgeleverd. ‘Dit staatsproject heeft slechts 4.888 banen gecreëerd, in vergelijking met de meer dan 570.000 banen die werden gecreëerd nadat het in Cuba mogelijk werd gemaakt kleine particuliere ondernemingen (cuentapropismo) te beginnen. ‘Het is een misser om een speciale economische zone in Mariel op te zetten en de Cubanen buiten te sluiten want die mogen daar niet investeren. Eerst zouden de nationale ondernemers kansen moeten krijgen en dan de buitenlanders’.
Maar ook de buitenlandse ondernemers hebben het niet gemakkelijk. De Amerikaanse onderneming Cleber LLC zou het eerste bedrijf in de Marielzone worden met 100% Amerikaans kapitaal, maar de Cubanen verbraken de samenwerking met de eigenaren Saul Berenthal en Horace Clemmons. Zij zouden Oggun-tractoren produceren bestemd voor kleine boeren in Cuba zelf en bedoeld om meer voedsel te produceren. ‘Mariel heeft veel mogelijkheden: in de eerste plaats het verwerken van de olie uit Noord-Cuba, de ontwikkeling van industriële zones met importmogelijkheden en de verplaatsing van kapitaal. En het heeft een voordelige ligging, centraal in de aanvoerroutes, die de mogelijkheid biedt van een vrijhandelszone,’ zegt Morales. Al die mogelijkheden zijn aanwezig, maar de Staat verstikt deze.

CELAC-bijeenkomst in mei 2016 met Hugo Chávez en Raúl Castro

Ideologie
De Zona Especial de Desarrollo de Mariel werd tijdens de Top van de CELAC in 2014 gelanceerd, een Latijns-Amerikaans consortium opgericht door de Venezolaanse president Hugo Chávez waarbij de VS en Canada werden buitengesloten. Vier jaar later is de CELAC uiteengevallen, is Chávez dood, maakt Venezuela een crisis zonder precedent door en hebben de meeste landen in de regio (inclusief Brazilië) hun ideologische kleur gewijzigd. ‘Politieke besluiten kunnen de Cubaanse economie niet op de been houden want de markt heeft zijn eigen wetten. De Staat moet – zo luidde ook het advies van de Vietnamezen – de productiekrachten van de natie vrij laten en deze niet willen verslinden,’ aldus Morales.

Bron
*  Mario J. Pentón, website 14ymedio, 14 juni 2018

Link
* Video president Díaz-Canel over buitenlandse investeringen, Cubadebate, 14 juni 2018, 3 minuten