‘Meerpartijenstelsel is instrument van het imperialisme’

Terwijl de Cubanen op straat en op sociale netwerken in het kader van de komende grondwetsherziening, discussiëren over de houdbaarheid van het eenpartijstelsel en de almacht van de Cubaanse Communistische Partij van Cuba (PCC), dringt het regime erop aan het machtsmonopolie van de partij juist in het licht van ‘imperialistische’ aanvallen, te handhaven. Dat was te lezen in de partijkrant Granma die vrijdag j.l. de 93e verjaardag van de oprichting van de PCC herdacht en een tekst van Fidel Castro over dit thema publiceerde. In de tekst wordt geciteerd uit de grondwet van 1976 waar de partij wordt omschreven als ‘de superieure leidende kracht van de samenleving en de Staat.’

‘Waarom is er in Cuba een eenheidspartij?’, aldus de voorpagina van de partijkrant Granma.

Citaat: ‘Het meerpartijenstelsel is bij uitstek het instrument van het imperialisme om samenlevingen verdeeld te houden, te verdelen in duizend stukken; het verandert de samenleving en maakt deze machteloos om problemen op te lossen en belangen te verdedigen,’ zei wijlen Fidel Castro in een toespraak die gisteren door de krant werd gepubliceerd. De dictator (1926-2016) stelde in de jaren ’90 dat ‘een derdewereldland het zich niet kan veroorloven verdeeld te zijn’ en verzekerde dat het zijn ‘diepste overtuiging’ was dat ‘het bestaan van één partij dé vorm van politieke organisatie is en moet zijn’ in Cuba. Zijn broer Raúl Castro, tot 2021 leider van de PCC, heeft in juli jongstleden duidelijk gemaakt dat in de nieuwe teksten van de grondwet waar vandaag het hele land over debatteert, weliswaar niet langer de term ‘communisme’ wordt gebruikt, maar dat ‘het onherroepelijke karakter van het socialisme’ en de ‘leidende rol’ van de Partij ongewijzigd blijven.

Fidelista
Artikel 5 van de nieuwe grondwet benadrukt dat de Partij ‘eenheidspartij, martiano**, fidelista en marxistisch-leninistisch’ zal zijn. De Partij vormt het machtscentrum op het eiland, waar de president van het land (Diaz-Canel) hiërarchisch onder de eerste secretaris van de PCC (Raúl Castro) op de politieke ladder staat. De polemiek wordt vooral gevoerd op sociale media. Tijdens de discussie in het Cubaanse parlement over de conceptteksten van de nieuwe grondwet in juli jl. maakte José Luis Toledo, voorzitter van een parlementaire commissie, al duidelijk dat deze discussie taboe is. Zijn tekst over dit aspect is nu ook via een video door de staatmedia verspreid. Citaat: ‘Er is een macht groter dan de Staat,  die leidend en superieur is, dat is de Partij. De Grondwet kan de Partij geen richtlijnen opleggen,’ aldus de voorzitter van de Parlementaire Commissie voor Constitutionele en Juridische Zaken, José Luis Toledo.

Onredelijk
Op Facebook, het sociale netwerk dat het meest gebruikt wordt door de Cubanen, verschenen commentaren voor en tegen en presenteerden zich groepen, speciaal opgericht om de grondwetsherziening te bespreken. Op 24 februari 2019 na een drie maanden durende volksraadpleging, zal hierover een stemming plaatsvinden. Voor sommige leden van de groep Reforma Constitucional de la República de Cuba was de interventie van Toledo ‘de minst redelijke die we hebben gehoord tijdens de discussie over de totstandkoming van het conceptontwerp en ‘volledig in strijd met Artikel 1, waarin staat dat Cuba een socialistische rechtstaat is’. (…) ‘ Als de Grondwet de Partj geen richtlijnen kan opleggen, de partij die de hoogst leidende kracht in de samenleving is, dan vraag ik me af wat het doel van de Grondwet is,’ zegt bezoeker Hansel Bonilla op Facebook. Een andere ‘tegenstrijdigheid’ waar internetgebruikers op wijzen, is dat minder dan de helft van de Cubaanse bevolking lid is van de partij en de macht aldus in handen van een minderheid is. ‘Dat is in strijd is met het socialistisch uitgangspunt van de deelname van het volk aan de regering’.

Verkoop van ontwerpteksten grondwet.

Corruptie
‘Mensen hebben het recht om te zeggen wat ze denken van de Grondwet. Dat is het doel van de raadpleging maar voor hen die leefden in de periode (vóór het  Castro-regime) van partijpolitisering en corruptie, is terugkeer naar een dergelijk model ondenkbaar,’ aldus Manuel Rodríguez, een gepensioneerde op de website van het officiële persbureau Prensa Latina. De student Gabriela González zegt op dezelfde site dat ‘de ontwikkeling van het land, het welzijn van zijn inwoners en de rust van zijn burgers niet de kinderen van het meerpartijenstelsel zijn.’

Bron
* Persbureau EFE, 18 augustus 2018

Link
* Youtube 3 minuten: De uitspraken van de voorzitter van de Parlementaire Commissie voor Constitutionele en Juridische Zaken, José Luis Toledo.

Noot
** Martiano: gebaseerd op de ideeën van de onafhankelijkheidsstrijder José Martí.

Land in bruikleen voor Cubaanse boeren verdubbeld

Cuba verdubbelt het aantal hectaren dat kleine boeren van de staat kunnen leasen. Ook de periode om een stuk land te leasen wordt verdubbeld. De partijkrant Granma zei dat de nieuwe maatregelen om land te pachten bedoeld zijn ‘om oplossingen te vinden voor de stagnerende landbouw.’ Cuba importeert meer dan 60 procent van het voedsel dat het jaarlijks consumeert en betaalt daarvoor ongeveer $2 miljard. Het gaat daarbij vooral om bulkgranen zoals rijst, maïs, soja en bonen, maar ook andere producten zoals melkpoeder en kip.

Een Cubaanse rijstboer en het Ministerie van Landbouw.

De staat bezit 80 procent van de grond en verhuurt het grootste deel daarvan aan boeren en coöperaties. De rest is in handen van zo’n 400.000 particuliere familieboeren en hun coöperaties. Ondanks de verpachting van kleine stukken land aan zo’n 200.000 aspirant-boeren in de afgelopen tien jaar, blijven enorme stukken land braak liggen. De partijkrant Granma zei dinsdag dat de nieuwe maatregelen om land te pachten bedoeld zijn ‘om coherente oplossingen te vinden voor de beperkingen die tot nu toe ontwikkelingen afremmen.’ Voormalig president Raúl Castro begon tien jaar geleden met het verpachten van braakliggend land, het decentraliseren van de besluitvorming en het invoeren van marktmechanismen in de sector. Maar opvallende resultaten bleven uit onder meer omdat de staat een hoofdrol bleef spelen bij het toewijzen van middelen, het bepalen van prijzen en het controleren van de distributie. Castro werd in april vervangen door president Miguel Diaz-Canel, maar Raúl blijft leider van de communistische partij.

Invoer
Volgens de nieuwe verordeningen, die dinsdag in de Staatscourant (www.gacetaoficial.gob.cu) werden gepubliceerd, kunnen boeren nu maximaal 26.84 hectaren pachten, dat waren er tot nu toe 13.42 hectaren. Coöperaties kunnen onbeperkt pachten. De looptijd van de pachtovereenkomsten wordt verlengd van de huidige 10 tot 20 jaar met de mogelijkheid tot verlenging en coöperaties kunnen braakliggende grond voor onbepaalde tijd pachten. Dat waren tot nu toe 25 jaar. De nieuwe pachters mogen huizen en andere faciliteiten bouwen op maximaal 3% van de gepachte grond, vergeleken met de huidige 1 procent, maar in de meeste gevallen moeten zij nog steeds bepaalde gewassen of vee produceren en mogen zij de grond niet pachten, kopen of verkopen.

Lage productie
De Cubaanse regering geeft vaak de schuld aan het slechte weer en een gebrek aan arbeid en kapitaal voor de lage productie van de landbouwgrond, terwijl critici beweren dat dit te wijten is aan een gebrek aan privé-eigendom en buitenlandse investeringen, een gammele infrastructuur en de geleide economie in Sovjetstijl. Cuba heeft tientallen miljoenen dollars in de teelt van gewassen geïnvesteerd met als doel de dure import ervan te verminderen. Ondanks deze investeringen meldt Granma dat in de afgelopen 10 jaar de rijstproductie met 6%, die van bonen met 8%, granen met 6% en de melk met 2,9% waren gestegen.

Bron
* Persbureau Reuters, Marc Frank, 7 augustus 2018

Cubaanse scholieren moeten nieuwe leus leren

De communistische samenleving blijkt niet haalbaar omdat de natuurlijke hulpbronnen het niet toelaten en omdat persoonlijke ambitie onlosmakelijk is verbonden met de menselijke natuur. De klassieke definitie van het socialisme als een overgangsfase naar het communisme heeft historische theoretische debatten opgeleverd en vormde de waterscheiding tussen de politieke bewegingen op links in het ideologisch spectrum. Ook leverde het schitterende grappen op als ‘het ergste van het communisme zijn de eerste 500 jaar van socialisme’. Dat langverwachte moment waarop ‘de materiële goederen stromen bij de vleet’ en de mensheid op haar banieren de gulden regel zou kunnen schrijven ‘van iedereen naar vermogen, voor iedereen naar behoefte’ is niet langer een uitgesproken einddoel in de nieuwe Constitución de la República /Grondwet van de Republiek. Het woord communisme is weggegumd uit het plan. Dat schrijft Reinaldo Escobar, redacteur van de onafhankelijke website 14ymedio in Havana. En de basisschoolleerlingen die elke dag de leus scanderen ‘pioniers voor het communisme, we zullen zijn als Ché’ moeten op zoek naar een nieuw devies.

Pioniertjes voor het communisme

Die weglating, of beter, die doorhaling, vormde geen verrassing voor hen die de Conceptualización van het model (zie bij de linken hierna), dat werd goedgekeurd op het zevende congres van de PCC (Cubaanse Communistische Partij) in 2016, zorgvuldig hebben gelezen. In die tekst, die bijna tien jaar heeft staan stoven, wordt niet vermeld dat het eindresultaat van het model het bereiken van de communistische samenleving is, en het voornemen tot ‘uitroeien van de uitbuiting van de mens door de mens’ komt niet eens aan de orde. Alleen in het geheugen van hen die de pensioenleeftijd zijn gepasseerd, is er de herinnering aan de tijd dat Fidel Castro een andere dwaalleer koos toen hij verkondigde dat het mogelijk was om het socialisme en het communisme tegelijkertijd op te bouwen.

31 januari 1974: Fidel Castro en de Sovjetleider Leonid Ilich Brezhnev op het vliegveld José Martí. Links: Raúl Castro.

Alles gratis
Het was in de jaren zestig dat men in het dorp San Andres in de gemeente La Palma, provincie Pinar del Rio, een experiment invoerde om het geld af te schaffen en alles gratis te maken voor zijn 500 inwoners. Het was ook de tijd dat Nikita Chroesjtsjov in Moskou beloofde dat ‘de huidige Sovjet-generatie in het communisme zal leven’ en dat men aan de Cubaanse universiteiten en in andere intellectuele centra het moment voorzag dat de rode vlag van het proletariaat op het Capitool in Washington zou wapperen. Tijdens de recente zitting van de Nationale Assemblee / Cubaans parlement waar het schrappen van dat woord werd besproken, verzekerde de parlementsvoorzitter dat dit ontbreken ‘niet wil zeggen dat wij afstand doen van onze ideeën, maar dat we in onze visie streven naar een socialistisch land, soeverein, onafhankelijk, welvarend en duurzaam’. Even later beweerde hij dat de actuele situatie van Cuba en de internationale contekst erg verschillen van die in 1976 toen de eerste Constitución/Grondwet van de revolutionaire periode werd geschreven.

Eindpunt
Als iemand het tijdens een van de partijcongressen onder leiding van Fidel Castro gewaagd zou hebben om intrekken van het communistisch einddoel voor te stellen, dan zou hij minstens zijn beschuldigd van revisionisme en waarschijnlijk van verraad. Zelfs nu nog moeten we aannemen dat het veel oude partijleden moeite kost deze intrekking te accepteren en en dat ze zich in deze tijden afvragen hoe het mogelijk is dat de socialistische weg ‘onherroepelijk’ is, terwijl het eindpunt van de reis, de onontkoombare bestemming van deze route, niet wordt genoemd. De basisschoolleerlingen die elke dag de leus scanderen ‘pioniers voor het communisme, wij zullen zijn als Ché’, moeten per september op zoek naar een ander devies, op straffe de nieuwe tekst van de Grondwet tegen te spreken. De communistische samenleving blijkt niet haalbaar om twee fundamentele redenen. Ten eerste omdat de natuurlijke hulpbronnen het niet toelaten, en ten tweede omdat persoonlijke ambitie onlosmakelijk is verbonden met de menselijke natuur.

Politieke moed
We zouden Raúl Castro moeten feliciteren met zijn politieke moed of minstens zijn pragmatisme om het compromis met een onhaalbaar doel te ontwijken. Maar om consequent te zijn bij een dergelijk besluit zou hij ook in de inleiding moeten schrappen dat de Cubanen ‘worden geleid door de sociaal-politieke opvattingen van Marx, Engels en Lenin’ en ten slotte de naam veranderen van de partij die hij leidt. Daarvoor zou hij zijn toevlucht kunnen nemen tot de toevoeging ‘fidelistisch’, een vrijblijvende leer zonder wetenschappelijke onbuigzaamheid, die elke oplossing, elke verandering kan rechtvaardigen.

‘Deze Revolutie is en zal MARXISTISCH zijn!’

Traumatisch
Raúl Castro, hoe traag ook dikwijls met zijn beslissingen, heeft nooit besloten het Cubaanse systeem in te schrijven onder de vage definitie van ‘het socialisme van de 21^ste eeuw’ en hij liet het in zijn geheel afhangen van het bezittelijke nuestro’/van ons. Hij heeft het grootste deel van de door zijn broer opgelegde schrikbeelden ontmanteld terwijl hij trouw zwoer aan diens erfenis. Nu hij zijn definitieve aftreden niet langer dan vijf jaar lijkt uit te stellen, heeft hij duidelijk gemaakt dat het einddoel van dit experiment door anderen zal moeten worden vastgesteld. Voor veel communisten kan deze verandering net zo traumatisch zijn als het voor een katholiek zou zijn om de paus te horen opbiechten dat er geen leven is na de dood, dat de Messias nooit zal wederkeren of dat het hemels paradijs wordt weggegumd uit de geschriften. Dat dacht men tweeduizend jaar geleden, maar nu liggen de zaken anders.

Bron
* Reinaldo Escobar, website 14ymedio, 22 juli 2018.

Linken
* Granma, 20 april 2016 over het 7e congres van de Cubaanse Communistische Partij (PCC).
* Meer ruimte voor particuliere ondernemingen in Cuba, zie deze Cubaweblog van 26 mei 2016 met o.a. linken naar teksten over Conceptualización.

Economische groei van 1,1% blijft voor Cubanen onopgemerkt

De timide economische groei van 1,1% in de eerste helft van dit jaar, zoals aangekondigd door de Cubaanse regeringsleider Miguel Diaz-Canel, zal in de keukens van de meeste Cubanen onopgemerkt blijven. Ook de koopkracht van de Cubanen zal er niet door verbeteren. Dat zeggen diverse economen die door de onafhankelijke website 14ymedio werden geraadpleegd.

Kleine zelfstandige in Varadero

Cuba gaat gebukt onder de effecten van de crisis van zijn grootste bondgenoot, Venezuela. Het slaagt er niet in de afnemende toeristenstroom uit de VS te compenseren, de export te doen groeien en de effecten van voorbij tropische wervelstormen te bestrijden. Ook speelt de incompetentie van regeringsfunctionarissen een rol bij de algehele stagnering. De Cubaanse hoogleraar en econoom Elías Amor Bravo uit Valencia, Spanje zegt: ‘De feiten alarmeren me. Ik maak me grote zorgen omdat ik denk dat de Cubaanse economie snel uit de hand loopt. De economische groei van verschillende landen in Latijns-Amerika bedraagt meer dan 4%. Cuba ligt onder het gemiddelde. Het is het gebruikelijke verhaal, maar het geeft aan dat de motor van de economie is vastgelopen.’ Amor Bravo legt uit dat de lage economische groei het gevolg is van de terugval in het toerisme, waarmee bij de voorspellingen geen rekening is gehouden. In de eerste helft van dit jaar daalde het aantal toeristen dat naar Cuba reisde met 5%, in het geval van de Amerikanen was de daling 24% (ongeveer 266.000 mensen) ten opzichte van het voorgaande jaar. Het nieuwe beleid van president Donald Trump om toeristische bedrijven die eigendom zijn van het Cubaanse leger aan te pakken, heeft de economie van het land getroffen. De econoom constateert dat de buitenlandse investeringen laag blijven, zeker tegen de achtergrond van het gegeven dat het land 2,5 miljard dollar per jaar aan buitenlandse investeringen nodig heeft. Dan is er de slechte suikeroogst, met 1,1 miljoen ton de slechtste van de afgelopen eeuw, de schade door de orkaan Irma (13,5 miljard dollar) en de storm Alberto. Het handelstekort bedroeg 7,953 miljard dollar in 2016, het laatste jaar waarover statistieken beschikbaar zijn. ‘Het ongecontroleerde overheidstekort gaat jaar na jaar door en dat betekent een opeenstapeling van steeds groter wordende schulden’, voegt Amor toe, wat hij ‘het onvermogen noemt van overheidsambtenaren om de economie te leiden.’

Met de komst van Gorbachov kwam er een einde aan de subsidie-stroom uit de Sovjet Unie.

Rusland
Cuba kreeg in 2014 aanzienlijke schuldverlichting met de kwijtschelding van 90 procent van de 35 miljard dollar, die men schuldig was aan de voormalige Sovjet-Unie, nu de Russische Federatie. In 2015 bereikten de Club van Parijs en Havana een akkoord om 8,5 miljard dollar van de 11,1 miljard dollar die het sinds 1986 aan schulden en rente had opgebouwd, kwijt te schelden. Mexico deed hetzelfde met 70% van de 487 miljoen dollar die het aan Cuba eiland had geleend en Japan vergat bijna een miljard van zijn oude schuld in 2014. ‘Het symptoom van ziekte is koorts, maar ziekte is wat de dokter moet bestuderen. Als je de koorts alleen bestrijdt, los je het probleem niet op. De ziekte in het geval van Cuba is gebrek aan evenwicht door een gebrek aan export en het totale gebrek aan controle van de uitgaven van de staat”, verzekert Amor Bravo.

Koopkracht
Meer stroomuitval, meer schaarste in deviezenwinkels en gerantsoeneerde markten zijn het gevolg van de huidige economische situatie op het eiland en hebben geleid tot aanscherping van de controlemaatregelen ten aanzien van de particuliere sector. Volgens econoom Carmelo Mesa-Lago is de koopkracht van de Cubanen nauwelijks 51% van die van 1989. De verslechtering was ook voelbaar in de farmaceutische sector als gevolg van liquiditeitsproblemen bij de betaling van de leveranciers van de grondstoffen van medicijnen. In een sector waar 85% van de bestanddelen van geneesmiddelen wordt geïmporteerd, betekende dat op de helft van 2018, dat 45 basisgeneesmiddelen ontbraken. Hetzelfde gebeurde met de levering van ijs, frisdranken en bier aan het netwerk van kleine ondernemers; de laatste maande zijn deze sterk gedaald. Moeilijkheden bij de aankoop van verpakkingen en grondstoffen in het buitenland hebben veel industrieën, zoals de bekende ijsfabrikant Copelia, ertoe gebracht hun productie te verminderen en sommige fabrieken tijdelijk te sluiten. Mesa-Lago concludeert in een recente studie dat de gemiddelde groei van de economie tussen 2016-2018 0,6% zal bedragen, een zeer laag cijfer in vergelijking met de andere landen in het gebied. Het Internationaal Monetair Fonds voorspelde dit jaar een groei van 1,6 procent voor Latijns-Amerika. Emilio Morales, directeur van de Havana Consulting Group, stelt het groeicijfer door de Cubaanse overheid ter discussie. ‘De groei van 1,1% van het Bruto Binnenlands Product is twijfelachtig wegens de slechte economische resultaten van dit semester. Op dit moment bevindt het land zich in een gespannen financiële situatie en heeft het een groot gebrek aan liquiditeit, waardoor de betalingen aan een belangrijke groep leveranciers van grondstoffen en producten zijn vertraagd”, zegt Morales.

Hugo Chávez en Raúl Castro

Venezuela
Cuba slaagde erin zijn economie een impuls te geven nadat in Venezuela Hugo Chávez aan de macht kwam en waardoor de effecten van de plotselinge subsidiestop uit de Sovjet Unie enigszins werden verzacht. De ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst met Caracas aan het begin van de eeuw en het sturen van tienduizenden medische beroepsuitoefenaars die met gesubsidieerde olie naar Havana werden betaald, leverde de regering van Fidel Castro enige ademruimte op. De crisis in Venezuela heeft daar echter verandering in gebracht. Volgens de laatste officiële gepubliceerde cijfers, daalde de handel tussen de twee landen tot 2,2 miljard dollar in 2016, een historische dieptepunt sinds het begin van het chavisme. In 2012 was dat nog 8,5 miljard dollar. Venezuela, dat in de beste jaren van de Bolivariaanse revolutie dagelijks zo’n 120.000 vaten (zo’n 4 miljard dollar) olie naar Cuba stuurde, heeft de leveranties teruggebracht tot zo’n 55.000 vaten. Door de duizelingwekkende daling van de olieproductie in het land heeft het land op de internationale markten ruwe olie ingekocht, het vervolgens naar Cuba gestuurd voor een bedrag van ongeveer 1,2 miljard dollar.

Omar Everleny

Onopgemerkt
Volgens econoom Omar Everleny Pérez ‘slaagt de regering er al enkele opeenvolgende jaren niet in de jaarlijkse doelen te bereiken’ (…) ‘Een economie moet tussen de 5 en 7% groeien om een goede start te kunnen maken en de Cubaanse economie staat al vier of vijf jaar op een niveau van 2%’, meldt Pérez de redactie van 14ymedio telefonisch. Pérez, die ooit het Centro de Estudios de la Economía Cubana van de Universiteit van Havana leidde, meent dat er sprake is van een vicieuze cirkel waardoor het onmogelijk wordt naar de weg van groei terug te keren. ‘Economische groei van 1% als die in Cuba stelt niets voor. Die komt niet bij de bevolking terecht en die voelt men niet,’ zegt hij.

Bron
* Mario J. Pentón, 14ymedio, 25 juli 2018

Link
* Miami Herald, 26 juli 2018: Cuba badly needs currency reform, but it won’t happen yet, economists say.

Cuba schrapt ‘communisme’ in wetsontwerp grondwet

In het wetsontwerp voor een nieuwe Cubaanse grondwet wordt niet langer gesproken over ‘communisme’. In de nieuwe tekst wordt alleen gesproken over ‘socialisme’ en wordt de doelstelling ‘vooruitgang in de richting van een communistische samenleving’ uit de huidige grondwet van 1976 geschrapt. Strikt formeel neemt het regime hiermee afscheid van het communisme. Ook wordt in het kader van de gecontroleerde liberalisering van het economisch model de erkenning van privé-eigendom in de nieuwe grondwet opgenomen. Zaterdag, zondag en maandag kwam het Cubaans parlement bijeen om nieuwe ontwerpteksten te bediscussiëren. Uiteindelijk werden alle teksten unaniem goedgekeurd. Later spreekt de Cubaanse bevolking zich uit via een volksraaadpleging.

Miguel Díaz-Canel en Raúl Castro, president en voormalig president van Cuba, afgelopen woensdag in Havana. Op de voorgrond vice-voorzitter van de Ministerraad, Ramiro Valdés.

In de huidige Grondwet van 1976, gebaseerd naar beeld en gelijkenis van het voormalig socialistische blok, wordt in artikel 5 nog als doelstelling ‘de vooruitgang in de richting van een communistische samenleving’ vermeld. Met de huidige grondwetsherziening verdwijnt dat concept. Het is een verandering van grote historische betekenis, die de overheid presenteert als slechts een aanpassing van de taal aan de nieuwe fase van de revolutionaire continuïteit. ‘Het betekent niet dat we afstand doen van onze ideeën, maar eerder dat we in onze visie streven naar een socialistisch, soeverein, onafhankelijk, welvarend en duurzaam land,’ zegt de voorzitter van de Nationale Vergadering, Esteban Lazo, op vrijdag. Ideologisch zal Cuba zich dan losmaken van het communistisch gedachtengoed in de grondwet, maar anderzijds blijft de Cubaanse Communistische Partij het hoogste bestuursorgaan van het land. Volgens de partijkrant Granma bevestigt het ontwerp grondwet ‘het socialistische karakter van de revolutie en de leidende rol van de partij’ en de ‘onherroepelijkheid van het politieke en economische model’.

Homohuwelijk
Het ontwerp van de nieuwe Cubaanse grondwet opent de deur om het homohuwelijk op het eiland te legaliseren. Volgens Homero Acosta, secretaris van de Staatsraad, definieert artikel 68 het huwelijk als een verbond ‘tussen twee personen (…) en zegt niet van welk geslacht’. De huidige grondwet van 1976 erkent alleen een huwelijk tussen man en vrouw. De legalisatie van het homohuwelijk is een steeds dringender eis van de LGBTI-gemeenschap in Cuba. Mariela Castro, dochter van Raúl Castro en directeur van het Centro Nacional de Educación CENESEX, is daarvan de vaandeldrager. Evangelische groepen hebben de afgelopen dagen op het eiland gedemonstreerd tegen de mogelijke legalisatie van het homohuwelijk.

Tijdperk Fidel Castro en Karl Marx is deel van de historie

Markt en kapitaal
In 2011 begon de Cubaanse regering met de actualisering van het economisch model en de afzwakking van de communistische leer. Tijdens het zesde partijcongres werden ook de Richtlijnen van de Economische en Sociale Politiek geformuleerd. In 313 hoofdstukken kreeg de wens van Raúl Castro vorm tot veranderingen die moesten leiden tot dynamisering van de zwakke Cubaanse economie door meer ruimte te bieden aan zelfstandig ondernemerschap en het land open te stellen voor buitenlandse investeringen. Dit Raulisme betekende een verschuiving naar meer pragmatisme ten opzichte van de lijn die Fidel Castro decennialang had opgelegd met een grote terughoudendheid tot de de markt en het vastklampen aan marxistisch-leninistische concepten tot hij zich in 2006 wegens ziekte terugtrok.

Continuiteit
Cuba gaat het post-Castrotijdperk in onder het motto ‘continuïteit’, geleid door president Miguel Díaz-Canel (58 jaar), geboren na de revolutie van 1959 aan wie Raúl Castro (87) in april zijn functie als voorzitter van de Staatsraad overdroeg na hem jarenlang als trouwe opvolger op deze rol te hebben voorbereid. Díaz-Canel stelde een Raad van Ministers samen met veel getrouwen van zijn voorganger. De Nationale Assemblee keurde dit nieuwe kabinet zaterdag jl. goed; 20 van de 34 ministers vervulden deze functie ook al onder Raúl Castro. Deze blijft tot 2021 secretaris-generaal van de Cubaanse Communistische Partij, de hoogste autoriteit op het eiland.

Minister Alejandro Gil

Nieuwe ministers
De belangrijkste nieuwe ontwikkeling rond het kabinet is de benoeming van een andere minister van Financiën, Alejandro Gil, die tot nu toe viceminister was. Sinds Raúl Castro in 2008 het roer overnam, is deze begonnen met een sobere aanpassing van het socialistisch systeem aan de markt en het aantrekken van buitenlandse investeringen. Díaz-Canel zal deze tendensen moeten versnellen en proberen een einde te maken aan de eeuwigdurende tekorten en groeipercentages die bijna nihil zijn. Gil wordt verantwoordelijk voor de gecompliceerde cocktail van enerzijds staatsbemoeiing en anderzijds economische liberalisering. Gil behoort tot de nieuwe generatie van Cubaanse bureaucraten en vervangt Ricardo Cabrisas (81), die een van de vier vicevoorzitters van de Raad van Ministers wordt. Ramiro Valdés (86) is een andere vicevoorzitter die ook tot de historische leiders behoort. Díaz-Canel stond bekend als een technocraat met een open-mind. Sinds twee jaar is zijn benadering rigoureus en conservatief en benadrukt hij dat zijn doelstelling niets anders is dan ‘continuïteit’, vandaag de dag het toverwoord voor de status quo in Cuba.

De voorstellen tot wijziging van de grondwet werden unaniem aangenomen.

Unaniem
In zijn team zullen zwaargewichten zoals de bondskanselier en meesterbrein van de betrekkingen met de Verenigde Staten, Bruno Rodríguez (60), Leopoldo Cintra (77), afkomstig uit de inner circle van Raúl Castro en Minister van de Strijdkrachten, viceadmiraal Julio César Gandarilla (75) verantwoordelijk voor het machtige Ministerie van Binnenlandse Zaken, aan zijn zijde staan. Handel en Buitenlandse Investeringen en Toerisme, twee portefeuilles die van bijzonder belang zijn omdat Cuba dringend kapitaal moet aantrekken, blijven in handen van Rodrigo Malmierca en Manuel Marrero. De gemiddelde leeftijd van dit kabinet is 60 jaar. Het bestaat uit 26 mannen en acht vrouwen.

Bron
* El Pais, 21 juli 2018

Linken
* Persbureau Reuters, 21 juli 2018: Cuba Aims to Build Socialism, Not Communism, in Draft Constitution
* Carmen Sesin, NBC Nieuws, 23 juli 2018: With significant constitutional changes, Cuba’s leaders aim for their system’s survival
* Website 14ymedio: Reform the Essence of the Constitution, Not the Letter. Boris González, lid van de oppositiegroep MUAD, bekritiseert het gebrek aan een publiek debat in Cuba over de hervorming van de grondwet. Het gaat er, aldus González, niet om de letter van de wet te wijzigen maar vooral de essentie van de grondwet te veranderen.

Nieuwe regels voor kleine zelfstandigen

In een speciale uitgave van het Staatsblad nr. 35 zijn gisteren nieuwe regels gepubliceerd voor de groeiende groep Cubanen die zelfstandig als cuentapropista een beroep willen uitoefen. Het fenomeen kleine zelfstandigen is 7 jaar geleden ontstaan en Cuba telt op dit moment meer dan 600.000 van deze cuentapropistas. De nieuwe reglementen zullen op 7 december van kracht worden. Volgens de autoriteiten waren de veranderingen nodig om deze vorm van arbeid te ‘perfectioneren, tekortkomingen te corrigeren en de ontwikkeling van het zelfstandig ondernemerschap te ordenen.’

Aantal cuentapropistas is 591.456: 28% van hen is jong, 3 van elke 10 is vrouw en in totaal is 13% van de werkende bevolking nu kleine zelfstandige.

Volgens het Ministerie van Arbeid en Sociale Zekerheid (MTSS) zullen er voortaan voor 123 beroepen vergunningen worden afgegeven, terwijl de lijst voorheen 201 beroepen telde. Sommige beroepsactiviteiten zoals die in de sfeer van de schoonheidssalon en uiterlijke verzorging zijn samengevoegd. Op de lijst is toegevoegd de patissier en de verhuurder van transportmiddelen.

Eén beroep
Er komt een einde aan de bevriezing van vergunningen voor 27 activiteiten die verleden jaar augustus werd afgekondigd. Het betrof vooral de verhuur van huizen en kamers, gastronomische dienstverlening in restaurants en beroepen als aannemers, modeontwerpers, naaisters en kleermakers. Vergunninghouders mogen slechts één activiteit tegelijk uitoefenen. ‘Er zijn werknemers die een cafetaria hebben en tegelijkertijd eeen vergunning om auto’s te wassen of schoenen te repareren. Dat is niet langer mogelijk. In de praktijk is dat een eigenaar met veel zaken en dat is niet in de geest van het TCP (Trabajo por Cuenta Propia, zelfstandige arbeid),’ aldus het Ministerie. De aanvraag voor een vergunning moet gepaard gaan met een schriftelijke beschrijving van het op te richten bedrijf, de plaats van vestiging en de financiering van de op te richten onderneming. Er is een pakket van maatregelen aangekondigd die belastingontduiking moet voorkomen evenals de ‘opeenstapeling van rijkdom’. De controle over het cuentapropismo wordt direct uitgevoerd door de Staat.

Verhuur aan buitenlanders
Er zullen in de toekomst geen vergunningen meer worden afgegeven voor groothandelaren en kleinhandelaren van landbouwproducten, exploitanten van kermissen en andere recreatie-instellingen, verkopers van rolstoelen en cd’s en straatverkoop vanuit de kar van groenten en fruit. Volgens het ministerie zou in deze sectoren wangedrag en criminaliteit zijn voorgekomen. Personen die reeds een vergunning hebben voor deze beroepen, kunnen hun werk voortzetten. Verder mogen de verhuurders van woningen, appartement en kamers ook maaltijden en lunches aanbieden aan hun gasten. Nieuw is dat woningen niet alleen verhuurd mogen worden aan toeristen en Cubaanse burgers, maar ook aan Cubaanse of buitenlandse bedrijven.

Rodriguez Baquero, lid van de hiphopformatie Los Aldeanos. De teksten van Los Aldeanos zijn bij de meeste jongeren bekend. Het regime veroordeelt deze muziek.

Nieuw cultuur decreet
Een onderdeel van het pakket maatregelen raakt in het bijzonder het werk van kunstenaars. Decreet 349 voorziet in boetes en inbeslagname van apparatuur van hen die concerten en optredens verzorgen in particuliere bars en clubs of instellingen van de staat zonder toestemming van het Ministerie van Cultuur of agentschappen van de staat. Met name urbanpopmuziek als regueton en hiphop kunnen daarbij worden getroffen; de controversiële teksten van deze  artiesten wekten al eerder de ergernis van de staat. Vaak krijgen dergelijke artiesten geen toestemming om in het openbaar op te treden. Eigenaren van clubs waar deze muziekgroepen optreden, kunnen hun vergunning verliezen. Verder is bepaald dat schilders die hun werk zonder instemming van de staat verkopen, kunnen worden gestraft.
Over boeken wordt vastgesteld dat ‘natuurlijke noch juridische personen’ boeken mogen verkopen die ‘schade toebrengen aan ethische en culturele waarden’.

600.000
De kleine ondernemers met een vergunning krijgen 90 dagen de tijd om hun bedrijf aan te passen aan de nieuwe regelgeving. Van deze speciale uitgave van de Gaceta Oficial / Staatsblad worden 2 miljoen exemplaren verspreid. Cuba telde eind vorig jaar 591.456 zelfstandigen ondernemers, wat neerkomt op 13 procent van de werknemers in het land.

Bronnen
* Nora Gámez Torres, website 14ymedio, 10 juli 2018
* ACN (Cubaans Persbureau), Lissett Izquierdo Ferrer, 10 juli 2018

Linken
* Speciale uitgave Gaceta Oficial, nr.35
* ABC News, 10 juli 2018: Cuba lifting freeze on new private tourism businesses

Mariel wordt geen Cubaans Hong Kong

In 2014 opende Raúl Castro, in aanwezigheid van zijn bondgenoten Dilma Rousseff, Evo Morales en Nicolás Maduro, het grootste project van zijn mandaat, namelijk de Speciale Ontwikkelingszone in de haven van Mariel / Zona Especial de Desarrollo (ZEDM). Vier jaar later, en met investeringen uit Brazilië van meer dan een miljard dollar, is de droom van een Caribisch Hong Kong verder dan ooit. Investeerders blijven weg. Emilio Morales, directeur van de Havana Consulting Group, legt uit waarom.

De modernste haven van het Caribisch gebied herbergt een moderne containerterminal

‘Het idee om een speciaal project te ontwikkelen in de haven van Mariel is een goed idee. Het probleem ligt bij het beheer. Geen enkel land in Latijns-Amerika heeft in twee jaar tijd (dankzij de diplomatieke dooi tussen Cuba en de VS) zoveel zakenlieden, presidenten en delegaties op bezoek gehad als Cuba maar het land wist er niet van te profiteren’, zegt Morales in een telefoongesprek met de website 14ymedio. Mariel werd gebouwd op een moment dat de diplomatieke dooi met de Verenigde Staten het einde van het embargo naderbij bracht. De modernste haven van het Caribisch gebied kon plaats bieden aan enorme schepen vanwege de 17 meter diepe vaargeul en de moderne containerterminal. Maar het verzet van de Republikeinen in het Congres tegen het opheffen van de sancties, de komst van Donald Trump Donald in het Witte Huis en de dalende aanvoer van gesubsidieerde olie uit Caracas maakten een einde aan het sterproject van Raúl Castro.

Inefficiënt
De Cubaanse economie, die streng en centralistisch wordt geleid, blijft inefficiënt. Het bedrijfsmanagement in de Speciale Ontwikkelingszone (ZEDM) van Mariel wordt uitgevoerd door overheidsfunctionarissen. ‘Particulier ondernemerschap is essentieel voor de toekomstige ontwikkeling van Cuba en Mariel. Aangezien de enige eigenaar de Staat is, doet het niemand pijn om een verkeerde beslissing te nemen. Het geld is niet van u, noch het risico. Het is iets abstracts, genaamd de Staat,’ aldus Morales. Eind maart waren er slechts 35 ondernemingen officieel goedgekeurd (waarvan vijf Cubaanse). Tien ervan waren actief en 25 waren in een proces van investeren. De officiële krant Granma berichtte dat het ZEDM tot nu toe 1,1 miljard dollar vergaarde, slechts 9,5% van de 12,5 miljard dollar die waren gepland. Morales wijst op de oorzaken van de matige resultaten van de industriële zone die bedoeld was om de nationale economie aan te jagen. ‘De buitensporige bureaucratie, een ingewikkeld besluitvormingsproces dat het toezicht op de investeringsaanbiedingen van buitenlandse bedrijven vertraagt, en vertragingen in de voltooiing van de infrastructuur’, aldus de auteur Morales in een recent artikel gepubliceerd in Martí Noticias. De regering zelf heeft in maart al gezegd dat de ZEDM-project ‘niet zo snel verloopt’ als voor het land nodig is. President Miguel Diaz-Canel evalueerde vorige week donderdag samen met een groep ministers en ambtenaren uit de sector, het programma voor buitenlandse investeringen en de export. ‘We moeten de zaken haalbaarder, levensvatbaarder en minder omslachtig maken’, benadrukte de president in verband met de obstakels die het investeringsproces vertragen. Diaz-Canel uitte later zijn ongenoegen over het trage tempo van de uitvoering van de besluiten die de Ministerraad of de Nationale Assemblee hadden genomen.

Promotie van Mariel-project ‘solide en veelbelovend’

Steun Brazilië
De projecten van Mariel werden gefinancierd door de Braziliaanse staat, destijds nog geleid door de Arbeiderspartij van Lula, waarmee Havana zich verwant voelt. Het multi-miljoenencontract werd uitgevoerd door Odebrecht, hetzelfde bedrijf dat veel corrupte regeringen in Latijns-Amerika aan het wankelen bracht door zijn omkopingspraktijken om overheidsopdrachten veilig te stellen. Tot op heden is in Cuba nog geen onderzoek gestart naar deze multinationale onderneming.

Werkgelegenheid
Voor Emilio Morales wordt de mislukking van Mariel zichtbaar in het kleine aantal banen dat het heeft opgeleverd. ‘Dit staatsproject heeft slechts 4.888 banen gecreëerd, in vergelijking met de meer dan 570.000 banen die werden gecreëerd nadat het in Cuba mogelijk werd gemaakt kleine particuliere ondernemingen (cuentapropismo) te beginnen. ‘Het is een misser om een speciale economische zone in Mariel op te zetten en de Cubanen buiten te sluiten want die mogen daar niet investeren. Eerst zouden de nationale ondernemers kansen moeten krijgen en dan de buitenlanders’.
Maar ook de buitenlandse ondernemers hebben het niet gemakkelijk. De Amerikaanse onderneming Cleber LLC zou het eerste bedrijf in de Marielzone worden met 100% Amerikaans kapitaal, maar de Cubanen verbraken de samenwerking met de eigenaren Saul Berenthal en Horace Clemmons. Zij zouden Oggun-tractoren produceren bestemd voor kleine boeren in Cuba zelf en bedoeld om meer voedsel te produceren. ‘Mariel heeft veel mogelijkheden: in de eerste plaats het verwerken van de olie uit Noord-Cuba, de ontwikkeling van industriële zones met importmogelijkheden en de verplaatsing van kapitaal. En het heeft een voordelige ligging, centraal in de aanvoerroutes, die de mogelijkheid biedt van een vrijhandelszone,’ zegt Morales. Al die mogelijkheden zijn aanwezig, maar de Staat verstikt deze.

CELAC-bijeenkomst in mei 2016 met Hugo Chávez en Raúl Castro

Ideologie
De Zona Especial de Desarrollo de Mariel werd tijdens de Top van de CELAC in 2014 gelanceerd, een Latijns-Amerikaans consortium opgericht door de Venezolaanse president Hugo Chávez waarbij de VS en Canada werden buitengesloten. Vier jaar later is de CELAC uiteengevallen, is Chávez dood, maakt Venezuela een crisis zonder precedent door en hebben de meeste landen in de regio (inclusief Brazilië) hun ideologische kleur gewijzigd. ‘Politieke besluiten kunnen de Cubaanse economie niet op de been houden want de markt heeft zijn eigen wetten. De Staat moet – zo luidde ook het advies van de Vietnamezen – de productiekrachten van de natie vrij laten en deze niet willen verslinden,’ aldus Morales.

Bron
*  Mario J. Pentón, website 14ymedio, 14 juni 2018

Link
* Video president Díaz-Canel over buitenlandse investeringen, Cubadebate, 14 juni 2018, 3 minuten

Cuba wijzigt grondwet

Toen in 1976 de Cubaanse Grondwet werd goedgekeurd, was de Sovjet-Unie nog het vlaggenschip van het wereldcommunisme. Cubanen konden geen eigen zaak beginnen, hun huizen niet verhuren aan buitenlanders en geen werknemers in dienst nemen. Homoseksuelen verstopten zich. De Grondwet van 1976 wilde de solidariteit tussen de socialistische landen bevorderen en veroordeelde het imperialisme uitdrukkelijk. In de afgelopen tien jaar is in weerwil van deze Grondwet een ander land ontstaan: de deuren werd opengezet voor beginnend particulier initiatief, er ontstond een onroerend goedmarkt, terwijl duizenden mensen trots zijn op hun dubbele staatsburgerschap – dat de Grondwet verbiedt – en de positie van de homoseksuele gemeenschap is volop in beweging.

Raúl Castro als afgevaardigde

In 1992 en 2000 vonden al herzieningen van de Grondwet plaats. Volgens Julio Antonio Fernández Estrada is de huidge Grondwet historisch. ‘Het is de enige op het Westelijk Halfrond, die nog is overgebleven uit het tijdperk van het ‘reëel bestaand socialisme’. Hij is jurist en hoogleraar aan de Universiteit van Havana. ‘De wet is 40 jaar oud….en spreekt nog over zaken die niet meer bestaan op deze wereld, zoals de vorming van de burger in de geest van het communisme.’ Fernández Estrada zou willen dat de huidige hervorming ook nieuwe mechanismes invoert zoals de vorming van een Constitutioneel Hof waar de burger terecht kan om wetten en regelgeving van de overheid te toetsen aan de Grondwet. Hij zou ook nieuwe wetten willen over godsdienstvrijheid en het recht op informatie en pers. ‘Het zou een belangrijk politiek debat kunnen worden met grote gevolgen voor de samenleving. Het gaat om de vraag: In wat voor soort samenleving wil je leven?’

Raúl Castro betreedt (2 mei 2018) het parlement

Actualisering
De debatten in de Nationale Assemblee gingen afgelopen weekend veel minder ver dan Fernández zou willen, toen de Cubaanse regering en de afgevaardigden van de Nationale Assemblee zich bogen over wijziging en actualisering van de Grondwet. Zaterdag kwam het zogenaamde parlement bijeen om een begin te maken met de discussie over de hervorming van de Grondwet. Toen werd ook een commissie gevormd bestaande uit 34 parlementariers, ‘belast met de opstelling en indiening van de ontwerpgrondwet van de Republiek,’ en geleid door Raúl Castro zelf. De vergadering ging unaniem akkoord met de oprichting van deze commissie, geleid door de leider van de  Cubaanse Communistische Partij.

Bijzondere zitting
De Caribische staat Cuba zal zijn meer dan 40 jaar oude communistische grondwet hervormen. Raúl Castro (86) gaf in april de fakkel door aan opvolger Miguel Diaz-Canel (58) na twaalf jaar aan de macht te zijn geweest. De oud-president is al lang voorstander van een grondwetshervorming. De huidige tekst kwam tot stand in 1976, midden in de Koude Oorlog, onder impuls van de twee jaar geleden overleden revolutionaire leider Fidel Castro.

Markteconomische hervormingen
Verwacht wordt dat de nieuwe grondwet enkele markteconomische hervormingen van de voorbije jaren grondwettelijk zal verankeren, zoals de erkenning van privé-eigendom. Mogelijk komt er ook een beperking van de ambtstermijn van de hoogste gezagsdragers. Ook wordt gestreefd naar meer ruimte voor personen met een dubbelde nationaliteit. De huidige Grondwet erkent slechts de Cubaanse, maar veel burgers beschikken ook over een Spaanse of Amerikaanse nationaliteit. De afgelopen weken heeft de afgevaardigde Mariela Castro, dochter van Raúl Castro en directeur van het Centro de Educación Sexual (CENESEX), gezegd de huwelijkswetgeving te willen herzien door de invoering van het homohuwelijk. In de huidige Grondwet worden slechts huwelijkse verbintenissen erkend tussen man en vrouw. Verdergaande politieke hervormingen worden niet verwacht. Onder leiding van Raúl Castro evolueerde het economische model van Cuba voorzichtig en zocht het land toenadering tot de voormalige aartsvijand, de VS. Maar Castro sloot altijd een hervorming van het een partijsysteem uit. Ook zal de rol van landbouwcoöperaties worden benadrukt omdat deze voorzien in 92% van het voedsel dat Cuba produceert. Over deze en andere zaken zijn afgelopen weekend geen definitieve besluiten genomen. Ze maken deel uit van het debat over de grondwetsherziening waar de nieuwbenoemde commissie leiding aan moet geven.

Oppositie
’Cuba moet zijn grondwet veranderen omdat onze samenleving de afgelopen jaren radicaal is veranderd, omdat die samenleving transnationaal is geworden, omdat eigendomsvormen gediversifieerd zijn, omdat er nieuwe sociale actoren zijn geboren’, zegt politicoloog Lenier González, een van de leiders van de gematigde opposiegroepering Cuba Posible. Dit standpunt wordt gedeeld door Cuba-deskundigen die in het buitenland wonen. ‘De nieuwe grondwet zou die verandering op de een of andere manier moeten weerspiegelen’, zegt de Cubaanse historicus Rafael Rojas, die in Mexico woont. Maar radicale veranderingen bleven buiten de discussie. Raúl Castro was duidelijk en Díaz-Canel ratificeerde zaterdag jl. dat de hervorming van de Grondwet van 1976 geen verandering van het politiek systeem inhoudt, dat het ‘onherroepelijke’ karakter van het socialisme in Cuba en de controle van de Cubaanse Communistische Partij over de andere staatsinstellingen gehandhaafd blijft. Zijn aanwezigheid en die van Machado Ventura in de grondwetscommissie staan daar borg voor.

Bronnen
* Associated Press en Reuters, 29 mei 2018
Link
* Havana Times, 4 juni 2018: Will there be Significant Constitutional Reform in Cuba?

 

Recepten voor de wederopbouw

De bijna unanieme steun die Miguel Díaz-Canel woensdag jl. in het Cubaanse parlement kreeg, ging niet gepaard met de concrete toezegging om het land dat in puin ligt, na bijna zes decennia van staatscontrole onder leiding van Fidel en Raúl Castro, weer op te bouwen. De website 14ymedio publiceerde een gesprek met de economen Mesa-Lago en Elías Amor en sprak met Emilio Morales van de Havana Consulting Group in Miami. Met een stagnerende economie die afhankelijk is van Venezolaanse olie en een staatsapparaat in Sovjetstijl, dat de schaarse hulpbronnen van de natie verbruikt, staat de nieuwe president voor een monumentale uitdaging: het voortzetten en verdiepen van de economische hervormingen die Raúl Castro heeft doorgevoerd en het voorkomen van de ineenstorting van het politiek systeem.

De markt Humberto Alvarez bij Varadero

‘Miguel Diaz-Canel’s grootste uitdaging is om de richting in te slaan van de  economische groei,’ zegt Emilio Morales, voorzitter van de Havana Consulting Group, gevestigd in Miami. Díaz-Canel, die vrijdag 58 jaar werd, nam de macht over van Raúl Castro na een decennium van langzame hervormingen. Hij moet ook ‘de dooi met de Verenigde Staten opnieuw aanwakkeren’, voegt hij er aan toe. Morales ziet als belangrijkste obstakel de ‘schaduw van de generatie van de tachtigers’ die naar zijn mening de Cubaanse Communistische Partij (PCC) blijven controleren. Als hij het einde van zijn ambtstermijn bereikt, zal Raúl Castro tot 2021 de leider van de PCC blijven. Om de ‘dooi van de relaties met de VS opnieuw op gang te brengen’ (het proces dat door president Barack Obama in 2014 is geïnitieerd), zegt Morales dat de nieuwe Cubaanse leider het probleem van de onteigeningen van Amerikaanse bedrijven in het begin van de jaren zestig zou moeten oplossen. Ook zou hij de productiekrachten in Cuba vrij moeten laten door middel van een wet die vrij ondernemerschap toestaat en die privé-investeringen van Cubanen van het eiland en de diaspora zou toestaan. Deze maatregelen zijn een historische eis van de oppositie, maar Havana heeft altijd gereageerd met meer economische centralisatie.

Verloren jaren
‘Het decennium van het presidentschap van Raúl Castro is een verloren decennium geweest,’ zegt Morales, hoewel hij erop wijst dat de openstelling voor kleine particuliere bedrijven een stap voorwaarts was. Meer dan een half miljoen Cubanen werken sinds 2010 buiten de controle van de staat. Vanaf dat jaar stimuleerde Raúl Castro op beperkte schaal het zelfstandig ondernemerschap om de druk op de overheidsfinanciën te verlichten. Morales voegt eraan toe dat de regering de wetten van vraag en aanbod in een vrije markt moet laten gelden. Dat betekent de directe werving van Cubaans personeel door buitenlandse bedrijven zonder dat contracten met de staat nodig zijn, het nieuw leven inblazen van het transportsysteem en grondiger hervormingen in de landbouw. ‘Het is noodzakelijk om het landbouwmonopolie van Acopio – het aankoop- en distributieagentschap van de staat – op te heffen en de boeren die onproductieve grond pachten, zelf te laten beslissen wat ze produceren, aan wie ze verkopen en hun eigen prijzen te laten vaststellen, zonder tussenkomst van de staat, naast de verlenging van de pachtovereenkomsten voor onbepaalde tijd’, zegt hij. Cuba geeft jaarlijks ongeveer twee miljard dollar uit aan het importeren van (voedsel)producten voor de binnenlandse markt die op het eiland geproduceerd zouden kunnen worden. De inefficiëntie van de staat, de eigenaar van alle grote en middelgrote bedrijven op het eiland, wordt door de autoriteiten zelf erkend, maar ze blijven vertrouwen op de ‘socialistische staatsonderneming’ als de ruggengraat van de economie.

Rol van de staat
Elías Amor, een Cubaanse econoom en mensenrechtenactivist die in Spanje woont, is van mening dat het ‘onzin’ is om het huidige economische systeem te handhaven. Onlangs publiceerde hij een lijst van 50 dringende maatregelen die de uitvoerende macht moet nemen om de economie te reactiveren. ‘Cuba moet evolueren naar ‘een socialisme van de markteconomie’, waar de as van de economie de particuliere onderneming is en de staat weer de rol speelt als herverdeler van inkomen, die de middelen toewijst en de economische ontwikkeling bevordert,’ legt Amor uit en hij dringt er bij de regering van het eiland op aan zijn dwingende rol te laten varen. ‘De zogenaamde Lineamientos of Richtlijnen (de plannen van Raúl tot hervorming van de economie, redactie) moeten grondig worden herzien omdat ze binnen het huidige economische systeem niet haalbaar zijn. Ik denk dat het van vitaal belang is dat de overheidsrekeningen in evenwicht zijn en dat de twee bestaande valuta één worden’, voegt de deskundige eraan toe. Het door Amor voorgestelde systeem omvat een privatiseringsbeleid dat landbouwers in staat stelt het land zelf te bezitten en de rol van de overheidsector in de economie te verminderen door het aantal personeelsleden in het leger en het staatsveiligheidsapparaat aanzienlijk te verminderen. ‘In Cuba werkt 85% van de werknemers voor de staat. Dat zou moeten worden teruggebracht tot niet meer dan 15% om het land te laten floreren,’ legt hij uit in een telefoongesprek.

Uitdagingen
Voor de Cubaanse professor Carmelo Mesa-Lago berust de verkiezing van Diaz-Canel op zijn loyaliteit aan de Cubaanse Communistische Partij. ‘De partij koos hem omdat ze hem zien als een loyale persoon, die niets zal veranderen,’ zegt Mesa-Lago aan Bloomberg Businessweek. Mesa-Lago benadrukt dat op het eiland sprake is van ‘een stagnerende bureaucratie die de particuliere sector als een bedreiging ziet’ en hij wijst op de besluiten van de regering niet langer vergunningen te verstrekken voor een serie beroepen in winstgevende sectoren. Vorig jaar publiceerde Mesa-Lago en andere experts een studie over de particuliere sector in Cuba, getiteld Voices of Change in the Cuban non-state sector. Toen al wilde de particuliere ondernemer grotere mogelijkheden om te kunnen investeren en minder bureaucratische obstakels. Ook vroeg men om de opening van markten voor de groothandel en de vrije invoer van goederen. Maar de leiders van het land bleven doof voor hun vragen. Met betrekking tot de uitdagingen voor de nieuwe president, is Mesa-Lago niet optimistisch. De crisis is niet zo erg als toen de Sovjet-Unie instortte maar de uitdagingen zijn sinds 1990 wel gegroeid.

Bron
* Mario J. Pentón, website 14ymedio, 20 april 2018

Alle tendensen zijn in Staatsraad present

De wisseling van de generaties, waar Raúl Castro de afgelopen jaren zo graag naar verwees, wordt vooral gesymboliseerd door zijn 57-jarige opvolger Miguel Díaz-Canel als voorzitter van de Staatsraad. De Staatsraad zelf werd slechts gedeeltelijk verjongd met 13 dertien nieuwe gezichten en 18 vertegenwoordigers die bleven. 77,8 procent van de leden van de Staatsraad zijn geboren na de overwinning van de Revolutie in 1959. Soledad Álvarez, medewerker van het Spaanse persbureau EFE, analyseerde de overige resultaten.

Díaz-Canel en Raúl Castro

Het hoogste regeringsorgaan in Cuba is iets jonger dan in zijn vorige samenstelling; de gemiddelde leeftijd van de kandidaten is 54 jaar, drie jaar jonger dan die van 2013. Maar naast deze cijfers valt ook op hoe enkele ‘historische leiders’ en vertegenwoordigers van de zogenaamde ‘oude garde’ het hebben overleefd ondanks het feit dat generaal Castro zijn belofte is nagekomen om zich terug te trekken en zijn broeder in de strijd José Ramón Machado Ventura ook de Staatsraad verlaat. Maar noch Castro, noch Machado zullen volledig verdwijnen; beide blijven tot 2021 de Eerste en Tweede secretaris van de Cubaanse Communistische Partij. Dit doet vermoeden dat de eerste fase van het post-Castrisme zal worden geleid met Díaz-Canel aan het hoofd van de regering, maar onder supervisie van de enige in Cuba toegestane partij die, zoals vastgelegd in de Cubaanse grondwet de ‘superieure leidende kracht van de samenleving en de staat’ is.

Verschillende tendensen
Hoewel Cuba een éénpartijstaat is, is de macht niet absoluut monolithisch en zijn er verschillende tendensen, ook in de Staatsraad. De oude garde, de strijdkrachten, de nieuwe leiders opgekomen in de periode van het raulisme, de jeugd, het vakbondswerk, de cultuur, de gezondheidszorg, het onderwijs en zelfs de wetenschap en de sport zijn er aanwezig. Een andere veteraan, de minister van de Strijdkrachten en generaal van het legerkorps, Leopoldo Cintra Frías (76), behoudt zijn zetel in de Staatsraad als vertegenwoordiger van een van de invloedrijkste machtsgroepen in een land waar het leger belangrijke sectoren van de economie controleert.

Recente gezichten
Daarnaast zijn er recentere gezichten die de afgelopen jaren aan politiek gewicht hebben gewonnen, zoals de Minister van Buitenlandse Zaken, Bruno Rodriguez, een trouwe leerling van Raúl Castro; de Minister van Volksgezondheid, Roberto Morales, die tot een van de vicevoorzitters van de Staatsraad is gekozen; Ulises Guilarte, de belangrijkste vakbondsleider van het land, of Suselys Morfa, leider van de Cubaanse communistische jeugdbeweging. Marino Murillo de ‘tsaar’ van de economische hervormingen en een veel belovende raulist, werd niet bevorderd. De nummer twee van het land, eerste vicevoorzitter van de Staatsraad, is de vrij onbekende Salvador Valdés. Hij behoort niet tot de ‘historische leiders’, maar kan wel worden beschouwd als een trouwe leider van de oude garde. Hij heeft een grijs profiel hoewel hij onder Fidel Castro tot 1999 Minister van Arbeid was en daarna secretaris van de staatsvakbeweging Cubaanse Arbeiderscentrale (CTC).

Bron
* Soledad Álvarez, persbureau EFE- DocAnálisis, 19 april 2018
Linken
* Partijkrant Granma met de namen van de 31 leden van de nieuwgekozen Staatsraaad /Miembros del Consejo de Estado electos en la IX Legislatura de la Asamblea Nacional del Poder Popular, 20 april 2018.
* De website 14ymedio publiceerde een video-reactie (3 minuten) van haar directeur Yoani Sánchez over de verkiezing van Díaz-Canel.