Technologische achterstand vanwege angst verlies politieke controle

Geconfronteerd met een berg medische dossiers, zoekt de verpleegkundige naarstig naar het dossier van de patiënt maar dit duikt niet op. ‘Het moet opnieuw gedaan  worden,’ vertelt ze de ontevreden heer die die ochtend in de officiële pers nog heeft gelezen over de ‘vooruitgang in de informatisering’ in het Cubaanse gezondheidsysteem.

Het VI Latijns-Amerikaanse Telecommunicatiecongres, dat afgelopen week in Varadero werd gehouden, is aanleiding voor triomfantelijke koppen in de officiële pers. Degenen die alleen de rapporten lezen die voortkomen uit dit technologiecongres, kunnen geloven dat in Cuba veel diensten met één druk op de knop toegankelijk zijn, maar de werkelijkheid is heel anders. Een land waar de overgrote meerderheid van de mensen nog nooit een online financiële transactie deed, nooit in staat was om een product te kopen bij een internetwinkel en niets weet over het enorme potentieel van cursussen-op-afstand om van huis uit te leren, kan geen gecomputeriseerde natie worden genoemd. Daarbij komen nog de hongerloontjes die veel beroepsbeoefenaars ervan weerhouden zich aan te melden op het wereldwijde web om op de hoogte te blijven van de laatste trends in hun vakgebied. Het salaris van een dag neerleggen om 1 uur op een publieke wifi-plek te surfen is geen bewijs van een connected samenleving, maar geeft eerder aan hoe Cubaanse internetgebruikers economisch worden gestraft.

Het Cubaanse Facebook

Politisering
Enerzijds schilderde de viceminister van Onderwijs, Rolando Forneiro Rodríguez,  de congresgangers waaronder een groot aantal docenten Informatica, een optimistisch scenario. (zie Spaanstalig verslag in Granma van 13 juni 2018) Aan de andere kant ontbreekt het op talloze scholen in het land aan leraren en is er een infrastructuur die voortdurend slechter wordt. Kinderen jonger dan tien jaar leren meer over technologie door videoclips uit te wisselen via mobiele apps als Zapya dan wanneer ze saaie computerlessen bijwonen waar ideologie verweven is met de HTML-code en de officiële computerprogramma’s meer te maken hebben met politiek dan met plezier. Al meer dan twintig jaar lijdt het onderwijs in informatie- en communicatietechnologieën (ICT) onder de pogingen van de regering om een soort afgesloten ruimte te ontwikkelen met een gefilterde inhoud. Zo ontstond de website Ecured, een slechte imitatie van Wikipedia; de impopulaire Mochila / Rugzak bedoeld om te concurreren met het wekelijks verschijnende audiovisuele Paquete en de mislukte Tendedera die bedoeld was om de strijd met Facebook aan te gaan. In een tijd waarin internet zijn rol als stimulator van activisme en debat over hot items als de spanningen in de democratie, racisme of gendergeweld versterkt, proberen de Cubaanse autoriteiten nog steeds het netwerk te beheersen en de gebruikers op het eiland in een bewaakte en omheinde ruimte op te sluiten.

Medische wereld
In ziekenhuizen en poliklinieken is het beeld vergelijkbaar. De logge bureaucratie van het gezondheidstelsel werkt nog steeds met papier. Het verlies van een enkel vel papier kan maanden vertraging opleveren en leiden tot het opschuiven van medische afspraken tot ongemak van de zieken en hun verwanten. In de klaslokalen van de faculteiten geneeskunde hebben het schoolbord, de krijtjes en de plastic modellen van het menselijk lichaam geen plaatsgemaakt voor nieuwe technologieën die de artsen van het eiland tot moderne professionals zouden maken. Het redden van mensenlevens kan vandaag de dag ook gebeuren door inzet van apparatuur zoals mobiele telefoons of de mogelijkheid om informatie te zoeken op het wereldwijde internet.

Controle
De angst voor de maatschappelijke gevolgen van grotere connectiviteit en het verlies van politieke controle die de toegang tot andere nieuwskanalen met zich meebrengen, is de reden dat de Cubanen niet de kans krijgen de 21^ste eeuw binnen te treden, een tijdperk dat juist wordt gekenmerkt door sociale netwerken, de consumptie van digitale inhoud en connectiviteit. Deze angst van de heersende partij heeft niet alleen gevolgen voor de nationale economische ontwikkeling, maar ook voor de kwaliteit van het leven en het onderwijs. We hoeven niet te wachten om het resultaat van die vertraging te zien, omdat het al zichtbaar is in elk klaslokaal en tijdens elk consult.

Bron
* Yoani Sánchez , website 14ymedio, Havana, 13 juni 2018

Cubaan wil audiovisueel aanbod ‘à la carte’ (deel 2)

Cubaanse jongeren willen steeds vaker zelf uitmaken wat ze willen zien en hun eigen programma-aanbod samenstellen. Dat kan via apps uit de VS of downloads van bevoorrechte internetgebruikers die via hun werk of opleiding over internet beschikken. Het centraal samengestelde El Paquete lijkt hierdoor in het gedrang te komen, om over de programma’s van de nationale televisie maar te zwijgen.

Roger, woonachtig in de wijk Cerro in Havana zegt: ‘Ik ben gestopt met het leveren van materiaal aan klanten via een kabel of usbstick. Het is gevaarlijk en ik ben me gaan wijden aan het opnemen van materiaal. Ik breng de dag door met het kopiëren van series en films die ik via de schotelantenne hier op de patio ontvang. Daarna bewerk ik het materiaal en verwijder de reclame. Dan geef ik het aan mijn zoon die het verkoopt’. Roger’s nieuwe baan is minder gevaarlijk maar – zegt hij zelf – hij verdient er minder aan hoewel de inkomsten stabiel zijn. ‘Mensen hebben nu andere opties en deze business is niet meer dezelfde als voorheen,’ zegt hij. Roger wijst ook op al het audiovisueel materiaal dat dankzij het toerisme en de immigratiehervorming van 2013 het land binnenkomt: ‘Cubanen reizen en brengen op hun mobiele telefoon van alles mee: video’s die van YouTube zijn gedownload, interviews die ze hebben gekopieerd van een kanaal in Miami en zelfs complete films.’

Wifi-punten
Ook de installatie van tientallen wifi-punten op pleinen en parken in het land, veranderde het landschap van de audiovisuele consumptie. Volgens officiële gegevens waren er begin dit jaar 317 van deze plekken op het eiland, met gemiddeld 410.000 gebruikers per dag. ‘Hoewel de verbinding traag is en de kosten te hoog om een film of serie online te bekijken, vinden mensen altijd wel een truc,’ zegt Norge Luis González, een afgestudeerde computeringenieur en trouw bezoeker van dergelijke wifiplekken. ‘De websites die informatie geven over downloadprogramma’s, over applicaties en technische informatie voor programmeurs worden steeds populairder. Je kunt je vrienden daar (in de VS, redactie) heel specifieke verzoeken doen om bepaalde software die je nodig hebt,’ en ‘het wordt zo steeds gemakkelijker om je eigen programma samen te stellen, los van El Paquete en de nationale televisie.’

Ook aan de boulevard Malecón in Havana is er wifi

Selectief
Maar de distributeur Kamilo van El Paquete prijst de kwaliteit van zijn product. ‘Wij hebben nu 40 klanten en sommigen komen bij mij thuis materiaal selecteren, bij anderen leveren we het thuis af’. Volgens hem is El Paquete ook serieuzer geworden en levert het een constante stroom aan informatie en audiovisueel materiaal’. (…) ‘Je kunt nu een lange serie volgen en elke week verzekerd zijn van een aflevering. En de kans dat je de ontknoping mist, is klein’. Camilo bekent wel dat hij ‘heel weinig’ van El Paquete dat hij verspreidt, zelf bekijkt. ‘Ik kijk soms naar de Japanse animatiefilms en sommige apps voor mijn mobieltje, die ook door El Paquete worden verspreid. Ik volg liever wat er onder mijn vrienden speelt en kopieer direct van hen wat mijn interesse heeft,’ zegt hij, zoals korte video’s van Facebook en de enkele minuten durende opnames met sprankelende humorscènes, scènes uit tv-shows en videoclips. Hij heeft behoefte aan eigen audiovisuele programma’s die hij zelf samenstelt; dat heeft ook te maken met de wijze waarop het aanbod wordt geconsumeerd. ‘El Paquete is bedoeld om via het televisiescherm of de computer te zien maar het meeste dat ik nu zie loopt via mijn mobiel en daar gebruik ik de Zaya-app voor,’ aldus Camilo verwijzend naar een applicatie die de mogelijkheid biedt archieven en mappen met andere te delen. De euforie over de schotelantenne en El Paquete lijkt minder te worden. ‘Ik kijk wat mijn belangstelling heeft en ik wil niet betalen voor een hoeveelheid content die ik verder toch niet wil zien,’ argumenteert Kamilo, die logischerwijs nooit meer naar programma’s van de nationale televisie kijkt.

Bron
* Zunilda Mata op de website 14ymedio, 24 oktober 2017

Cubaan wil audiovisueel aanbod ‘à la carte’ (deel 1)

De voorbije jaren kwam de alternatieve informatie in Cuba via clandestiene satellietschotels en vervolgens via het centraal samengestelde audiovisueel aanbod van El Paquete. Cubaanse jongeren willen steeds vaker zelf uitmaken wat ze willen zien en hun eigen programma-aanbod samenstellen. Dat kan via downloads van internetgebruikers met bevoorrechte toegang tot het wereldwijde web. Het zijn de medewerkers van Cuba’s telecommunicatie bedrijf Etecsa, via studenten en medewerkers van de Universiteit voor Computerwetenschap (UCI) of werknemers bij bedrijven die toegang hebben tot het internet. Heel Cuba weet ervan hoewel het om illegale praktijken gaat. Het gevolg is dat Game of Thrones op dit moment hoog piekt op de ranglijst van populairste programma’s.

Veel jonge Cubanen wisselen allerlei informatie uit via de Bluetooth-verbindingen van hun mobiele telefoons. Zij willen hun eigen audiopakket samenstellen.

De populariteit van El Paquete (wekelijks 1 terrabyte aan speelfilms, muziekprogramma’s, licht verteerbare lectuur en animatie) is wat afgenomen. Het halfillegale fenomeen is minder clandestien dan voorheen en zelfs de staatsmedia verwijzen naar het bestaan van El Paquete. Bovendien zijn er gebruikers die klagen over de inhoud; teveel schoonheidswedstrijden, kookrubrieken en dergelijke terwijl de historische documentaires en de actualiteiten minder worden. In Cuba wordt het pakket ‘descafeinado’ of koffie zonder cafeïne genoemd. Kamilo, werkzaam in een van de vele verkooppunten van El Paquete, reageert met ‘El Paquete is geen CNN’. Iemand die actueel nieuws zoekt, kan beter naar internet gaan want de dagelijks nieuwsberichten vind je niet in El Paquete’. Hij voegt eraan toe dat dit pakket bijvoorbeeld geen opnames van protesten in Cuba kan bevatten want dan dreigt de distributie van El Paquete in heel het land geblokkeerd te worden. Er schijnt een stilzwijgende afspraak tussen overheid en El Paquete te bestaan om godsdienst en politiek links te laten liggen.

Eigen keus
Gebruikers willen echter steeds meer invloed op de keuze van downloads en ander materaal. Op dit moment behoort Game of Thrones tot het materiaal dat het meest circuleert maar ook horrorfilms, videoclips en video’s van YouTube over mode, muziek of technologie gooien hoe ogen. Ook hoog op deze populariteitslijst staan de beelden van straatprotesten in Havana na de orkaan Irma. Het fenomeen van een keuzepakket ‘a la carte’ kennen we wereldwijd, maar omdat in Cuba de toegang tot internet een probleem is, worden Cubanen gedwongen dit illegaal te doen. Het verplicht hen die leven van de distributie van audiovisueel materiaal het aanbod te veranderen en de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren.

Steeds meer Cubanen consumeren hun audiovisueel pakket via hun mobiele telefoon of tablets, zonder dat ze voor een televisiescherm gaan zitten.

Minder risico’s
Pepín vult al twintig jaar zijn leven met het ‘speuren naar signalen’, zoals hij zelf zegt. Hij was een pionier van het gebruik van de schotelantennes en de betaaltelevisie van DirecTV: hij heeft 500 abonnees. In Cuba is er alleen legale betaaltelevisie mogelijk via het staatsbedrijf Telecable, deel uitmakend van CIMEX Corporation, en beschikbaar voor de toeristensector, diplomaten en medewerkers van buitenlandse bedrijven. De rest van de bevolking heeft alleen toegang tot officiële televisieprogramma’s. Pepín heeft meerdere antennes met decodeerboxen in verschillende woningen geplaatst en een broer stuurt hem vanuit Miami de activeringskaarten voor de DirecTV service. Met die kaart en vele meters kabels, verdeelt hij het signaal onder de bewoners van tientallen huizen. Hij rekent 20 CUC per maand. Aanvankelijk hadden gebruikers niet de mogelijkheid om het kanaal te wijzigen en moesten ze dat overlaten aan de eigenaar. ‘Zij die nieuws wilden zien, protesteerden omdat men soaps uitzond en degenen die op zoek waren naar series, klaagden omdat er een honkbalwedstrijd werd uitgezonden,’ aldus Pepín. Uiteindelijk kan elke klant nu zijn kanaal wijzigen zonder nadelige gevolgen voor anderen.

Bron
* Zunilda Mata op de website 14ymedio, 24 oktober 2017

Amnesty ageert tegen censuur op internet in Cuba

Onder de titel De paradox van internet in Cuba publiceerde Amnesty International afgelopen week een rapport waar de controle op internet en de censuur centraal staan. Het rapport concludeert dat ’de vrijheid van informatie en de toegankelijkheid van informatie’ op gespannen voet staan met de vooruitgang die het eiland boekte op het terrein van het onderwijs.

Internetgebruikers in het park van Jagüey Grande, provincie Matanzas

Het rapport baseert zich op een studie van het Open Observatory of Network Interference OONI, dat tussen mei en juni van dit jaar onderzoek deed naar de bereikbaarheid van 1.458 websites vanaf 8 plaatsen in Havana, Santa Clara en  Santiago de Cuba. Eerder deed het Observatory onderzoek naar internetgebruik in 200 landen. Uit het onderzoek in Cuba blijkt dat 41 websites zijn geblokkeerd waaronder de site van de kritische internetkrant 14ymedio. Alle geblokkeerde pagina’s hebben iets gemeenschappelijk; zij uiten zich kritisch over de Cubaanse regering, behandelen zaken die te maken hebben met mensenrechten en verspreiden informatie over software waarmee de censuur kan worden ontdoken. Amnesty stelt vast dat censuur ‘met het doel politieke kritiek in te perken en de toegang tot informatie te blokkeren, natuurlijk strijdig is met het internationale recht.’ Volgens het onderzoek wordt de persoon die informatie zoekt op een geblokkeerde site zonder opgaaf van reden teruggeleid. Ook de populaire applicatie voor video-oproepen Skype is ‘in Cuba geblokkeerd hoewel men daarvoor een andere techniek gebruikt’, aldus OONI. De Cubaanse autoriteiten hebben daarvoor contracten gesloten met Chinese bedrijven die software voor de blokkades ontwikkelden die in gebruik is op de ruim 430 wifi-lokaties die Cuba nu telt.

Nationaal internet
Gebruikers die enkel het nationale internet betreden, onvangen ‘informatie geselecteerd door de regering en onderworpen aan strikte censuur.’ Als voorbeeld wordt de website EcuRed genoemd die volgens Amnesty International ‘iedereen die de mensenrechten verdedigt verdacht maakt”. Ecured is een overheidswebsite gebaseerd op het Wikileaks-model. De censuur strekt zich ook uit tot sms-berichten die gecontroleerd en gefilterd worden op basis van sleutelwoorden. Het communicatiebedrijf van de staat ETECSA (Empresa de Telecomunicaciónes de Cuba) speelt hierbij een hoofdrol. Berichten met termen als ‘mensenrechten’ of ‘hongerstaking’ bereiken nooit hun bestemming.

De officiele website Ecured beschrijft de advocaat Laritza Diversent als ‘contrarevolutionair.’

Media
Het rapport klaagt ook de wetteloosheid aan waarin de journalisten betrokken bij de niet-staatsmedia, hun werk moeten verrichten. ‘De nieuwe generatie van onafhankelijke journalisten werkt in een weinig heldere context en steeds met de constante dreiging van arbitraire detenties.’ Maar ondanks dit sombere panorama, constateeert Amnesty dat ‘journalisten, bloggers en Cubaanse activisten deze beperkingen niet hebben geaccepteerd’ en ‘creatieve oplossingen hebben gevondenen om toch te publiceren.’ Zo is er het Pakket / El Paquete dat series van Netflix verspreidt via een usb-stick, maar ook zijn er illegale video- en muziekdiensten. Ook is er het ondergrondse internet (SNET) dat duizenden gebruikers in verschillende plaatsen in Cuba met elkaar verbindt. Maar al deze alternatieven verhullen niet de ontoereikende toegankelijkheid van internet en de censuur op internet in Cuba. Als Raúl Castro zich in februari 2018 terugtrekt ‘is degene die hem opvolgt als president van het land in de positie vorm te geven aan de rol die internet in het Cuba van de toekomst en in het onderwijssysteem zal spelen,’ aldus een van de conclusies van het rapport van de experts van OONI.

Bron
* Website 14ymedio, 29 augustus 2017
Linken
* Amnesty International over de Cubaanse paradox; een gecontroleerd internet brengt de verworvenheden van het Cubaanse onderwijssysteem in gevaar.
* Het rapport van OONI, Engelstalig en 51 pagina’s.

Veel gelukzoekers en sjoemelaars onder kleine zelfstandigen (deel 2)

De computerspecialisten, de paqueteros* en eigenaren van kopieerbedrijven zijn, volgens Carlitos, nieuw in de ‘chaos der cuentapropistas’ / kleine zelfstandigen maar niet minder schadelijk. ‘Ik heb geklaagd bij de eigenaar want ik ontdekte dat hij informatie van mijn usb-stick kopieerde. Met die memorystick haalde ik de nieuwe wekelijkse aflevering van El Paquete bij hem op. Ik kon het computerscherm zelf niet zien en zag niet wat hij precies deed totdat een van hen een opmerking maakte die hij enkel kon maken omdat hij mijn usb-stick had gezien,’ aldus Carlitos. Het gebeurt ook bij printers die alles lezen wat je hen laat kopiëren en je er, nieuwsgierig als ze zijn, allerlei vragen over stellen.

‘Reparatie van alle types mobieltjes’

Alfredo vindt ‘de computerspecialisten het ergst’. Zij bepalen welke programma’s er in je pc zitten en welke er uit worden gehaald. Zijn ervaringen zijn ijzingwekkend. ‘Ze kopiëren programma’s, verkopen ze door, doorzoeken al je mappen en toch moet je ze betalen. Een diagnose kost al 5 CUC’. François ontdekte hoe men een geheime map op zijn computer kopieerde met intieme beelden van hem en zijn vrouw. De opnames gingen viraal en het verhaal eindigde in een tragedie. Charlie biedt computerhulp aan huis aan en hij geneert zich niet mij te vertellen dat hij soms gebruik maakt van de onwetendheid van zijn klanten en informatie van hen downloadt op eigen apparatuur.

Mobieltjes
Bij reparateurs van mobieltjes heb je hetzelfde. Zij maken een diagnose, halen onderdelen uit je mobiel en doen er nieuwe in, niet altijd in het voordeel van de klant. Een tweedehands telefoon kan meer dan 100 CUC opbrengen zonder dat je iets van de herkomst ervan weet. Een nieuw model zonder enige garantie kan ook 100 CUC kosten.

‘Reparatie van alle types mobieltjes’

Ellende
Beatriz en Paula bezochten een consult van Juan Carlos, die zegt gediplomeerd te zijn in diverse vormen van massage. Juan Carlos beweert psycholoog te zijn en met een nieuwe therapie Biodecodicación, legt hij wie maar luisteren wil uit wat de trauma’s uit hun jeugd zijn en hoe deze verholpen kunnen worden. Dat alles gebeurt voor een videocamera zonder dat de cliënt om toestemming wordt gevraagd voor deze opname. ‘Hij begon me vragen te stellen over mijn seksleven, daarna ging hij door met vragen over de relatie met mijn vader en toen ik hem wilde uitleggen dat men sommige problemen met de jaren kan overwinnen, werd hij zo agressief en opdringerig, dat ik besloot nog slechts te knikken bij de vragen de hij stelde,’ aldus Paula, die zegt zich misbruikt te voelen. ‘Ik moet denken aan al die mensen die dit doormaken en die slechter weggaan dan binnenkomen. En die man zei ook nog cursussen te geven in het binnenland. Voor een eerste consult betaal je een spotprijs namelijk 5 CUC.’ En mensen zoals Juan Carlos maken reclame bij El Paquete** of op de website Revolico. Vaak gelden hogere tarieven als de massage eindigt in een seksueel contact.

Samenvatting
‘Wij zijn het levend bewijs van de ellende,’ zegt de 25-jarige Yumey die enkel denkt aan een manier om uit Cuba weg te komen: ‘Hier wordt alles opgelapt wat men in de rest van de wereld weggooit als het stuk gaat. Aanstekers die keer op keer worden bijgevuld, de watten van oude matrassen die worden vervangen, de zolen van oude schoenen worden hergebruikt en oude rijstkokers, ventilatoren en koelkasten worden opgeknapt. En waar kun je terecht als ze je belazeren? Op geen enkele plek.’ Yumey vatte de zaak samen, maar iedere Cubaan kan zijn eigen drama vertellen wanneer het gaat om het overleven van de kleine dingen die samen het dagelijks leven vormen in Cuba.

Bron
* María Matienzo Puerto, website Diario de Cuba, 15 augustus 2016

Noot
** El Paquete, een televisieaanbod dat via de informele markt met usb-sticks wekelijks aan de Cubaanse consument wordt aangeboden en dat bestaat uit films, showprogramma’s, boeken, tijdschriften, religieuze programma’s, cursussen en dergelijke. Paqueteros zijn de producenten van dit aanbod die hun content voor een deel via de schotelantenne – hoewel in Cuba verboden – betrekken van buitenlandse televisiekanalen.

Betrouwbare filmondertitelaars zijn schaars

De zwarte markt van de films is meer dan een verkoper met een gevarieerd aanbod en een koper op zoek naar nieuw films. In de keten van de illegale film speelt ook de maker van ondertitels een belangrijke rol. Zijn werk is bijna anoniem, maar enkelen van hen zijn er trots op dat zij zeer recent de Spaanse ondertitels voegden bij kassuccessen als El Renegado of het Deense meisje /  La chica danesa.

DivXLand is een van de programma’s, die worden gebruikt om buitenlandse films van ondertitels te voorzien. Later maken deze films in Cuba deel uit va het semi-illegale Pakket.*

Eén van de ondertitelaars is Nury (42) die ondanks haar extreem lange nagels dag in dag uit aan het toetsenbord zit om films te voorzien van ondertitels, die vervolgens in het Pakket* of andere audiovisuele netwerken worden opgenomen. Ze doet het achttien jaar en bijna altijd draagt ze professionele audioapparatuur die haar helpt bij het ontcijferen van de dialogen. De dagen verlopen terwijl ze luistert, vertaalt en regel na regel opschrijft van wat de personen uit een detective, een liefdesdrama of een lichte komedie zeggen. Zij volgde een opleiding aan het Instituto Pedagógico Enrique José Varona met specialiteit Engels, maar als lerares zou ze nooit zoveel verdienen als met haar huidige handel. Nury heeft geen vergunning, ook heeft ze geen naambordje op de deur met vermelding van haar job, maar iedereen in de flat weet waar ze mee bezig is. In de loop der jaren heeft ze haar apparatuur bijeen gekregen die haar professionele reputatie hebben versterkt. ‘Ik ben de beste van Havana,’ schept ze op. ‘Behalve het aanbrengen van ondertitels, vertaal ik en ik beschik over een uitstekende spelling.’

Complexe teksten
Ze onderhoudt een direct contact met de distributeur van de films op de informele markt en die betaalt haar op basis van de complexiteit van de filmteksten. ‘Als ik moet vertalen, verdien ik 30 tot 50 CUC voor een film. Als ik alleen maar ondertitels invoer, krijg ik er 10 tot 20 CUC voor. Ik kan zo’n drie films per dag afwerken,’ zegt Nury. Soms is het vertaalwerk simpel want een deel van de ondertitels kunnen van internet gedownload worden. ‘Er zijn gespecialiseerde websites die alles hebben en dat is een grote hulp voor me.’ Subtítulos español en Open subtitles leveren materiaal waardoor het werk kan worden teruggebracht tot het simpel plakken van teksten met een computerprogramma. Nury: ‘Ik ben begonnen begonnen met zeer praktische software van Jubler, daarna kreeg ik DivXL, maar ik raak er steeds meer van overtuigd dat Subtitle Workshop de meest complete is’. Met wat zij verdiende kon ze haar huis repareren, een auto uit 1986 kopen en een groot beeldscherm om ‘beter de tekstregels te kunnen lezen. Het is maatwerk. Je moet niet alleen letten op de synchronisatie met de stemmen, maar ook voorkomen dat de zinnen te lang worden en de regels moeten leesbaar zijn en contrasteren met de achtergrond van de film.’

Piraten op staatstelevisie
Met trots meldt ze dat sommige piratenversies van films met haar ondertitels op de Cubaanse televisie te zien waren. ‘Ik ben zeer precies, maar in de zaterdagavondfilm van de Cubaanse televisie ben ik van alles tegenkomen. In dit vak kom je veel mensen tegen die weinig weten, maar veel geld willen verdienen en nauwelijks Engels kunnen vertalen of geen idee hebben wat vertalen eigenlijk inhoudt.’ In november 2013 drong de discussie over de slechte kwaliteit van de ondertitels bij de Cubaanse staatstelevisie door tot de kolommen van de officiële pers. In de krant Trabajadores van 24 november 2013  werd een boze bijdrage gepubliceerd waarin een ongemakkelijke vraag werd gesteld: ‘Waarom vertoont de televisie films met gebrekkige ondertitels, asynchroon en met vreselijke spelfouten en vertaalfouten?’ De schrijver stelt vast dat veel van die ondertitels van piratenfilms komen en hij beveelt aan naar betere ondertitels te zoeken en eventueel maar ‘af te zien van de vertoning van films als de teksten van slechte kwaliteit zijn’. Maar het probleem bleef en werd zelfs nog groter door de vertoning van films in kleine ruimten op een klein scherm.

Rechten
De Cubaanse regering vertoont Amerikaanse films in bioscopen en via de televisie zonder auteursrechten, noch toestemming te vragen aan de producenten. Het agendapunt van het intellectueel eigendom staat nu op de agenda van de gesprekken tussen Washington en Havana, aldus de onderminister van Commercie, Penny Pritzker, tijdens een recent bezoek aan Havana. Cuba’s handtekening staat onder internationale verdragen over de bescherming van intellectueel eigendom, maar de nationale netwerken in Cuba laat het koud. Ook de uittocht van professionele ondertitelaars bij de afdeling vertaling en ondertiteling bij het officiële radio en televisie, Instituto Cubano de Radio y Televisión (ICRT), heeft ook een rol gespeeld. ‘Hier vertrekt iemand als hij niet met pensioen gaat of overlijdt, uit het land ,’ zegt een medewerker van deze afdeling die anoniem wil blijven. De vertaler herinnert zich ‘de gouden tijden toen er geld was om goede dingen te doen’, maar ‘nu wordt alles verwaarloosd en de staat doet betere zaken als ze al ondertitelde films aankopen, ook al is de vertaling een ramp.’ Nury heeft dan ook weinig concurrentie. ‘De ICRT moet zijn mensen beter betalen om betere kwaliteit te krijgen, maar dat gaat niet gebeuren’, zegt zij. Ondertussen doet het hele gezin beetje bij beetje mee en is deze arbeid ‘de motor van het huis geworden.’Mijn dochter is nog geen 15 jaar oud en heeft al een aantal films ondertiteld zoals Batman versus  Superman: Dawn of Justice en de film met die ondertiteling circuleert nu in het Pakket,’ zegt ze trots.

Bron
* Zunilda Mata, Havana, website 14ymedio, 15 juni 2016

Noot
* El Paquete/Het Pakket is een informatie- en amusementsaanbod dat wekelijks via de zwarte markt met usb-sticks aan de Cubaanse consument wordt aangeboden. Het particuliere initiatief is een reactie op het vaak slaapverwekkende en gepolitiseerde aanbod van de vijf officiële Cubaanse televisiekanalen.

Musici in Cuba gaan eigen weg

In een appartement gelegen in een blok woningen van grijs en vervallen beton in de gemeente Plaza de La Habana, is een geluidsstudio gevestigd waar tientallen musici hun droom waarmaken, namelijk het opnemen van hun eigen muziek. Het is een van de vele homestudio’s die steeds belangrijker worden in het panorama van de Cubaanse muziek en vooral bedoeld zijn voor de on-line-verkoop. Lilianne Ruiz, medewerker van de internetkrant 14ymedio, beschrijft dit muziekcircuit waarop de staatscensuur geen invloed kan uitoefenen.

De alternatieve studio Espacio Latino Records van JouMP

Een paar jaar geleden koos de 19-jarige Claudia Pérez een mysterieuze artiestennaam uit zodat ze een ‘bekende diva’ zou kunnen worden: Nina. Maar haar stem en uitstraling zouden het nooit zo ver gebracht hebben zonder de inspanningen van een genie op het gebied van geluid en een onafhankelijke producent. De studio waar Nina haar eerste nummers opnam, behoort toe aan de producent en de muziekuitgever van Studio JouMP. De ruimte, betimmerd met latwerk wordt enigszins hoogdravend Espacio Latino Records genoemd. De eigenaar brengt uren in deze studio –  waar het straatlawaai niet doordringt – door om bepaalde muzikale effecten te scheppen. ‘Het gaat mij erom een instrument te vinden dat de esthetiek van het nummer goed beschrijft,’ zegt JouMP die op die manier opnames maakte voor platen, muziekgroepen en voor achtergrondmuziek.

Ambachtsman
JouMP is al meer dan tien jaar actief in de wereld van de onafhankelijke muziekcultuur en beschouwt zichzelf als een ‘ambachtsman van het geluid.’ Zijn kostbare bezit is een harde schijf waarop hij meer dan 4.000 opnamen heeft gearchiveerd van diverse muzieksoorten, allemaal van zijn hand. Naast de mappen met zijn composities, zijn er geluidsbewerkingsprogramma’s zoals Fruity Loops, Wavelab of Logic Pro en tientallen tools om opnames te maken. De meeste van deze illegale versies zijn op de informele markt gekocht. YouMP’s oogappel is de digitale console die samen met de monitoren, de computer ‒ met een krachtige geluidskaart ‒ en de microfoons, deze plek een professionele uitstraling geven. De apparatuur is ook buiten het normale circuit verworven, tweedehands gekocht of werd meegebracht door mensen die naar het buitenland reizen.

Clandestien
Het ontbreken van rechtspersoonlijkheid en wettelijke erkenning maken dat deze activiteiten een clandestiene uitstraling hebben, maar dat weerhoudt niemand om de slaapkamer te veranderen in een ‘muziekfabriek’. De reggaeton die je hoort in de collectieve taxi’s en de oordopjes van tieners is in meerderheid in dergelijke alternatieve studio’s geproduceerd. Het meest voor de hand liggende kanaal om deze producties aan de man te brengen op de interne markt is via het fenomeen van El Paquete / het Pakket, het televisieaanbod dat via de informele markt via usb-sticks aan de Cubaanse consument wordt aangeboden.  JouMP pocht dat hij de rapper Wilder 01 heeft gelanceerd met de song Estar contigo,  een arrangement van cha-cha-cha-klanken en een elektrische gitaar dat uiteindelijk nog het meest op crunch lijkt. Toen het nummer werd voorgedragen bij het staatsbedrijf Egrem prees de productieleider hun durf, maar wees uiteindelijk het resultaat af als zijnde te ‘buitenlands’ en te ‘weinig verwantschap met de Cubaanse muziek’. De tijd om je aan te sluiten bij een instantie om een plaat te kunnen maken, ligt achter hen. ‘De particuliere studio’s geven je op het moment van de opname veel meer vrijheid,’zegt Dj Xon, een jongere van 18 jaar die op feesten optreedt en ervan droomt een compilatie van al wat hij maakte, op i-Tunes te presenteren.

Banden met buitenland
Tot nu toe moeten de meeste Cubaanse musici zich nog wenden tot de website Bis Music, een staatsinstelling met discografie en onderdeel van Artex S.A., die o.a. belast is met de kanalisering van producties naar platforms als Spotify, i-Tunes en Amazon. Artex S.A. functioneert als bemiddelaar en kan zich 50% van de verdiensten toeeigenen. Sommige kunstenaars slagen er in met behulp van vrienden en  familieleden in het buitenland hun muziek in het buitenland op websites te plaatsen waardoor er geld in het laatje komt.  De shop van Apple biedt een scala van producties van Cubanen die in Cuba zelf wonen. Ondanks de moeilijkheden om het internet te bereiken en de complicaties om de inkomsten in Cuba te incasseren, hopen ze op zo’n verbinding met het buitenland.

In de cloud
JouMP, Nina en Wilder 01 hebben door de jaren heen een grote ervaring opgedaan op technologisch en sociaal gebied. Van de oude vinylplaat, waarvan de productie streng door de staat werd gecontroleerd tot en met een nieuwe golf van onafhankelijke studio’s waar niet langer muziek op cd’s wordt gebrand maar waar men werkt met streaming. ‘Ze zullen me in alle delen van de wereld kunnen beluisteren, want ik zal daarboven te beluisteren zijn,’ zegt Nina. Zij zingt nu in een kleine benauwde studio met aan de wanden houten platen, maar denkt al aan ‘de cloud’ en het enorme potentieel voor haar stem online.

Bron
* Lilianne Ruiz op de website 14ymedio, 12 januari 2016