Kleine ondernemers onttrekken 2,3 miljard dollar aan economie Cuba

De nieuwe sector van kleine ondernemers in Cuba exporteerde in 2017 voor 2,39 miljard dollar naar het buitenland. Deze kapitaalvlucht kan enkel worden tegengegaan door ‘een radicale mentaliteitsverandering en wetgeving die de ontwikkeling van een particuliere sector binnen Cuba mogelijk maakt en stimuleert’, aldus een woordvoerder van de Havana Consulting Group. Cuba telt op dit moment 556.064 kleine zelfstandigen of cuentapropistas. Het bedrag van 2,39 miljard dollar is negen keer het bedrag aan buitenlands kapitaal dat in de Speciale Ontwikkelingszone van Mariel (ZDEM) wordt geïnvesteerd.

Markt van cuentapropistas

Het bedrag is gelijk aan het bedrag dat volgens de Cubaanse autoriteiten nodig is om de economie van het eiland te doen opleven. Volgens de Havana Consulting Group wordt de kapitaalvlucht veroorzaakt door het ‘gebrek aan mogelijkheden’ dat zelfstandigen hebben om ‘te investeren en hun bedrijf uit te breiden’ op het eiland. Enkele oorzaken van dit fenomeen zijn het ‘ontbreken van vrij ondernemerschap, de niet-erkenning van privé-eigendom, het bestaan van de staatsmonopolies in de afgelopen 60 jaar en het gebrek aan mogelijkheden om te investeren en goederen op de markt te brengen’, aldus de Cubaanse econoom Emilio Morales, directeur van het adviesbureau.

Wetgeving
In het artikel klaagt Morales de recente wetgeving aan die de Cubaanse regering aankondigde om de prestaties van zelfstandigen te reguleren. Deze maatregelen zullen wanneer ze worden ingevoerd, ‘de emigratie van ondernemers en de vlucht van kapitaal naar andere markten’ versterken. Een opvallend feit is dat veel van deze Cubaanse zelfstandigen ingezetenen worden van de VS, Panama, Dominicaanse Republiek, Ecuador of Spanje, waardoor ze in staat zijn op een wettige basis een bedrijf te vestigen en over een bankrekening en startkredieten kunnen beschikken.

Geen stimulans
Na acht jaar van ‘economische hervormingen’, zegt Morales dat de effecten ervan onduidelijk zijn. ‘Het model gaat niet vooruit’, ondanks de ‘economische boom’ die de dooi in de betrekkingen met de Verenigde Staten korte tijd veroorzaakte. Volgens Morales is er ‘geen enkele maatregel ingevoerd om zelfstandige arbeid te reguleren die de particuliere sector stimuleert. Het tegendeel is waar.’

Bron
* Website 14ymedio, 23 oktober 2018

Amerikaanse cruises: veel toeristen, weinig inkomsten (deel 2)

Sommige jongeren in Havana gaan naar de haven en vragen de bezoekende toeristen van cruiseschepen naar de Wifi-inloggegevens van hun schip. Malcom: ‘Er lopen hier mensen rond die weten dat het cruiseschip The Royal in zicht komt, niet omdat ze het vaartuig zagen maar omdat ze via hun NanoSation of Mikrotik (draadloze routers) het Wifi signaal ontvingen.’ (…) ‘Elke toerist zal die gegevens afstaan en als je dan eenmaal ingelogd bent heb je een betere verbinding dan via het internet van Etecsa, omdat het zeer snel is en zonder censuur,’ vult hij aan. ‘Deze toeristen laten dan wel niet veel geld achter, maar wij besparen een paar peso’s die wij anders aan Etecsa, het staatsbedrijf van de communicatie, moeten betalen.’ 

De plek in de haven van Havana waar de cruiseschepen nu aanmeren.

Onlangs werd bekend gemaakt dat het Cubaanse bedrijf Aries Transporte een contract heeft getekend met het Turkse bedrijf Global Ports Holding (GPH) om de haven voor cruises uit te breiden en te verbeteren. Het aantal cruiseterminals zal worden uitgebreid van twee tot zes. Maar bij de aankondiging van dit nieuws werd niets gezegd over de verbetering van de infrastructuur en de paspoort- en douanecontrole van de schepen. De Baai van Havana kent nog veel plekken die verwaarloosd zijn en waar alleen de verroeste staketsels van werven staan. Er slingert een smal pad langs de kust waar grote toeristenbussen niet kunnen komen. De groei van het cruisetoerisme maakt dit probleem nog zichtbaarder. Deze indrukwekkende groei van het cruisetoerisme begon in 2014 toen de diplomatieke dooi tussen Washington en Havana begon. De Verenigde Staten versoepelden een aantal beperkingen, zodat Amerikaanse schepen ook een stop op het eiland konden maken en de Cubaanse autoriteiten negeerden maar al te graag de eerdere opvattingen van Fidel Castro, die de cruiseschepen demoniseerde door te zeggen dat ze alleen ‘hun afval’ achterlieten op de plaatsen waar ze passeerden.

Cruiseschip Carnival

Groei cruises
Vorig jaar ontving de haven van Havana zo’n 328.000 Amerikaanse passagiers en eind 2018 zouden dit er naar verwachting 500.000 zijn. Maar de eerste maanden van dit jaar brachten geen goed nieuws. Het rapport van de Havana Consulting Group THCG noemt het eerste semester van 2018 ‘traumatisch en verwoestend voor de Cubaanse toeristenindustrie’. Factoren die verantwoordelijk zijn voor de daling van het aantal bezoekers variëren van een afname van de belangstelling om Cuba te bezoeken, versterkt door de waarschuwingen van de Amerikaanse regering aan haar burgers, de schade veroorzaakt door het weer met inbegrip van orkanen en droogtes, en de hevige concurrentie van andere landen in het gebied, met goedkopere aanbiedingen en een betere kwaliteit van de dienstverlening. Het rapport van THCG spreekt van een stijging van het cruisetoerisme met 3%. Dat was een jaar eerder nog 12% tot 15%, aldus de econoom Emilio Morales.

Trump
De stijging van het aantal cruisepassagiers is onder andere toe te schrijven aan de door de regering van Donald Trump aangekondigde maatregel die Amerikanen verbiedt in hotels te blijven of in restaurants te eten die door de Cubaanse strijdkrachten worden geleid via het machtige militaire bedrijf Gaviota. Cruisemaatschappijen zien een nichemarkt en al meer dan een jaar hebben bedrijven als Carnival, Norwegian Cruise Line en Royal Caribbean tientallen nieuwe routes richting Cuba aan hun aanbod toegevoegd, ondermeer vanuit nieuwe havens als Tampa (Florida) en Charleston (Zuid-Carolina). Het bedrijf Royal Caribbean kwam met een groter schip voor zijn reizen naar het eiland. Het enorme Majesty of the Seas is 268 meter lang en vaart van Tampa naar Havana in 4 tot 5 nachten.

Uitgeven
Met een capaciteit voor 2.700 passagiers maakt de drijvende en glanzende stad inmiddels deel uit van de horizon van Oud Havana. Een van de reizen die de rederij organiseerde bracht Samantha, een jonge vrouw uit Indiana, voor haar eerste bezoek op het eiland. Ze is vooral geïnteresseerd in de oude stad en wil naar de boerderij Vigía, onderdeel van een tour naar de plaats waar de schrijver en Nobelprijswinnaar Ernest Hemingway woonde. Ze heeft geen plannen om naar het eiland terug te keren omdat ze liever ‘meerdere landen tegelijk’ met een cruiseschip aandoet. De opkomende particuliere sector van het eiland, zoals de eigenaren van particuliere restaurants bekend als paladares en de rbnb-verhuur, houdt niet van dit type toeristen die niets uitgeven.

Protest in Florida tegen het cruisetoerisme naar Cuba.

Immoreel
Bovendien ziet een deel van de ballingen in deze cruises een instrument om ‘het totalitarisme te versterken’ en startte de campagne Steun de repressie niet. Zij ziet deze vorm van toerisme als ‘illegaal en immoreel.’ Ondanks alles groeit het aantal cruiseschepen dat Cuba aandoet en enkele maatschappijen hebben al nieuwe routes aangekondigd. Dat geldt o.a. voor de luxueuze onderneming Seaborn, die opent in november 2019 een route tussen Miami en San Juan, inclusief enkele nachten in Havana en stops in Cienfuegos en Santiago.

Bron
* Website 14ymedio, Marcelo Hernández, Havana, 20 augustus 2018

Noot
* Donderdag jl. wijzigde het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken het reisadvies voor Cuba. In het vorige advies werd de bezoeker aan Cuba opgeroepen tot ‘de uiterste waakzaamheid’. In het nieuwe advies wordt geadviseerd een mogelijk bezoek aan Cuba eerst te ‘heroverwegen’. De toeristensector hoopt dat de versoepeling van het reisadvies de daling van het Amerikaanse toerisme zal afremmen en het aantal Amerikaanse bezoekers per cruise zal groeien.

Amerikaanse cruises: veel toeristen, weinig inkomsten (deel 1)

De glimmende kolos vaart de Baai van Havana binnen en binnen korte tijd passeren tientallen reizigers met zonnebrillen en in shorts de Cubaanse douane. Aan land wachten hen verschillende bussen voor een rondleiding door de stad. Vanaf het moment dat het schip aan de horizon verschijnt, is het aan de kade van de terminal Sierra Maestra (voor cruiseschepen) een komen en gaan van gidsen die op bordjes hun bekwaamheid in de Franse of Engelse taal aanprijzen. Sommigen hebben een speciaal aanbod: ‘Salsa, rum en een goede sigaar’.

Cruiseschip Norwegian Sun

Een visser kijkt verveeld naar het tafereel. ‘Ze komen aan land, lopen een tijdje rond en gaan terug naar het schip,’ vertelt de man die Sergio heet en vroeger als elektricien werktte. ‘Dat soort bezoekers heeft niet eens tijd voor een praatje. Ik bemoei me niet met hen en geef de voorkeur aan degenen die meer ontspannen zijn.’  Op zo’n ochtend vist Sergio wat in het donkere water van de baai, vangt wat vis voor zijn gezin en poseert tegen betaling met zijn hengel voor toeristen en praat over de stand van de vis in Cuba. Sergio klaagt: ‘Een cruiseschip is een drijvend hotel dat zelfs geen afval achterlaat, laat staan geld,’ klaagt hij. ‘Deze mensen slapen niet aan land, eten bijna nooit in de restaurants en verlaten het schip slechts om te wachten op een bus die hen naar een andere plek rijdt.’

Bestedingen
Sergio’s conclusies zijn gelijk aan de gegevens van het Statistisch Jaarboek 2016. Dat jaar besteedde elke buitenlandse bezoeker gemiddeld 765 dollar, terwijl een cruisepassagier slechts zo’n 50 dollar besteedde. ‘Voor elke 15,30 dollar die een toerist die per vliegtuig op het eiland aankomt uitgeeft, besteedt de toerist die per cruiseschip reist 1 dollar,’ zegt een rapport van de Havana Consulting Group (THCG). Rodobaldo wijst op ‘de inkomsten voor de staat uit het aanmeren in de Cubaanse havens, maar in de sfeer van de dienstverlening leveren zij veel minder winst op’, zegt Rodobaldo, een gids die vooral met Canadese cruisepassagiers werkt. ‘De klanten van een cruiseschip hebben weinig nodig; ze hebben voedsel en entertainment aan boord. Als zij van boord gaan, maken zij kleine wandelingen en gaan naar plaatsen waar alles veilig is en goed georganiseerd om optimaal profijt te hebben van de minuten die zij aan land doorbrengen,’ legt de gids uit. ‘Een bar, een plek om te dansen en een museum, maar ze willen niet al te ver Havana Centrum intrekken, een wijk als Alamar leren kennen of de stad verlaten om de Botanische Tuin te bezoeken. ‘Het is een zeer geïsoleerde vorm van toerisme waarbij men geen risico van welke aard ook wil lopen’.

Snelle souvenirverkoop
Ook de kooplieden in de buurt van de haven hebben hun aanbod aangepast aan het ‘haastig toerisme’. In het nabijgelegen dok van San José bedient een ambachtelijke souvenirmarkt al maandenlang ‘klanten die haast hebben’, zoals Liván Ramos de cruisepassagiers noemt. ‘Ze komen aan en willen iets kopen voor de sirenes van het schip klinken. Ze pakken van alles.’  Liván biedt een grote verscheidenheid aan producten, zoals een in hout uitgesneden bejaard echtpaar, de man met een bolhoed en de vrouw met een paraplu, voor ongeveer 5 dollar. ‘Daar is veel vraag naar bij cruisetoeristen, net als de kleine doeken met foto’s van de kathedraal, de Bodeguita del Medio of een afbeelding van Che Guevara, die voor 10 dollar wordt verkocht.’ Ramos: ‘Ze dingen niet af, ze betalen snel en zelfs de fles water die ze bij zich hebben, komt van hun schip,’ zegt hij. Hij betreurt het dat de infrastructuur rond de haven ‘nog niet erg berekend is op de komst van zoveel toeristen’. Naar zijn mening ‘is er een gebrek aan toiletten, plekken om drankjes te verkopen en meer informatiepunten, evenals schaduwrijke gebieden’.

Snelle hap
Bij een particulier café vlak in de buurt staat een bord met de aanbiedingen van de dag, zoals Hola Ola / Hallo Golf en Velero Azul / Blauwe Zeilboot. ‘Kom binnen en als u gaat zitten, hebt u in minder dan drie minuten een drankje in de hand,’ aldus de wervende affiche. De toeristensector in deze buurt lijkt zich te hebben aangepast aan het type bezoekers dat weinig uitgeeft. Tapas behoren al tot de complexe gerechten in de bars en restaurants dicht bij de zee. Zonnige terrassen zijn ook meer in trek dan de ruimten met airconditiong binnen.’ Er zijn mensen die van de boot stappen en hun schip niet uit het oog willen verliezen, dus willen ze op het terras zitten’, zegt Malcom, die werkt in een klein privérestaurant dat zich aan de nieuwe tijd heeft aangepast. ‘Geen rijst met bonen, deze mensen willen snel en veilig voedsel zoals wat fruit, kroketten, olijven of snacks met kaas’.

Bron
* Website 14ymedio, Marcelo Hernández, Havana, 20 augustus 2018

Link
* Havana Consulting Group, 17 januari 2018: The cruise market in the Caribbean: a second opportunity for the Cuban tourism industry

Cuba-beleid van Trump schaadt ook Amerikaanse economie

Cruiseschepen en vliegtuigen uit de VS blijven toekomen in Cuba. Maar het aantal Amerikaanse reizigers is fors gedaald sinds Donald Trump zijn intrek nam in het Witte Huis. De relaties tussen beide landen zijn tot een minimum herleid. Met zijn nieuwe beleid ten aanzien van Cuba verstoorde Trump de dooi die tussen beide landen was ingezet. Maar zijn belofte van juni 2017 dat hij alle bilaterale overeenkomsten van zijn voorganger Barack Obama met de regering van Raúl Castro zou annuleren, werd niet volledig uitgevoerd. Een aantal officiële kanalen blijft open. Zo is de bilaterale commissie waarin vertegenwoordigers van beide landen de thema’s opvolgen waarrond ze samenwerken, nog steeds actief. Ze hield haar zevende bijeenkomst op 14 juni. Ook de vergaderingen over onder meer cyberveiligheid, drugshandel, terrorisme en migratie blijven plaatsvinden.

Maar Washington heeft zijn diplomatiek personeel in Havana wel aanzienlijk verminderd, met enkele mysterieuze gezondheidsincidenten als argument. Het gaf zijn burgers ook een negatief reisadvies, zette 17 Cubaanse diplomaten in Washington het land uit, en verhardde het economische en handelsembargo. ‘Een van de belangrijkste ideeën van Trump, America First, begint te botsen met de Cuba-kwestie’, zegt econoom Luis René Fernández Tabío, Amerika-kenner aan de Universiteit van Havana. Trump ‘wil Amerika opnieuw groot maken, voorrang geven, banen creëren, maar door zijn eigen beleid heeft hij de Cubaanse optie hiervoor gesloten: Cuba kan belangrijke voordelen opleveren voor de bedrijfswereld in zijn land.’

6 miljard dollar
Volgens Fernández heeft Cuba geopolitiek en economisch gezien ‘een strategische positie en een belangrijke markt.’ Twee tot vier jaar na de eventuele opheffing van de blokkade zou de handel tussen beide landen al goed kunnen zijn voor 3 tot 6 miljard dollar. Zeker staten die dicht bij het eiland liggen, zoals Florida of Texas, zouden hiervan profiteren, maar ook andere staten met economische sectoren die complementair zijn met Cuba, kunnen er hun voordeel mee doen.

Kipfilet is vaak afkomstig uit de VS

Import van landbouwproducten
Jorge Domínguez, Cuba-expert van het David Rockefeller Center for Latin American Studies (DRCLAS) van de Amerikaanse Harvard-universiteit, schreef in een artikel in het Cubaanse tijdschrift Temas, dat Cuba van 2002 tot 2015 voor 5,3 miljard dollar aan landbouwproducten importeerde uit de VS. Deze aankopen werden vooraf betaald, in contanten, en bovendien ging het om eenrichtingsverkeer aangezien Cuba door het embargo niet naar zijn noordelijke buur kan exporteren. ‘In normale handelsrelaties is zoiets onaanvaardbaar en onvoorstelbaar’, zegt Fernandez.

Kredietverbod
Toch is het voor Cuba nog altijd voordeliger bepaalde producten in de VS te kopen, omdat de Amerikaanse landbouw zwaar wordt gesubsidieerd. Niettemin bedroeg de Amerikaanse import in 2017 slechts 250 miljoen dollar. Een rapport dat eind vorig jaar werd gepubliceerd door het tijdschrift Cuba Trade en de US Agriculture Coalition for Cuba, laat zien dat het kredietverbod een van de belangrijkste redenen is waarom landbouwproducten uit de Verenigde Staten slechts een klein percentage vertegenwoordigen van de invoer in Cuba.

Langs de weg in Cuba. ‘De blokkade is de grootste genocide van de historie’.

Opheffing van het embargo
Het verklaart waarom de Amerikaanse Senaat op 28 juni een wijziging van de landbouwwet goedkeurde waardoor een uitbreiding van de promotieprogramma’s mogelijk wordt om de toegang voor Amerikaanse landbouwproducten tot de Cubaanse markt te vergroten. Volgens Fernández is een meerderheid van de Senaat bereid om nog meer voorstellen goed te keuren die in de richting gaan van de opheffing van bepaalde beperkingen van het economische en handelsembargo dat van kracht is sinds 1960 en versterkt is onder de huidige Amerikaanse regering. Vanwaar die koerswijziging? ‘Door wat er in Cuba gebeurt’, zegt Fernández, ‘door de dynamiek van de buitenlandse investeringen hier, door de voortgang van projecten zoals de Speciale Ontwikkelingszone Mariel, door de bezoeken van bedrijven die geïnteresseerd zijn in handel met Cuba.’

Amerikaanse ondernemers uitgesloten
Naarmate de houding van het Congres of van Trump zelf verandert, zal Washington zich realiseren dat Cuba geen probleem vormt voor de Amerikaanse belangen, maar net grote mogelijkheden biedt om zaken te doen, ook al lijkt dat op het eerste gezicht niet zo. ‘Het zijn net de Amerikaanse ondernemers die uitgesloten zijn van alle soorten voordelen, enkele uitzonderingen daargelaten.’ De Amerikaanse ondernemers weten dat Cuba een groeiende markt is. Ze willen hier zijn wanneer de beperkingen voor Amerikanen om Cuba te bezoeken als toerist of om andere redenen worden opgeheven, zegt Fernández.

Amerikaanse toeristen bezoeken Havana per cruise.

Minder toeristen
Voor Amerikanen is het sinds 1961 verboden naar Cuba te reizen, maar het herstel van de diplomatieke relaties in 2015 leidde tot een aanzienlijke toename van het Amerikaanse toerisme naar Cuba. De nieuwe verkoeling onder Trump heeft die trend afgezwakt. Tijdens de eerste helft van dit jaar arriveerden 82.269 Amerikaanse reizigers minder dan in dezelfde periode vorig jaar (348.713), stelt het adviesbureau The Havana Consulting Group (THCG).

Bron
* Persbureau IPS, Patricia Grogg, 6 augustus 2018

Economische groei van 1,1% blijft voor Cubanen onopgemerkt

De timide economische groei van 1,1% in de eerste helft van dit jaar, zoals aangekondigd door de Cubaanse regeringsleider Miguel Diaz-Canel, zal in de keukens van de meeste Cubanen onopgemerkt blijven. Ook de koopkracht van de Cubanen zal er niet door verbeteren. Dat zeggen diverse economen die door de onafhankelijke website 14ymedio werden geraadpleegd.

Kleine zelfstandige in Varadero

Cuba gaat gebukt onder de effecten van de crisis van zijn grootste bondgenoot, Venezuela. Het slaagt er niet in de afnemende toeristenstroom uit de VS te compenseren, de export te doen groeien en de effecten van voorbij tropische wervelstormen te bestrijden. Ook speelt de incompetentie van regeringsfunctionarissen een rol bij de algehele stagnering. De Cubaanse hoogleraar en econoom Elías Amor Bravo uit Valencia, Spanje zegt: ‘De feiten alarmeren me. Ik maak me grote zorgen omdat ik denk dat de Cubaanse economie snel uit de hand loopt. De economische groei van verschillende landen in Latijns-Amerika bedraagt meer dan 4%. Cuba ligt onder het gemiddelde. Het is het gebruikelijke verhaal, maar het geeft aan dat de motor van de economie is vastgelopen.’ Amor Bravo legt uit dat de lage economische groei het gevolg is van de terugval in het toerisme, waarmee bij de voorspellingen geen rekening is gehouden. In de eerste helft van dit jaar daalde het aantal toeristen dat naar Cuba reisde met 5%, in het geval van de Amerikanen was de daling 24% (ongeveer 266.000 mensen) ten opzichte van het voorgaande jaar. Het nieuwe beleid van president Donald Trump om toeristische bedrijven die eigendom zijn van het Cubaanse leger aan te pakken, heeft de economie van het land getroffen. De econoom constateert dat de buitenlandse investeringen laag blijven, zeker tegen de achtergrond van het gegeven dat het land 2,5 miljard dollar per jaar aan buitenlandse investeringen nodig heeft. Dan is er de slechte suikeroogst, met 1,1 miljoen ton de slechtste van de afgelopen eeuw, de schade door de orkaan Irma (13,5 miljard dollar) en de storm Alberto. Het handelstekort bedroeg 7,953 miljard dollar in 2016, het laatste jaar waarover statistieken beschikbaar zijn. ‘Het ongecontroleerde overheidstekort gaat jaar na jaar door en dat betekent een opeenstapeling van steeds groter wordende schulden’, voegt Amor toe, wat hij ‘het onvermogen noemt van overheidsambtenaren om de economie te leiden.’

Met de komst van Gorbachov kwam er een einde aan de subsidie-stroom uit de Sovjet Unie.

Rusland
Cuba kreeg in 2014 aanzienlijke schuldverlichting met de kwijtschelding van 90 procent van de 35 miljard dollar, die men schuldig was aan de voormalige Sovjet-Unie, nu de Russische Federatie. In 2015 bereikten de Club van Parijs en Havana een akkoord om 8,5 miljard dollar van de 11,1 miljard dollar die het sinds 1986 aan schulden en rente had opgebouwd, kwijt te schelden. Mexico deed hetzelfde met 70% van de 487 miljoen dollar die het aan Cuba eiland had geleend en Japan vergat bijna een miljard van zijn oude schuld in 2014. ‘Het symptoom van ziekte is koorts, maar ziekte is wat de dokter moet bestuderen. Als je de koorts alleen bestrijdt, los je het probleem niet op. De ziekte in het geval van Cuba is gebrek aan evenwicht door een gebrek aan export en het totale gebrek aan controle van de uitgaven van de staat”, verzekert Amor Bravo.

Koopkracht
Meer stroomuitval, meer schaarste in deviezenwinkels en gerantsoeneerde markten zijn het gevolg van de huidige economische situatie op het eiland en hebben geleid tot aanscherping van de controlemaatregelen ten aanzien van de particuliere sector. Volgens econoom Carmelo Mesa-Lago is de koopkracht van de Cubanen nauwelijks 51% van die van 1989. De verslechtering was ook voelbaar in de farmaceutische sector als gevolg van liquiditeitsproblemen bij de betaling van de leveranciers van de grondstoffen van medicijnen. In een sector waar 85% van de bestanddelen van geneesmiddelen wordt geïmporteerd, betekende dat op de helft van 2018, dat 45 basisgeneesmiddelen ontbraken. Hetzelfde gebeurde met de levering van ijs, frisdranken en bier aan het netwerk van kleine ondernemers; de laatste maande zijn deze sterk gedaald. Moeilijkheden bij de aankoop van verpakkingen en grondstoffen in het buitenland hebben veel industrieën, zoals de bekende ijsfabrikant Copelia, ertoe gebracht hun productie te verminderen en sommige fabrieken tijdelijk te sluiten. Mesa-Lago concludeert in een recente studie dat de gemiddelde groei van de economie tussen 2016-2018 0,6% zal bedragen, een zeer laag cijfer in vergelijking met de andere landen in het gebied. Het Internationaal Monetair Fonds voorspelde dit jaar een groei van 1,6 procent voor Latijns-Amerika. Emilio Morales, directeur van de Havana Consulting Group, stelt het groeicijfer door de Cubaanse overheid ter discussie. ‘De groei van 1,1% van het Bruto Binnenlands Product is twijfelachtig wegens de slechte economische resultaten van dit semester. Op dit moment bevindt het land zich in een gespannen financiële situatie en heeft het een groot gebrek aan liquiditeit, waardoor de betalingen aan een belangrijke groep leveranciers van grondstoffen en producten zijn vertraagd”, zegt Morales.

Hugo Chávez en Raúl Castro

Venezuela
Cuba slaagde erin zijn economie een impuls te geven nadat in Venezuela Hugo Chávez aan de macht kwam en waardoor de effecten van de plotselinge subsidiestop uit de Sovjet Unie enigszins werden verzacht. De ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst met Caracas aan het begin van de eeuw en het sturen van tienduizenden medische beroepsuitoefenaars die met gesubsidieerde olie naar Havana werden betaald, leverde de regering van Fidel Castro enige ademruimte op. De crisis in Venezuela heeft daar echter verandering in gebracht. Volgens de laatste officiële gepubliceerde cijfers, daalde de handel tussen de twee landen tot 2,2 miljard dollar in 2016, een historische dieptepunt sinds het begin van het chavisme. In 2012 was dat nog 8,5 miljard dollar. Venezuela, dat in de beste jaren van de Bolivariaanse revolutie dagelijks zo’n 120.000 vaten (zo’n 4 miljard dollar) olie naar Cuba stuurde, heeft de leveranties teruggebracht tot zo’n 55.000 vaten. Door de duizelingwekkende daling van de olieproductie in het land heeft het land op de internationale markten ruwe olie ingekocht, het vervolgens naar Cuba gestuurd voor een bedrag van ongeveer 1,2 miljard dollar.

Omar Everleny

Onopgemerkt
Volgens econoom Omar Everleny Pérez ‘slaagt de regering er al enkele opeenvolgende jaren niet in de jaarlijkse doelen te bereiken’ (…) ‘Een economie moet tussen de 5 en 7% groeien om een goede start te kunnen maken en de Cubaanse economie staat al vier of vijf jaar op een niveau van 2%’, meldt Pérez de redactie van 14ymedio telefonisch. Pérez, die ooit het Centro de Estudios de la Economía Cubana van de Universiteit van Havana leidde, meent dat er sprake is van een vicieuze cirkel waardoor het onmogelijk wordt naar de weg van groei terug te keren. ‘Economische groei van 1% als die in Cuba stelt niets voor. Die komt niet bij de bevolking terecht en die voelt men niet,’ zegt hij.

Bron
* Mario J. Pentón, 14ymedio, 25 juli 2018

Link
* Miami Herald, 26 juli 2018: Cuba badly needs currency reform, but it won’t happen yet, economists say.

Recepten voor de wederopbouw

De bijna unanieme steun die Miguel Díaz-Canel woensdag jl. in het Cubaanse parlement kreeg, ging niet gepaard met de concrete toezegging om het land dat in puin ligt, na bijna zes decennia van staatscontrole onder leiding van Fidel en Raúl Castro, weer op te bouwen. De website 14ymedio publiceerde een gesprek met de economen Mesa-Lago en Elías Amor en sprak met Emilio Morales van de Havana Consulting Group in Miami. Met een stagnerende economie die afhankelijk is van Venezolaanse olie en een staatsapparaat in Sovjetstijl, dat de schaarse hulpbronnen van de natie verbruikt, staat de nieuwe president voor een monumentale uitdaging: het voortzetten en verdiepen van de economische hervormingen die Raúl Castro heeft doorgevoerd en het voorkomen van de ineenstorting van het politiek systeem.

De markt Humberto Alvarez bij Varadero

‘Miguel Diaz-Canel’s grootste uitdaging is om de richting in te slaan van de  economische groei,’ zegt Emilio Morales, voorzitter van de Havana Consulting Group, gevestigd in Miami. Díaz-Canel, die vrijdag 58 jaar werd, nam de macht over van Raúl Castro na een decennium van langzame hervormingen. Hij moet ook ‘de dooi met de Verenigde Staten opnieuw aanwakkeren’, voegt hij er aan toe. Morales ziet als belangrijkste obstakel de ‘schaduw van de generatie van de tachtigers’ die naar zijn mening de Cubaanse Communistische Partij (PCC) blijven controleren. Als hij het einde van zijn ambtstermijn bereikt, zal Raúl Castro tot 2021 de leider van de PCC blijven. Om de ‘dooi van de relaties met de VS opnieuw op gang te brengen’ (het proces dat door president Barack Obama in 2014 is geïnitieerd), zegt Morales dat de nieuwe Cubaanse leider het probleem van de onteigeningen van Amerikaanse bedrijven in het begin van de jaren zestig zou moeten oplossen. Ook zou hij de productiekrachten in Cuba vrij moeten laten door middel van een wet die vrij ondernemerschap toestaat en die privé-investeringen van Cubanen van het eiland en de diaspora zou toestaan. Deze maatregelen zijn een historische eis van de oppositie, maar Havana heeft altijd gereageerd met meer economische centralisatie.

Verloren jaren
‘Het decennium van het presidentschap van Raúl Castro is een verloren decennium geweest,’ zegt Morales, hoewel hij erop wijst dat de openstelling voor kleine particuliere bedrijven een stap voorwaarts was. Meer dan een half miljoen Cubanen werken sinds 2010 buiten de controle van de staat. Vanaf dat jaar stimuleerde Raúl Castro op beperkte schaal het zelfstandig ondernemerschap om de druk op de overheidsfinanciën te verlichten. Morales voegt eraan toe dat de regering de wetten van vraag en aanbod in een vrije markt moet laten gelden. Dat betekent de directe werving van Cubaans personeel door buitenlandse bedrijven zonder dat contracten met de staat nodig zijn, het nieuw leven inblazen van het transportsysteem en grondiger hervormingen in de landbouw. ‘Het is noodzakelijk om het landbouwmonopolie van Acopio – het aankoop- en distributieagentschap van de staat – op te heffen en de boeren die onproductieve grond pachten, zelf te laten beslissen wat ze produceren, aan wie ze verkopen en hun eigen prijzen te laten vaststellen, zonder tussenkomst van de staat, naast de verlenging van de pachtovereenkomsten voor onbepaalde tijd’, zegt hij. Cuba geeft jaarlijks ongeveer twee miljard dollar uit aan het importeren van (voedsel)producten voor de binnenlandse markt die op het eiland geproduceerd zouden kunnen worden. De inefficiëntie van de staat, de eigenaar van alle grote en middelgrote bedrijven op het eiland, wordt door de autoriteiten zelf erkend, maar ze blijven vertrouwen op de ‘socialistische staatsonderneming’ als de ruggengraat van de economie.

Rol van de staat
Elías Amor, een Cubaanse econoom en mensenrechtenactivist die in Spanje woont, is van mening dat het ‘onzin’ is om het huidige economische systeem te handhaven. Onlangs publiceerde hij een lijst van 50 dringende maatregelen die de uitvoerende macht moet nemen om de economie te reactiveren. ‘Cuba moet evolueren naar ‘een socialisme van de markteconomie’, waar de as van de economie de particuliere onderneming is en de staat weer de rol speelt als herverdeler van inkomen, die de middelen toewijst en de economische ontwikkeling bevordert,’ legt Amor uit en hij dringt er bij de regering van het eiland op aan zijn dwingende rol te laten varen. ‘De zogenaamde Lineamientos of Richtlijnen (de plannen van Raúl tot hervorming van de economie, redactie) moeten grondig worden herzien omdat ze binnen het huidige economische systeem niet haalbaar zijn. Ik denk dat het van vitaal belang is dat de overheidsrekeningen in evenwicht zijn en dat de twee bestaande valuta één worden’, voegt de deskundige eraan toe. Het door Amor voorgestelde systeem omvat een privatiseringsbeleid dat landbouwers in staat stelt het land zelf te bezitten en de rol van de overheidsector in de economie te verminderen door het aantal personeelsleden in het leger en het staatsveiligheidsapparaat aanzienlijk te verminderen. ‘In Cuba werkt 85% van de werknemers voor de staat. Dat zou moeten worden teruggebracht tot niet meer dan 15% om het land te laten floreren,’ legt hij uit in een telefoongesprek.

Uitdagingen
Voor de Cubaanse professor Carmelo Mesa-Lago berust de verkiezing van Diaz-Canel op zijn loyaliteit aan de Cubaanse Communistische Partij. ‘De partij koos hem omdat ze hem zien als een loyale persoon, die niets zal veranderen,’ zegt Mesa-Lago aan Bloomberg Businessweek. Mesa-Lago benadrukt dat op het eiland sprake is van ‘een stagnerende bureaucratie die de particuliere sector als een bedreiging ziet’ en hij wijst op de besluiten van de regering niet langer vergunningen te verstrekken voor een serie beroepen in winstgevende sectoren. Vorig jaar publiceerde Mesa-Lago en andere experts een studie over de particuliere sector in Cuba, getiteld Voices of Change in the Cuban non-state sector. Toen al wilde de particuliere ondernemer grotere mogelijkheden om te kunnen investeren en minder bureaucratische obstakels. Ook vroeg men om de opening van markten voor de groothandel en de vrije invoer van goederen. Maar de leiders van het land bleven doof voor hun vragen. Met betrekking tot de uitdagingen voor de nieuwe president, is Mesa-Lago niet optimistisch. De crisis is niet zo erg als toen de Sovjet-Unie instortte maar de uitdagingen zijn sinds 1990 wel gegroeid.

Bron
* Mario J. Pentón, website 14ymedio, 20 april 2018

Handel VS en Cuba stijgt ondanks beleid Trump

De handel tussen de VS en Cuba groeit ondanks de verharding van het Cubabeleid die president Trump in Miami jl. aankondigde. Het aantal vluchten naar Cuba in het eerste kwartaal van 2017 steeg met 180% vergeleken met dezelfde periode in 2016. Volgens de Raad van Commercie en Economie van de Verenigde Staten-Cuba steeg de export van voedsel en landbouwproducten in juni 2017 tot 24,6 miljoen dollar vergeleken met de 11,2 miljoen dollar een maand eerder.

Welkom in augustus 2016 voor de eerste commerciele vlucht van JetBlue, van Fort Lauderdale naar Santa Clara

‘De aankoop door Cuba van voedsel in de VS is dit jaar wat teruggelopen, maar de maatregelen die president Obama afkondigde hebben geleid tot groei op andere terreinen zoals het aantal vluchten, de telecommunicatie en de dollarovermakingen,’ aldus Emilio Morales, directeur van de Havana Consulting Group (THCG). In de eerste 6 maanden van 2017 vonden 8.287 vluchten naar Cuba plaats; dat zijn er 180% meer dan in de eerste heeft van 2016. ‘Dat cijfer is 3,4 maal hoger dan in januari 2014 toen de verbetering van de relatie tussen Cuba en de VS werd ingezet’. Hoewel de toestellen vaak maar voor de helft zijn gevuld, gelooft Morales dat de belangrijkste maatschappijen zullen blijven vliegen en zich klaar maken voor de toekomst.

Anti-embargo
In het verleden schortte Cuba bij politieke spanningen tussen de VS en Cuba de import van voedsel als rijst en kippen tijdelijk op en kocht deze dan tegen hogere prijzen op andere markten. Dit leidde weer tot druk van de Amerikaanse ondernemers op de Amerikaanse regering om het embargo tegenover het eiland te versoepelen. Volgens John S. Kavulich, voorzitter van de Raad van Commercie en Economie van de Verenigde Staten – Cuba /  Consejo de Comercio y Economía de Estados Unidos-Cuba, steeg de export van voedsel en landbouwproducten in juni 2017 tot 24,6 miljoen dollar, vergeleken met de 11,2 miljoen dollar een maand eerder en de 9,5 miljoen dollar in juni 2015. Volgens het Cubaans Bureau voor de Statistiek (ONEI) voerde Cuba vorig jaar voor 261,7 miljoen dollar aan voedsel uit de VS in.

De groei van het Amerikaans toerisme naar Cua (The Economist)

Schade individuele reizen
Volgens ONEI werd in het eerste half jaar van 2016 voor een waarde van 1.800 miljoen dollar aan vluchten geboekt. Volgens Morales ‘hebben de maatregelen van Trump geen nadelig gevolg voor deze handel’ hoewel hij erkent dat het verbod op individuele reizen naar Cuba in het kader van people-to-people-contacten een belemmering is en heeft geleid tot een kleinere reserve bij het verhuurbedrijf Airbnb. Vorig jaar reisden 613.937 personen van de VS naar Cuba; 329.000 van hen waren Cubanen en 284.937 Amerikanen. Het toerisme meldde een brutowinst van 3.068 miljoen dollar.

Dollarovermakingen
Morales: ‘Een ander belangrijk aspect zijn de dollarovermakingen, die niet-commercieel zijn maar afkomstig van individuen en vitaal voor de Cubaanse economie.’ Volgens de THCG ging het in 2016 om 3,4 miljard dollar, 2,7% meer dan in 2015. De migratiegolf van 160.000 Cubanen in de laatste vijf jaar naar de VS heeft daar sterk aan bijgedragen.

Beltegoed opladen
Ook de groei in de sector telecommunicatie is opvallend. Volgens THCG ontving Cuba eind 2016 meer dan 200 miljoen dollar enkel voor het opladen van mobiele telefoons vanuit het buitenland. ‘In december 2015 werd 800.000 maal een mobiele telefoon van een Cubaanse burger vanuit het buitenland opgeladen. Dat is het dubbele vergeleken met december 2014. Morales merkt wel op dat we nog enige maanden moeten wachten voordat we de werkelijke effecten van het nieuwe beleid van president Trump kennen die in september werden gepubliceerd door het Oficina de Control de Bienes Extranjeros / Office of Foreign Assets Control (OFAC), de afdeling an het Amerikaanse Ministerie van Financiën die de naleving van de embargowetgeving tegen Cuba controleert.

Bron
* 14ymedio, Mario J. Pentón, 18 augustus 2017

Record dollaroverboekingen VS naar Cuba

De dollarzendingen van de VS naar Cuba zijn in 2016 gestegen met 2,7% vergeleken met een jaar daarvoor, aldus een onderzoek van de Havana Consulting Group. In 2011 vonden dollarzendingen naar Cuba plaats ter waarde van 2,2 miljard dollar, in 2011 voor 3,3 miljard en verleden jaar werd het recordbedrag van 3,4 miljard dollar bereikt.

Cartoon Osvaldo Gutierrez Gómez

Oorzaak van deze stijging is vooral de toegenomen migratie van Cubanen naar de VS. In 2016 profiteerden 50.082 Cubanen van de soepeler reismogelijkheden naar de VS, daar langere tijd te verblijven en zelfs betaald werk te verrichten. Een tweede belangrijke reden zijn de vele vluchten vanuit de VS naar Cuba sinds half 2016. De tickets voor deze vluchten zijn soms wel 50% goedkoper dan die van chartervluchten die 450 dollar kosten. Er zijn Cubanen die daardoor meerdere malen per jaar de VS kunnen bezoeken; een eenmaal verkregen Amerikaans visum biedt hen 5 jaar lang die mogelijkheid. Ook 30.000 Cubanen met een Spaanse nationaliteit bezoeken Cuba veelvuldig, vaak om er tijdelijk te werken.

De locaties van Western Union in Cuba

Hegemonie Western Union
Het onderzoek van THC constateert ook dat de belangrijkste dollartransactiebedrijven in de VS op dit moment een plek proberen te veroveren op de Cubaanse markt waardoor er een einde kan komen aan ‘de hegemonie van Western Union’, de marktleider wereldwijd voor deze wereldwijde betalingen. Deze financiële activiteiten kunnen de poort vormen voor Cubaanse bankinstellingen en Noordamerikaanse banken om directe relaties aan te gaan zonder tussenkomst van derden. De VS voeren 90% van alle dollartransacties naar Cuba uit.

Bron
* The Havana Consulting Group

Nieuwe Cubaanse middenklasse met sterke koopkracht

Tussen 2009 en 2016, de periode van het mandaat van president Obama, ontvingen Cubanen ruim 21 miljard dollars aan overboekingen uit de VS. De sector van de particuliere restaurants of paladares ontwikkelde zich in die periode tot de meest lucratieve, met 1.716 vergunningen en een geschatte omzet van 693 miljoen aan convertibele peso’s of CUC’s. Dat blijkt uit een onderzoek van The Havana Consulting Group (THCG). Als gevolg van de politieke dooi tussen de VS en Cuba en van interne economische maatregelen, ontstaat een nieuwe middenklasse met ‘een sterke koopkracht’, die geleid heeft tot een ‘ware boom in de particuliere sector van Cuba,’ aldus de THCG.

Paladar in Havana

Volgens Emilio Morales, president van de THCG, is een snelgroeiende klasse ontstaan die bewijst ‘economisch autonoom te zijn, grote ondernemingszin en gevoel voor innovatie te bezitten en een enorme kracht om rijkdom te vergaren.’ Hij wijst op de ‘zeer succesvolle en lucratieve’ voorbeelden zoals de paladares en de verhuur van kamers en appartementen, maar ook op schoonheidssalons, werkplaatsen voor de reparatie van mobiele telefoons of de verkoop van schoenen. De paladares ontwikkelden zich in 2016 tot de meest lucratieve sector met 1.716 licenties en een jaarlijkse omzet van 693 miljoen CUC. Op de tweede plaats staan de schoonheidssalons met 17.837 verleende vergunningen en een omzet van 120 miljoen CUC. Daarna volgen de groothandel en vervolgens de verhuur van kamers en huizen. Volgens het THCG Business Report van juni vormen de Cubaanse ondernemers die in deze sector werken en anderen die het particulier ondernemerschap beoefenen ‘een zeer succesvol netwerk van ondernemers.’

Dollars uit VS
Benadrukt wordt dat de economische steun van Cubanen uit het buitenland ‘een sleutelrol’ blijft spelen in de ontwikkeling van de particuliere sector op dit Caribisch eiland met een goederen- en dienstenmarkt, die op 2.500 tot 3.800 miljoen CUC per jaar wordt geschat. Vooral de dollaroverboekingen door Cubanen uit de diaspora zijn van belang. Zij vormen de basis voor het ontstaan van particuliere commerciële kleine ondernemingen. Tussen 2009 en 2016 ontvingen Cubanen zo ruim 21 miljard dollars. In 2009 werd ruim 1½ miljard dollar overgemaakt en dat bedrag was in 2016 gestegen tot 3½ miljard, een stijging van 108%. De economische openheid werd ook mogelijk door maatregelen die president Raúl Castro nam ‘die particulier ondernemerschap mogelijk maakten in 201 beroepen, gevoegd bij flexibeler wetten’. Eind 2016 werkten 535.000 Cubanen op legale wijze in de particuliere sector tegenover 157.371 in 2010. Morales wijst ook nog op de ontelbare belemmeringen van de zijde van de Cubaanse administratie zoals de hoge belastingen en het gebrek aan groothandel waar handelswaar kan worden ingekocht.

Sterke staatssector
Hij onderschat ook niet de rol van de staatssector in de economie die ‘nooit eerder in de 60 jaren van het bestaan vaan de communistische regering, zo groot is geweest.’ Feitelijk controleren de Cubaanse strijdkrachten ‘alle strategische sectoren, 85% van de kleinhandel, 40% van de hotelsector, de Speciale Ontwikkelingszone van Mariel en 27% van Etecsa, het Cubaanse telecommunicatiebedrijf. De groei van het nationaal toerisme noemt het THCG-rapport ‘adembenemend’ met in 2016 991.122 Cubanen die in eigen land vakantie doorbrachten.

Bron
* Persbureau EFE

Cubaanse militairen en de dollartransacties: een goed bewaakt geheim

Begin juli deelde de toenmalige Minister van Economische Zaken, Marino Murillo Jorge, het Cubaans parlement mee dat de groei van de Cubaanse economie in het eerste half jaar slechts 1% bedroeg. Murillo weet dit aan de dalende wereldolieprijzen en de tegenvallende exporten. Onafhankelijk journalist Osmar Laffita Rojas vraagt zich af waarom in deze betogen van Cubaanse autoriteiten nooit wordt gesproken over de inkomsten uit deviezen voor artsen en verplegers die Cuba ‘verhuurt’ aan Venezuela, Brazilië of Ecuador, noch over de opbrengsten ingebracht door de 3,6 miljoen toeristen die Cuba in 2015 bezochten of de dollaroverboekingen van Cubaanse-Amerikanen naar Cuba.

Het kantoor van Western Union in Calle Obispo in Oud-Havana

Het dramatisch economische perspectief dat de regering schildert, staat in schril contrast met de cijfers van de Havana Consulting Group (THCG). Afgelopen juni meldde dit onderzoeksinstituut dat er voor een bedrag van 3,3 miljard dollar aan dollartransacties uit de VS had plaatsgevonden. En president Emilio Morales van THGC meldde toen dat deze dollaroverboekingen tussen 2008 en 2015 met 1,9 miljard dollar (een gemiddelde van 238 miljoen dollar per jaar) waren gestegen. THCG wees als reden voor deze onstuimige groei naar de stijging van de emigratie, het opheffen van beperkingen op de omvang van bedragen die mogen worden overgemaakt, de reizen van Cubaanse-Amerikanen en het ontstaan van een private sector in de economie.

Cubaans leger
De stroom aan deviezen die op deze wijze het land binnenkomt wordt gecontroleerd door het Cubaanse leger. Western Union heeft vestigingen in de meeste dollarwinkels (Tiendas Recaudadora de Divisas, TRD) in de 15 provincies en op het Eiland van de Jeugd. Ze worden allemaal geleid door het conglomeraat Grupo Administración Empresarial S.A. (GAESA) van de Cubaanse strijdkrachten. FINCIMEX, een financiële eenheid behorende bij de ondernemersgroep Corporación CIMEX, ook geleid door GAESA, verstrekt pasjes aan Cubaanse gebruikers (van Caribbean Transfers, Ocean Card, Trascard en American International Service, S.A) om geld te kunnen opnemen, afkomstig uit Europa, de VS, Angola en andere delen van de wereld. Daarnaast heeft de leiding van het Cubaanse postbedrijf, Dirección de Correos in de belangrijkste steden in Cuba kantoren geopend waar vooral geld afkomstig uit Europa kan worden opgenomen. Veel mensen maken daar gebruik van en de dienstverlening is concurrerend met die van Western Union. Op deze wijze controleert de Cubaanse regering het grootste deel van de dollars die Cubanen in het buitenland naar hun familieleden in Cuba overmaken. Er is één uitzondering, dat zijn de zogeheten mulas of muilezels die geld in Cuba binnenbrengen zonder het aan te geven en tegen betaling dit geld bij Cubaanse particulieren bezorgen.

29 november 2006: Cubaanse legereenheid EJT op het Plein van de Revolutie in Havana vanwege 50ste verjaardag van de strijdkrachten en de 80ste verjaardag van Fidel Castro

Geheim
De Cubaanse overheid informeert echter nooit over de dollaroverboekingen, noch over de opbrengsten van deze transacties door Cubaanse-Amerikanen. In het verslag Toerisme, aankomsten van internationale bezoekers in de periode tussen januari en december 2015  uitgegeven door het Cubaans bureau voor de Statistiek / Oficina Nacional de Estadística e Información (ONEI), onder de alinea: Overigen staan de Cubaanse-Amerikanen en Amerikaanse burgers vermeld die dat jaar Cuba bezochten: 943.157 bezoekers die voor het merendeel verblijven in hotels en casas particulares. Zowel het Ministerie van Toerisme als de Cubaanse belastingdienst controleren de uitgaven van deze bezoekende personen rigoreus, maar publiceren er zelden over.

De machtige man binnen GAESA is Raúl Castro’s schoonzoon, Luis Alberto Rodríguez López-Callejas. Hij is president-directeur van de Grupo de Administración de Empresas (GAESA), een onderdeel van het Cubaanse leger FAR. Luis Alberto Rodríguez López-Callejas was getrouwd met Raúl’s oudste dochter Deborah, maar het paar lijkt nu gescheiden. Hij speelde een belangrijke rol bij de constructie van de vrijhaven en het containerpark in Mariel. Op de foto is hij in gezelschap van president Dos Santos van Angola die Mariel bezocht.

Dollars
De Havana Consulting Group (THCG) vermeldt wel het bedrag van 3,3 miljard dollar dat in 2015 door dollartransacties het land binnenkwam maar noemt hiervoor geen bronnen. Alleen de Cubaanse overheid kent de exacte cijfers maar houdt deze geheim omdat men deze inkomsten aan deviezen niet beschouwt als een deel van het Bruto Intern Product. Wel is zeker dat de inkomsten die via deze dollartransacties het land binnenkwamen in 2015 hoger waren dan de inkomsten uit de export van nikkel, suiker en tabak, de bruto-inkomsten uit het toerisme (2,8 miljard dollar) en de verkoop van medicamenten. Meer dan 60% van de Cubaanse bevolking ontvangt geld van familieleden uit het buitenland, met name de VS. Meer Cubanen ervaren de indirecte positieve effecten ervan omdat de dollars een stimulans zijn voor hun beginnende ondernemersactiviteiten. Een groot deel van de dollars komen uiteindelijk terecht bij een van de 2000 filialen van de TRD-deviezenzaken die Cuba telt. Zo kunnen Cubanen een deel van hun voedsel (in CUC’s), artikelen voor de persoonlijke hygiëne en elektrische apparaten aanschaffen. Vorig jaar werd voor een bedrag van ongeveer 5 miljard dollar in deze zaken omgezet. De dollaroverboekingen zijn ook cruciaal voor de opbouw, uitbreiding en expansie van de kleine particuliere bedrijven. Het afgelopen jaar ging het volgens het Ministerie van Arbeid en Sociale Zaken om 510.558 personen die werkzaam zijn bij een particuliere onderneming. Alleen al in Havana zijn er 2.000 huizenbezitters die 4.700 kamers verhuren, zijn er 400 particulier restaurants waarvan velen een contract hebben met reisorganisaties en afspraken maken over de overnachtingen van toeristen. Maar de Cubaanse staat onthoudt deze kleine particuliere ondernemers tot nu toe een juridische erkenning. We hebben geen exacte cijfers over de mate waarin buitenlandse deviezen hebben bijgedragen tot de groei van de kleine midden- en kleinbedrijven.

Bron
* Diario de Cuba, Osmar Laffita Rojas, 27 juli 2016

Link
* Amerikaanse Cubanen maken recordbedrag van 3,3 miljard dollar over. Op deze Cubaweblog van 25 juni 2016