Mensenrechten geen hindernis relatie Cuba – VS

Tijdens de eerste diplomatieke gesprekken sinds een halve eeuw tussen Cuba en de Verenigde Staten afgelopen week, lagen de grootste meningsverschillen op het gebied van mensenrechten en democratie. Beide partijen lijken dat echter niet als een breekpunt op te vatten, aldus Patricia Grogg en Ivet González  van het IPS-kantoor in Havana. 

De oppositiegroep Damas de Blanco (Vrouwen in Wit)

Na een ontmoeting met dissidenten op Cuba herhaalde de Amerikaanse delegatieleider Roberta Jacobson vorige week dat democratie en mensenrechten essentiële onderwerpen zijn voor de VS in bilaterale gesprekken. Ze benadrukte dat de VS sterk van mening verschilt met Cuba op deze punten. Jacobson gaf echter ook aan dat deze kwesties herstel van de diplomatieke betrekkingen – de intentie die de presidenten van beide landen op 17 december uitspraken – niet in de weg staan. Na haar tweedaagse officiële bezoek aan Havana, wees Jacobson erop dat de nieuwe politiek van de VS ten aanzien van Cuba gericht is op meer openheid met meer rechten en vrijheden.

Geen hindernis
Ook Miriam Leiva, oprichter van oppositiegroep Damas de Blanco (Vrouwen in Wit), verwacht niet dat de Amerikaanse nadruk op mensenrechten en steun aan dissidenten een hindernis zal zijn. ‘De Cubaanse regering wist dat en heeft desondanks besloten om tafel te gaan zitten.’ Volgens Leiva is het belangrijkste voor normalisering van de relaties het openen van een direct communicatiekanaal tussen beide regeringen. ‘We bevinden ons in een nieuwe fase die nieuwe uitdagingen met zich meebrengt, maar ook nieuwe hoop en kansen voor mensen. Maar het zal niet gemakkelijk worden en we hebben nog een lange weg te gaan.’ De Cubaanse autoriteiten noemen oppositiegroepen ‘huurlingen’ die zich laten gebruiken door de Verenigde Staten. Ook zijn ze er niet gelukkig mee als Amerikaanse bezoekers op Cuba contact zoeken met tegenstanders van de regering.

Revolutie
In de jaren negentig en aan het begin van deze eeuw leidden mensenrechtenkwesties tot harde verbale confrontaties tussen Havana en Washington in de VN-Commissie voor de Mensenrechten, en sinds 2006 in de VN-Mensenrechtenraad. De Cubaanse delegatieleider Josefina Vidal zei na afloop van de eerste gesprekken dat ze voorgesteld heeft een specifieke expert-dialoog aan te gaan op een nader te bepalen datum. Tijdens die dialoog zouden de standpunten van beide landen over democratie en mensenrechten nader besproken moeten worden.

Individuele rechten
Jurist Roberto Veiga van het burgerproject Cuba Posible zegt dat bij bilaterale gesprekken over mensenrechten ook naar de geschiedenis van Cuba gekeken moet worden ‘om te voorkomen dat er verkeerde oordelen geveld worden die mogelijke oplossingen in de weg kunnen staan.’ Hij stelt dat er tijdens het proces dat leidde tot de revolutie van 1959, die later ‘socialistisch’ werd genoemd, een strijd was tussen een visie waarin de prioriteit lag bij individuele rechten die ten koste zouden gaan van sociale rechten en een visie waarin de prioriteit lag bij sociale en collectieve rechten. Het gevolg was dat het Caraïbische eiland zich nu in een situatie bevindt ‘waarin gelijkheid en sociale rechten voorrang krijgen ten koste van bepaalde vrijheden en de relaties met belangrijke landen’, zegt hij. Volgens Veiga moet de Cubanen een juiste balans vinden tussen individuele rechten en sociale gelijkheid. ‘Voor de ontwikkeling van het Cubaanse politieke systeem en de consolidatie van de burgerbeweging is het belangrijk dat hierover gesproken wordt.’

Veeleisend
De delegaties spraken afgelopen week ook over de mogelijkheden van samenwerking op het gebied van telecommunicatie, nationale veiligheid, internationale relaties, mensensmokkel, milieuvervuiling, de strijd tegen het terrorisme, waterbeheer, gezondheid en de de strijd tegen de ebola-epidemie in West-Afrika. Een datum voor een tweede ronde gesprekken is nog niet bekend. Veel Cubanen zijn sceptisch over de poging ‘vrienden te worden’ met de VS. ‘Ik denk dat beide partijen veeleisend zijn’, zegt de 37-jarige Ángel Calvo, een zelfstandige chauffeur. ‘Beide landen hebben een compleet verschillende politiek en het is het beste die te respecteren als je overeenkomsten wilt sluiten.’ Manuel Sánchez (33), die zichzelf omschrijft als ‘arbeider in de informele economie’, verwacht dat beide landen ‘betere relaties zullen aanknopen dan in het verleden.’ Maar hij denkt dat het niet ‘de goede banden zullen worden waar mensen op hopen.’

Bron
* IPS Havana, 28 januari 2015
Noot
* Obama’s Cuba Opportunity
Na 50 jaar van een perfect mislukt beleid, hebben de VS nu een politieke opening om een hervormingsgezind Cuba te helpen. Dat schrijft de Amerikaanse Cubadeskundige Philip Peters in The American Conservative. De als behoudend bekend staande Peters publiceerde dit artikel bovendien al op 16 december vorig jaar, een dag voordat de VS en Cuba hun toenadering bekend maakten. Peters: ‘Onze natie zal een sterkere, meer productieve relatie krijgen met een buur waarvan we vervreemd waren en die een nieuwe koers uitzet. En we maken een einde aan het grootste van alle embargo’s – het embargo dat wij ons zelf oplegden en op de Amerikaanse invloed in Cuba, ‘aldus Peters die voorzitter is van het Cuba Research Center in Alexandria, Virginia.

Eigen huis kopen is verregaande verandering Cubaans systeem

Cuba staat burgers en permanent residerenden voortaan toe een huis te kopen en te verkopen. Volgens de New York Times van vandaag is het de meest vergaande wijziging in de richting van een marktgericht systeem in Cuba, dat door de regering van Raúl Castro is ingevoerd. De Cubaanse-Amerikanen zullen er, embargo of niet, een voorname rol spelen.

Woning blok in de wijk Alamar in Oost Havana

Op 10 november zullen de maatregelen volgens het Staatsblad van kracht worden en hoewel sommige teksten nog niet klaar zijn, is de tekst die donderdag werd gepubliceerd een breuk met tientallen jaren socialistisch wonen in Cuba. Voor de eerste keer sinds de revolutie, mogen kopers en verkopers zelf prijzen vaststellen en zelf besluiten wanneer ze hun woning verlaten of betrekken.* ‘Het is een understatement om deze verandering verregaand te noemen,’ aldus Pedro Freyre, een expert in Cubaans-Amerikaanse juridische kwesties die doceert aan de Columbia Law School. ‘Dit is de basis, zo bouw je het kapitalisme op, te beginnen bij de toestemming voor de vrije handel van eigendommen.’ Cubaanse officials zullen het daarmee oneens zijn; zij zullen zeggen dat zij door deze economische hervorming op zorgvuldige wijze het socialisme beschermen.’ De nieuwe wet bevat enkele voorzieningen om speculatie en de concentratie van rijkdommen in één hand, te voorkomen. Eigenaren mogen twee woningen bezitten (een eigen woning en een vakantiehuis) en de financiering verloopt via de Cubaanse Centrale Bank, die ook provisie zal heffen waarvan de hoogte nu nog onbekend is. En de koper en verkoper zullen 8% belasting moeten betalen.

Stimulans voor economie
Experts – die de wet al enkele maanden verwachtten – menen dat de gevolgen verreikend kunnen zijn in een land waar veranderingen beperkt zijn en de vraag naar allerlei soorten vrijheden steeds sluimerend aanwezig is. De wet zou een doos van Pandora kunnen openen met de voordelen én de risico’s. Aan de ene kant kunnen er miljoenen dollars vrij komen die al tientallen jaren verborgen worden gehouden, maar nu beschikbaar komen voor verkoop. Economen in Cuba die de economische liberalisering steunen, zeggen dat de veranderingen tot nu toe – ruimte maken voor kleine ondernemers en meer particuliere initiatieven in de landbouw – een beperkt effect hebben omdat de interne vraag klein is. Sommigen van hen geloven dat het kapitaal van de huizenverkoop een enorme boost kan geven aan de ontwikkeling van de economie van het eiland. Het zal zeker leiden tot een golf van renovaties. ‘Met een huizenmarkt, hebben mensen plotseling enige rijkdom en dat is een stimulans voor de economie die leidt tot nieuwe activiteiten,’ aldus Ted Henken, een hoogleraar aan het Baruch College in New York.

Tot nu werden in Cuba geen huizen verkocht maar veranderde men van woning via woningruil. Op sommige plaatsen in Havana, o.a. bij het Prado, ontmoetten de 'kopers' en 'verkopers' elkaar.

Groei daklozen
Maar er is ook bezorgdheid. Mario Coyula, voorheen betrokken als leiddinggevende bij de renovatieprojecten in Havana, zegt dat grootschalige koop en verkoop leiden tot een ‘enorme herinrichting’  in Havana en in andere steden als de rijkdom naar de betere wijken trekt. Het zal de spanningen tussen de klassen doen toenemen. En omdat het eiland al een enorm tekort aan woningen kent – met veel gezinnen, gescheiden koppels die toch verder samenwonen bij gebrek aan betere opties – zeggen de critici dat verplaatsingen kunnen leiden tot de groei van het aantal daklozen. Als twee gezinnen nu nog een woning delen en een van hen bezit het huidige recht op eigendom met de beperkte rechten van nu, kan volgens de nieuwe wet, deze eigenaar verkopen en het ander gezin zou dan de woning moeten verlaten. Veel Cubanen zijn bang dat het marktsysteem hen in de kou laat staan. ‘Wat gebeurt er als ik mijn huis verkoop en ik kan geen andere woning vinden? Waar moet ik slapen,’ zegt Félix Méndez, een 47-jarige ziekenhuistechnicus die op een boulevard in Havana op zoek is naar mensen die een woning willen ruilen, het huidige systeem dat oogluikend werd toegestaan. Hij geeft de voorkeur aan deze ruilhandel want de nieuwe wet heft ook nog een 4% belasting op je transactie.

Aankoop door buitenlanders
Een nog onbeantwoorde vraag is de rol van buitenlanders en Cubaanse ballingen. De wet vereist permanente residentie maar, volgens Pedro Freyre, zou de werking van de wet zich ook uitstrekken tot gebieden als ‘recreatie’ en ‘vakantiedoeleinden’ en dat zou mogelijkheden bieden voor vestiging in bepaalde plekken, bijvoorbeeld aan de kust, in Oud-Havana en bij de luxe golfinstellingen, die op dit moment met behulp van buitenlands kapitaal worden ontwikkeld. De nieuwe wet spreekt niet over het eigendom dat bij het begin van de revolutie is geconfisqueerd en een geschatte waarde van miljarden dollars heeft. Wereldwijd gelden in geval eigendomswetten die compensatie voorschrijven maar geen teruggave. Cuba staat tot nu toe op het standpunt dat de VS eerst de schade ten gevolge van het handelsembargo dat in 1962 werd uitgeroepen, moet vergoeden. Maar toegestaan of niet, de Cubaanse –Amerikanen zullen ongetwijfeld hun weg vinden in de wereld van het Cubaans onroerend goed. Het besluit van president Obama uit 2009 om onbeperkt naar Cuba te kunnen reizen en onbeperkt geld over te maken, zorgt voor een constante instroom van dollars en tienduizenden Cubaanse-Amerikaanse bezoekers. Vanuit Miami wordt al geld gekanaliseerd naar familieleden om hen in staat te stellen hun woning te kopen en eventueel de voormalige familiewoningen die werden genationaliseerd, terug te kopen. Zo kan 10 november de start worden van een stroom van indirecte investeringen, blokkade of geen blokkade.

Woonkazerne in centrum van Havana waar vaak honderden gezinnen wonen

Rol Cubaanse Amerikanen
‘Ik weet niet of de Cubaanse-Amerikanen de markt gaan controleren,’ zegt Philip Peters, een expert van het Lexington Institute in Washington, maar ‘zeker is dat dat de markt die gaat ontstaan, sterk beïnvloed en gevormd zal worden door de vraag van Cubanen van buiten Cuba zelf.’  En hoewel de markt open is, wil dit nog niet zeggen dat ze transparant zal zijn. De cultuur waarbij rijkdom verborgen wordt gehouden voor de regering, voor de buren is in Cuba sterk. En hoewel er in de wet gevangenisstraffen staan vermeld voor mensen die liegen over de hoogte van de huizenprijzen, zeggen Cubanen die op dit moment in deze sector werken, dat kopers en verkopers zullen blijven liegen over de werkelijke waarde van de transacties. ‘Niemand kan zich in Cuba een tweede woning veroorloven, als hij de afgelopen 50 jaar volgens eerlijke regels, heeft gewerkt,’ zegt Gerardo, een makelaar van onroerend goed die zijn naam niet vermeld wil zien staan omdat zijn beroep tot nu toe illegaal is. ‘Dat geld komt van familieleden overzee.’ Hij voegt er aan toe dat het opkomend kapitalisme gepaard zal gaan met een zwarte markt, die net zo moeilijk te duiden en uit te roeien is als de ondergrondse economie, die is ontstaan in een periode van tientallen jaren socialisme.

Link
*  Victoria Burnet in de New York Times van 3 november 2011

• De wet moet ook een einde maken aan allerlei transacties, waarmee de huidige permutas / verhuizingen op dit moment nog gepaard gaan. Gedacht kan dan worden aan zwart geld, geschenken bij woningruil en financiële voordelen voor de woningruil van Cubanen,  die legaal emigreren. Om te voorkomen dat deze woningen in handen van de overheid vielen bij emigratie, werd de eigenlijke woning verlaten en verhuisde men vaak  naar een zeer kleine woning, c.q. krot van waaruit men emigreerde.