Celebrities haasten zich naar Cuba (deel 2)

Gisteren lieten we Yuris Nórido, medewerker van de officiële krant Trabajadores aan het woord over de rush van celebrities naar Cuba. Vandaag begeeft Michael Weissenstein van Associated Press zich in het nachtleven van Havana waar celebrities zich mengen met buitenlandse zakenlieden. Een Cubaanse bovenlaag rekent op een snelle goldrush. Rockzanger Gorki, tegenstander van het regime, verwelkomt de buitenlandse gasten, maar zou willen dat ze niet hun ogen sloten voor de onderdrukking. ‘Wees niet naïef’.

Bewoners van Oud-Havana tijdens de wandeling die Rihanna door de wijk maakte

De buitenlanders die vroeger de Cubaanse hoofdstad bezochten waren vaak Europeanen met weinig middelen of linkse Amerikanen, die de projecten van ecologisch verantwoorde landbouw of klinieken in de volkswijken wilden bezoeken. Tien maanden nadat de VS en Cuba een einde maakten aan de vijandelijkheden is het klimaat in Havana veranderd. De stad ontvangt tientallen vip’s die vertier zoeken en hedgefondsbezitters die de mogelijkheden onderzoeken om miljoenen te verdienen in een van de laatste bastions van het communisme. Voor velen is de stroom geld die uit de VS komt een zekerheid en bijna onvermijdelijk. Zeker onder de bevoorrechte Cubanen zindert het van veelbelovende berichten. Hoewel de meeste Cubanen dit als toeschouwers gadeslaan, bereidt de beter gesitueerde klasse in Cuba zich voor op een soort goudkoorts. Cuba is in hun ogen het middelpunt van de wereld en dat heeft men sinds de komst van Fidel Castro uit de bergen in 1959, niet meer meegemaakt; toen werden de buitenlanders die Cuba beschouwden als hun tropisch recreatiepark, verjaagd.

Miljoenen
Hannah Berkeley Cohen kwam voor de eerste keer in Cuba om marxisme en leninisme te bestuderen als onderdeel van een studie in het buitenland van de Universiteit van Pittsburgh. Na enige tijd als freelance journaliste te hebben gewerkt en als gids voor ‘linkse mensen en sociaaldemocraten uit New Engeland’ zoals zij haar klanten van toen beschrijft, brengt ze nu drie maanden door met Amerikanen die ’s avonds en ’s nachts de nachtclubs bezoeken en overdag woningen zoeken en mogelijkheden om te investeren. Cohen: ‘Mijn klanten komen nu met ideeën om miljoenen te verdienen in Cuba’ en ‘Iedereen wil nog voor de ander, hier zijn.’ De opkomst van clubs en dure bars in Havana wordt door veel Cubanen met argwaan bezien. Zij beschouwen de gelijkheid als een van de pilaren van de revolutie en die zien nu grote groepen buitenlanders en hun Cubaanse aanhang die in een nacht meer opmaken dan het gemiddelde salaris van 30 dollar dat een Cubaan gemiddeld per maand verdient. ‘Deze verandering is een drama voor een grote groep mensen die de mentaliteit hebben dat alles ter wereld toegankelijk moet zijn voor allen, zegt Octavio Borges Pérez, cultureel medewerker van een persbureau van de staat. ‘Het is een shock voor velen dat men bepaalde plaatsen alleen kan bezoeken afhankelijk van iemands bestedingsmogelijkheden.’

Hoe, volgens tekenaar Lauzan, het beeldmerk van de Rolling Stones samenvalt  met de icoon ‘Çhe’ Guevara

Iedereen consultant
In de kleine kring van academici en gidsen die zich interesseerden in Cuba voor de ontspanning, is de kennis over de complexe aspecten van het eiland van weinig betekenis. Op dit moment biedt ieder die ook maar iets af weet van het eiland zich aan als consultant voor grote bedrijven. Collin Laverty leidt een bekend en gerespecteerd bedrijf dat educatieve reizen organiseerde, ook op het moment dat voor de meeste Noord-Amerikanen nog een reisverbod gold voor Cuba. In juli richtte hij een bedrijf op Havana Strategies als reactie op de groeiende vraag naar adviezen bij investeringen. Laverty zegt veel telefoontje te krijgen ‘uit de hele wereld van mensen die waterleidingen en tractoren willen verkopen tot mensen die cruises willen organiseren, hotels bouwen en concerten en triatlons willen organiseren. Het is ongelofelijk. Er is belangstelling voor elke sector.’

Paris Hilton met Fidel Castro junior tijdens het grote gala ter ere van de Cubaanse sigaar

Egoisme
Julia Sweig, directeur van het Latin American Studies for the Council on Foreign Relations en Phil Peters, directeur van het Cuba Research Center, hebben D17 Strategies opgericht. De naam van het bedrijf verwijst naar 17 december vorig jaar toen de presidenten Barack Obama en Raúl Castro via de televisie de verbetering van de relaties aankondigden.‘Interesse voor Cuba vond je voorheen vooral bij academici,’ zegt Ted Henken, expert van het Baruch College die recent naar Cuba reisde met een ex-directeur van Goldman Sachs op zoek naar mogelijkheden voor technologische investeringen in de particuliere sector in Cuba. ‘Nu bestaat de mogelijkheid om je kennis en je contacten te gebruiken voor iets dat een praktisch economisch doel heeft, en ook een egoïstisch trekje heeft, namelijk winsten opleveren.’

Amerikaanse multinationals
De Cubaanse regering lijkt op dit moment niet uit te zijn op grote contracten met Amerikaanse ondernemingen. Tom Popper, directeur van het Cubaanse reisbureau InsightCuba, zegt dat het hem na een recent gesprek met de Cubaanse president Raúl Castro duidelijk werd dat Cuba er voorlopig niet aan denkt grote Amerikaanse investeerders het hof te maken. De twee spraken kort met elkaar tijdens Castro’s recente bezoek aan New York, waar hij deelnam aan de Algemene Vergadering van de VN. Het Cubaanse staatshoofd merkte op dat ‘Cuba vooral vertrouwen heeft in die Amerikaanse bedrijven die al veel jaren in Cuba hebben gewerkt,’ aldus Popper. Hij benadrukte dat vriendschap en vertrouwen zaken zijn die tijd vragen, ‘het is geen privilege. Dit nieuwe tijdperk is goed begonnen, maar er blijft nog veel doen’, aldus Castro.

Niet naïef
Gorkí Águila, rockzanger en tegenstander van het regime, verwelkomt de buitenlandse artiesten en zegt het positief te vinden dat zij Cuba willen bezoeken. Maar hij waarschuwt ook voor manipulatie door het regime dat goed weet ‘hoe belangrijk een artiest kan zijn om het politieke verhaal van Cuba te verkopen.’ Gorkí zegt in een interview met Diario de Cuba (Spaanstalig en 12 minuten durend) te pleiten voor culturele uitwisseling, maar niet op een naïeve manier. Hij wijst erop dat de cambio / de veranderingen die zich in Cuba voordoen niet veel meer zijn dat ‘het officiële sprookje’ van ‘de nieuwe façade van de tirannie’ .

Bron
* O.a. Michael Weissenstein, persbureau Associated Press, 15 oktober 2015 en de website Diario de Cuba
Link
* Op de website van het radiostation WRLN uit Zuid Florida staan de ervaringen opgetekend van Amerikanen die al langer handel drijven met Cuba of dat willen gaan doen: Commerce with Communists – Doing Business in Cuba.

Frank Calzon: ‘Geen legitimatie van Cubaanse dictators’

Begin deze week schonken we aandacht aan een commentaar in de New York Times over het herstel van de diplomatieke betrekkingen tussen Cuba en de VS. Gisteren reageerde de Cuba-specialist Ted Henken met instemming op dit betoog. Vandaag is het woord aan Frank Calzon die van mening is dat we Cubaanse dictators niet moeten legitimeren. Frank Calzon is directeur van het Center for a Free Cuba in Washington.

Er is geen enkele doel gediend met de legitimering van Castro’s dictatuur in Cuba en het zou internationaal een propagandaoverwinning zijn voor dit land en andere dictators op de wereld aanmoedigen. Het Cubabeleid van de VS is sinds 1960 dramatisch gewijzigd toen Havana Amerikaanse eigendommen onteigende ter waarde van $1.8 miljard dollar. Op dit moment zijn er vertegenwoordigingen van beide landen (Interest sections) in beide hoofdsteden geopend. Cuba koopt jaarlijks voor honderden miljoenen dollars aan Amerikaans voedsel. De Amerikaanse embargowetgeving eist dat het land cash betaalt, omdat Cuba nog miljarden dollars aan schulden heeft bij o.a. Europese landen die het land ooit handelskredieten leverden. De campagne om de diplomatieke relaties te ‘normaliseren’ zou erop neerkomen dat er kredieten aan Havana worden verleend en dat de Noordamerikaanse burger daardoor verplicht wordt het regime te subsidiëren. Maar waarom zou je dat doen? Het Cubaanse volk levert dit geen enkel voordeel op. Buitenlandse handel en investeringen zijn in Cuba strikt het terrein van de Castroregering. Er bestaat geen rechtstaat waardoor meningsverschillen worden opgelost, schulden kunnen worden betaald en investeerders beschermd worden tegen confiscatie of willekeurige gevangenneming.

Normalisering
De 15-jaren cel waartoe een Amerikaanse hulpverlener, Alan Gross, werd veroordeeld omdat hij een satelliettelefoon en een laptop aan een joodse groep had geschonken, moeten een waarschuwing zijn voor iedereen die denkt dat de relaties met Cuba kunnen worden ‘genormaliseerd’. Gross zat een jaar gevangen voordat de Castroregering een aanklacht tegen hem formuleerde. Nu proberen de Castro’s hem de vrijheid te geven in ruil voor de vrijlating van drie Cubaanse spionnen die op een militaire basis in Florida spioneerden. (één van hen kreeg toestemming om zijn zieke moeder in Cuba te bezoeken, maar het regime wees het verzoek van Gross om zijn stervende moeder in de VS te bezoeken, af).

Amerikaanse suiker in Cubaanse winkel

Terrorisme
Er zijn goede redenen waarom het Ministerie van Buitenlandse Zaken Cuba handhaaft op de lijst met namen van staten die het internationaal terrorisme aanmoedigen. Cuba heeft terroristen getraind, strijders geleverd aan marxistische revolutionairen in Latijns Amerika en Afrika en Afrika is een belangrijke deelnemer aan de anti-Israelcoalitie in de VN en elders op de wereld. Vorig jaar werd Cuba betrapt vanwege de smokkel van twee oorlogsvliegtuigen en raketonderdelen naar Noord-Korea. Dat is strijdig met afspraken van de VN. Vandaag zijn de Castro’s intieme vrienden van de dictators in Syrië en Iran. De terroristische bedoelingen van Cuba zijn niet te ontkennen en Havana is even repressief als altijd.

Link
* New York Times, 12 oktober 2014 met tevens een Spaanstalige vertaling van de tekst van Frank Calzon

Ted Henken: ‘Betrokkenheid VS met Cuba is een risico waard’

Ted Henken is hoogleraar sociologie en Latijns-Amerika studies aan het Baruch College (New York), hij is mede-uitgever van Cuba in Focus en mede-auteur van Ondernemend Cuba: het veranderend politiek landschap. Hij bestudeerde ook het fenomeen van bloggers en blogs in Cuba en sprak daarbij met dissidente en staatsbloggers. Voor een tweede bezoek aan Cuba kreeg hij destijds geen toestemming van de Cubaanse autoriteiten.

Ted Henken in gesprek met blogger en journaliste Yoani Sánchez

In maart 2013 vertelde de Cubaanse blogger Yoani Sánchez mij dat ze onder de indruk was van de steun door president Obama voor het recht van de Cubanen om zelf hun toekomst te bepalen, de uitbreiding van familiebezoeken en de culturele uitwisseling in het kader van zogeheten ‘people to people’ reizen naar het eiland. Vervolgens vergeleek ze half grappend de hints van Obama naar een ‘veranderende VS-beleid tegenover Cuba’ met de pogingen van Raúl Castro’s het functioneren van de Cubaanse economie te ‘hervormen.’ Net als de pogingen van Raúl Castro, zijn de maatregelen van Obama niet voldoende dapper om ons daar te krijgen waar we naar toe willen.

Brein
Inderdaad, gezien Cuba’s sombere staat van dienst op mensenrechtengebied en de weerbarstige problematiek om de buitenlandse politiek van de VS, zo verbonden met de binnenlandse verhoudingen, te veranderen, kan men concluderen dat ondanks de goede bedoelingen van Obama, dit makkelijker gezegd dan gedaan is. Maar een simpel besluitvormingsspel waar ik recent aan deel nam, zou Amerikaanse besluitvormers kunnen helpen het raadsel op te lossen. Als je een belangrijke beslissing overweegt gebruik je je B.R.A.I.N. (brein) en denk na over de Benefits (voordelen), Risks (risico’s) en Alternatives (alternatieven), vertrouw op je Intuition (Intuïtie) en vraag jezelf af wat er gebeurt als we Nothing (niks) doen.

Steun zelfstandigen
Een voordeel van een groter engagement met Cuba is dat de VS in staat zouden worden gesteld om de economische vooruitgang en de autonomie van Cubaanse ondernemers te vergroten. Toegegeven, daar ligt ook een risico omdat de betrokkenheid met Cuba het Castroregime zou kunnen versterken ten koste van de mensen. Maar mijn intuïtie zegt dat het beter is om de bevolking krachtig te maken en het mogelijk bijkomende voordeel voor het regime voor lief te nemen dan het huidige doe-maar-niks-beleid voort te zetten dat beoogt de Cubaanse regering te ondermijnen terwijl de bijkomende schade voor de bevolking wordt geaccepteerd.

Demonstratie van Cubaanse scholieren (september 2014) voor de vrijlating van drie Cubaanse gevangenen in de VS.

Alternatieven
Veranderen van beleid is geen zaak van alles of niks. Gezien Obama’s commentaar vorig jaar dat de VS ‘creatief’ moeten zijn bij de benadering van Cuba, is hij zich zeer bewust dat er diverse alternatieven zijn voor óf het intrekken van het embargo óf de versterking ervan. Deze alternatieven bestaan uit vertrouwenwekkende bilaterale maatregelen op het gebied van milieu, migratie en medische samenwerking; een verdere versterking van familiebezoeken en educatieve en culturele uitwisseling; en nieuwe mogelijkheden in telecomzaken en financiering en steun aan de snelgroeiende sector van kleine zelfstandige ondernemers in Cuba. Deze alternatieven uitproberen maakt het gemakkelijker om meer gevoelige thema’s zoals de voortdurende gevangenschap van Alan Gross in Cuba, de drie Cubaanse agenten in de VS, de schendingen van mensenrechten in Cuba en het Amerikaans embargo, aan de orde te stellen.

Politiek pragmatisme
Recente ontwikkelingen op het eiland, alsmede opiniepeilingen onder Cubaanse – Amerikanen, maken duidelijk dat een groeiende meerderheid van hen van mening is dat hun diep gekoesterde principes beter worden vertolkt door politiek pragmatisme en engagement. Noch gepassioneerde retoriek, noch verouderde ideologie dienen de belangen van Washington of helpen de versterking van de Cubaanse mens. Met de komende top (in 2015) in Panama, hebben de VS de mogelijkheid hun B.R.A.I.N. te gebruiken en kunnen zij beleid lanceren van pragmatisme en principieel engagement met de Cubaanse werkelijkheid, dat zowel de Amerikaanse belangen dient als de Cubanen in staat stelt gemakkelijker de architecten te worden van hun eigen toekomst.

Bron
* New York Times, 12 oktober 2014
Link
* Facebook Ted Henken

New York Times aan Obama: ‘Herstel relaties met Cuba’

De New York Times heeft de Amerikaanse president Barack Obama geadviseerd de kwestie Cuba ‘serieus te heroverwegen’ en na te denken over het aanknopen van ‘diplomatieke relaties met dit land’ en niet langer ‘een zinloos embargo’ in stand te houden. ‘Een ommezwaai’ in de buitenlandse politiek tegenover Cuba ‘zou een grote overwinning kunnen betekenen voor de regering Obama, wiens populariteit op dit moment laag is’. Het debat wordt op de website van de New York Times inmiddels gevoerd.

‘Het is de eerste keer in meer dan een halve eeuw, dat veranderingen in de publieke opinie in de VS en een serie hervormingen in Cuba herstel van de diplomatieke relaties en een einde aan het zinloze embargo, politiek haalbaar maken,’ aldus de invloedrijke krant uit New York. Cuba en de VS verbraken in 1961 de diplomatieke relaties nadat de beweging van Fidel Castro in 1959 aan de macht was gekomen en een jaar later in 1962 werd het economisch embargo afgekondigd. Het commentaar zegt verder dat Obama ‘van de gelegenheid gebruik moet maken een einde te maken aan een lange periode van vijandschap en de Cubaanse bevolking helpen die zo enorm heeft geleden.’ De krant constateert dat ‘in de jaren die achter ons liggen de meesten van de politieke gevangenen die jaren achter de tralies zaten, zijn vrijgelaten, maar dat ‘de autoritaire regering’ van het eiland ‘nog steeds dissidenten vervolgt. Over de hervormingen van president Raúl Castro en de verlichting van de reisbeperkingen voor Cubanen zegt de krant: ‘Het hervormingsproces verloopt traag en er zijn terugslagen. Maar al met al geven de veranderingen aan dat Cuba zich klaarmaakt voor een postembargo periode.’

De zetel van het Comité voor de Verdediging van de Revolutie, CDR

Mislukking
De krant constateert ook dat in de afgelopen jaren ‘diverse Amerikaanse leiders de conclusie trokken dat het embargo een mislukking was’ en dat de ‘generatie van Cubanen die het embargo in het buitenland verdedigen verdwijnt.’ New York Times: ‘Het herstel van de diplomatieke relaties, waar het Witte Huis geen toestemming van het Congres voor nodig heeft, stelt de VS in staat op meer terreinen dan nu al het geval is, de samenwerking tussen de twee naties te verbeteren’, zoals de regeling van de vluchtelingenstromen en allerlei operaties op zee. Het kan zijn, aldus de New York Times, dat ‘gezien het groot aantal crises op de wereld, het Witte Huis het niet opportuun acht nu een substantiële wijziging van haar politiek tegenover Cuba uit te voeren.’ Maar toenadering tot het eiland ‘zal de VS ook in staat stellen de relaties met diverse Latijns-Amerikaanse staten te verbeteren en regionale initiatieven te bevorderen die schade hebben opgelopen ten gevolge van de tegenstelling tussen Washington en Havana.’

Reactie Witte Huis
Het Witte Huis heeft tot nu toe de aanwezigheid volgend jaar van president Obama op de komende top van de Amerika’s in Panama, niet willen bevestigen. De meeste Latijns-Amerikaanse landen wensen dat Cuba daar ook aanwezig kan zijn. De New York Times adviseert de president: ‘U moet het doen. En zie het als een mogelijkheid geschiedenis te schrijven.’

Debat voor- en tegenstanders
Het commentaar van de New York Times leidt tot een stevig debat tussen voor-  en tegenstanders van het aanknopen van diplomatieke relaties tussen Cuba en de VS. Carlos Alberto Montaner, liberaal politicus en tegenstander van Castro, schrijft dat Cuba ‘herstel van diplomatieke relaties niet verdient.’ Frank Calzon, (Center for a Free Cuba) meent dat men geen ‘legitimiteit moet bieden aan dictators’. En Jorge Benitez beschrijft de ‘verantwoordelijkheid van de Castro’s zelf voor de mislukkingen in Cuba’. Benitez is directeur van NATOSource en lid van de Atlantic Council. Maar Ric Herrero van Cuba Now onderstreept juist dat ‘Cubaanse-Amerikanen meer engagement willen’. En Catherine Murphy (hoogleraar aan de New York University’s Center for Global Affairs) wil ‘herstel van de rijke culturele banden tussen Cuba en de VS’. Christopher Sabatini zegt dat ‘democratie geen wortel kan schieten in isolement’. Hij is directeur van de Americas Society and Council of the Americas. En Ted Henken, hoogleraar Latijns-Amerikaanse Studies aan het Baruch College en blogdeskundige, schrijft dat ‘Engagement met Cuba het risico waard is.‘

Bronnen
* New York Times, 12 oktober 2014: End the US-embargo on Cuba. Het artikel leverde bijna 600 lezersreacties op.
* Reacties voor- en tegen op de stelling dat de VS de relaties met Cuba moeten normaliseren

Linken
* De digitale Cubaanse krant 14ymedio schonk vaker aandacht aan de relaties met de VS. Zie hier een overzicht van recente topics, in het Spaans.

Foto’s
* De foto’s zijn gemaakt door Yusnaby Perez, journalist en fotograaf woonachtig in Havana, Zie zijn weblog. 

Cubaanse autoriteiten ‘hacken’ nieuwe digitale krant

Cubanen die gisteren de website 14ymedio zochten, kwamen terecht op een anti- Yoani Sánchez-site

Dit zagen Cubanen die gisteren de nieuwe onafhankelijke krant 14ymedio wilden lezen, gelanceerd door de blogger Yoani Sánchez. De bezoekers werden doorverwezen naar de weblog Yoanislandia.com, een officiele blog, die al langer bestaat en zich specialiseert in het zwartmaken van Sánchez. ‘Deze site is van een groep mensen die het moe zijn dat Sánchez voorgesteld wordt als de moeder Teresa van de Cubaanse dissidenten, terwijl men haar politieke en economische ambities verhult’, zo staat er te lezen.
Op Cuba staan alle media onder controle van de communistische overheid. Sánchez en haar man Reinaldo Escobar, tevens eindredacteur van 14ymedio, waren gisteren telefonisch lange tijd onbereikbaar. Sánchez noemde de ingreep van de Cubaanse regering een slechte strategie ‘want er is niets aantrekkelijker dan wat verboden is’, aldus haar tweet vanochtend. Op Twitter lieten de journalisten van 14ymedio weten, geïnspireerd te zijn door ‘de grootste journalisten van deze natie’ en zij noemen met name de dichter-journalist Raúl Rivero ‘die de censuur weerstond’. Rivero behoorde tot de groep van politieke gevangenen, de zogeheten Groep van 75 en woont nu in Madrid.

14ymedio heeft ook een fotoreportage over de weg die het dagelijks voedsel aflegt tussen verkoper en koper

De ingreep van de autoriteiten vindt plaats op een moment dat er zich binnen de Cubaanse media een debat afspeelt over de kwaliteit van de Cubaanse officiële pers en nadat president Raúl Castro en de vicepresident Miguel Díaz Canel al enkele malen opriepen tot meer kwaliteit en erop aandrongen een einde te maken aan ‘geheimzinnigdoenerij.’ Desondanks hebben de officiële media de komst van 14ymedio niet gemeld. Nog vorige maand schreef Yuris Nórido, verslaggever van de officiële vakbondskrant Trabajadores en medewerker van het portal BBCMundo dat ‘de journalistiek in Cuba slecht is ondanks alle wensen en capaciteiten van enkele journalisten. De mensen weten dat, de functionarissen weten dat en de journalisten weten dat. Onze pers is grauw, vervelend, schematisch, een kakofonie met simplistisch hoogdraverij in zijn betogen en timide in zijn kritiek’. Nórido zei tevens dat de digitale media ‘beter werk’ leveren hoewel in Cuba weinigen toegang hebben tot internet en zelfs niet tot het gecontroleerde intranet.

Yoani Sánchez

Internetaansluitingen
Dat laatste is ook een probleem voor de toekomst van 14ymedio, een digitaal project in een land als Cuba dat na Haïti het laagste aantal internetaansluitingen heeft van Latijns-Amerika. Yoani Sánchez wil dat probleem oplossen door verspreiding van exemplaren van 14ymedio via usb-sticks en dvd’s. Orlando Luis Pardo – schrijver, blogger en voormalig uitgever van het tijdschrift Voces en nu woonachtig in de VS – gelooft niet dat deze beperkingen de verspreiding van alternatieve informatie in het land kan tegenhouden. ‘Integendeel, onafhankelijke journalistiek zal anders in Cuba niet bestaan.’ Pardo meent dat 14ymedio wijst op een gat in de informatievoorziening in Cuba: ‘Men moet afwachten en de evolutie van 14ymedio volgen. Zal het veranderen in een uitvalsbasis voor de oppositie of een vertegenwoordiger worden van een soft post-castrisme?.’ En Ted Henken, internetdeskundige van het Baruch College in de VS, zegt dat 14ymedio een uitdaging vormt voor de civil society: ‘Autoritaire regimes veranderen niet omdat men het ze vraagt. Dit is een bewijs hoe duidelijk aanwezig de onafhankelijke media op het eiland kunnen zijn.’

Bron
* El Nuevo Herald, Diario de Cuba, EFE, BBC Mundo
Linken
* Twitter 14ymedio
* Website 14ymedio
* BBC Mundo over blokkade krant Yoani Sánchez (Spaans)
* Weblog Yoanislandia.com

Veel vragen bij vage Cubaanse hervormingen (2)

Antonio Rodiles

‘In Cuba maakt iedereen zich schuldig aan illegaal gedrag in zaken,’ aldus Antonio Rodiles, politiek activist die een forum voor het publieke debat opzette via zijn beweging Estado de SATS.

Een van de meest voorkomende overtredingen is het aftappen van elektriciteit want de kosten van de  publieke diensten zijn hoog. ‘Op dit moment dreigt de ontwikkeling van cuentapropistas of eigen bazen, te mislukken,’ zegt Rodiles. Veel van de ondernemers-voor-eigen-rekening zijn voor hun goederen afhankelijk van de zwarte markt van de groothandel en in plaats dat er zich een kleine ondernemersgroep ontwikkelt, wordt veel meer de informele of ondergrondse economie bevorderd. Maar econome Pero Gálvez zegt dat zij gelooft dat de kleine zelfstandige uiteindelijk liever legaal opereert. ‘Dat geeft me hoop, ‘ zegt zij. ‘Ik geloof in de kracht van het kleine.’

Menukaart van paladar Doña Eutimia in Havana, uitgeroepen door Newsweek tot een van de 100 beste plaatsen ter wereld om te eten

Nieuwe ondernemers
José Luis Leyva Cruz, hoogleraar aan de Universiteit van Camaguey, heeft een project opgezet, DLíderes  genaamd om het ondernemerschap in Cuba te versterken. De eerste bijeenkomst vond plaats voor zijn huis in Camagüey; een andere ruimte kon hij niet krijgen. Hij beschrijft de doeleinden van DLíderes tijdens de economenconferentie van ASCE, namelijk netwerken van ondernemers en intellectuelen ontwikkelen, trainingen in leiderschap en technologie verzorgen, een tijdschrijft @emprenda publiceren en de relaties van internationale ondernemers met Cubaanse ondernemers versterken. ‘In Havana zie je veel succesvolle ondernemers die werkplekken creëeren of innoveren.’ Ted Henken stelt vast dat er al paladaressen (particuliere eethuizen) zijn met een exclusieve uitstraling, levende muziek, goed voorziene bars en menu’s: ‘Er is een nieuwe klasse van restaurants van grote kwaliteit die vooral overleven vanwege de creativiteit van de eigenaren,’ zegt hij. Henken denkt dat de gevestigde restaurants ‘een soort bescherming krijgen’ omdat ze geadministreerd worden door ex-militairen en functionarissen van de regering. Veel nieuwe eigen bazen moeten dan ook strijd leveren om te overleven met een lage productiviteit, benadrukt hij. ‘En er is veel corruptie veroorzaakt door de onpraktische en tegenstrijdige regels die de regering heeft uitgevaardigd.’ Deskundigen zeggen dat deze kleine bedrijven gebaat zouden zijn bij adviezen en kapitaal door een netwerk van microkredieten. ‘Microkrediet is het begin van de oplossing, maar niet de oplossing,’ zegt Jorge A. Sanguinetty, president-directeur van Devtech, een internationaal consultancebedrijf gespecialiseerd in de internationale ontwikkeling van bedrijven.

Bron
* El Nuevo Herald, 12 augustus 2013

Noot:
* In juli publiceerde het dagblad Juventud Rebelde officiële cijfers over de particuliere sector in Cuba: 436.342 Cubanen werken nu in de particuliere sector, voornamelijk in de verkoop van voedsel en het personenvervoer. 13% van alle vergunningen ging naar de voedselsector en de gastronomie, 10% naar het vervoer. Volgens de gegevens heeft 68% van de Cubanen werkzaam in de particuliere sector, geen ander werk, 18% heeft nog een baan in een staatsbedrijf en 14% zijn gepensioneerd.  Werken voor eigen rekening (cuentapropismo zoals men in Cuba zegt) is een van de belangrijkste hervormingen die Raúl Castro invoerde om het socialisme te ‘actualiseren’ en de economische crisis op het eiland te bezweren.

Amerikaanse diplomaat mengt zich onder officiele twitteraars in Havana

De Amerikaanse diplomaat Conrad Tribble verscheen op 10 mei jongstleden opeens bij een openluchtbijeenkomst van officiele twitteraars in Park Villalon in Havana. Zijn onverwachte aanwezigheid leidde tot uiteenlopende reacties onder de groep twitteraars waarvan sommigen fervente Castrofans zijn, maar anderen  gewoon willen twitteren. Zo´n felle aanhanger is bijvoorbeeld Yohandry Fontana, die een twitteraccount beheert van de Cubaanse geheime dienst. Zijn reactie luidde: ´Stel je voor, de Amerikanen bij revolutionaire bloggers…….Wat doen we fout?’ Tribble’s tweets en zijn Facebook hebben nog een beperkte invloed in een land waar nog geen 2,9% van de bevolking over een internetaansluiting beschikt.

De tweede man van de VS in Havana: Conrad Tribble

Tribble, die sinds negen maanden werkzaam is op de Belangensectie van de VS in Havana, luisterde en sprak een uur lang naar de verhalen van de twitteraars over technische problemen en de traagheid van internet, maar ook over honkbal, muziek en de zaak van de Cuban Five. In Facebook roept hij de Cubanen op de discussie voort te zetten via Twitter. De gebruikelijke retoriek van het Amerikaanse gelijk is afwezig.

Provocatie
Die retoriek was er wel bij enkele bekende twitteraars van officiele huize. De twitteraar en spreekbuis van het regime Iroel Sánchez, die niet aanwezig was, sprak van ´een provocatie.´ En Carlos Alberto Pérez van de weblog La Chiringa de Cuba  schreef dat de Amerikanen zich vergissen als ze denken met ´leugens, dwars gedrag en subversie´ ware vriendschap te kunnen sluiten met jongeren die actief zijn op het sociale netwerk.’ Tribble reageerde onmiddellijk met een tweet en onderstreepte zijn oprechte bedoelingen. De Cubaan reageerde nu een stuk gematigder en nodigde Tribble uit tot een debat op het net. Elaine Díaz, docente aan de Universiteit van Havana en eigenaar van de weblog Polémica Digital, beklaagde zich over het feit dat zij geen visum had gekregen om eind mei een studiebijeenkomst in Washington bij te wonen. Tribble zei dat hij de zaak zou onderzoeken. Twee dagen later bedankte Diaz de Amerikaanse vertegenwoordiging in Havana omdat deze haar houding had gewijzigd en ze alsnog een visum kreeg. ´Ik ben blij voor u,´ aldus Tribble’s reactie.

De aankondiging van de twitterbijeenkomst in een park in Havana

Steun van Cubaanse oud-diplomaat
Tribble, de tweede man op de Amerikaanse vertegenwoordiging in Havana, publiceert bijna dagelijks commentaren op Facebook, die qua onderwerpen variëren van berichten over Cuba tot zijn geliefde voetbalclub Bayern Munchen. Maar hij reageert ook op kritiek van personen op het gedrag van de VS. Toen de twitteraar van de Cubaanse geheime dienst liet weten dat de kritische Yoani Sánchez wel ongelukkig zou zijn met de democratisch verkozen voorzitter van het Cubaans parlement omdat ´deze niet door Washington was aangewezen´ liet Tribble weten ´Wij hebben niemand voorgedragen. Maar signaleerden wel dat op diezelfde dag van de verkiezing veel kritische Cubanen werden gearresteerd. Democratie….?”

Tribble op 10 mei in gesprek met twitteraars

Verbazing
Alejandro Cruz was een van de organisatoren van de openluchtbijeenkomst van twitteraars. Hij zegt verbaasd te zijn over de aanwezigheid van Tribble. Maar ´het is een vrije en publieke ruimte en ieder die het woord vraagt, kan het woord krijgen. Ik geloof dat hij vooral een ´softe´ boodschap wilde overbrengen, zoiets als ´jongen, maak je geen zorgen, we zijn niet zo slecht als we lijken  hoewel we al meer dan 50 jaar een blokkade in stand houden.´ Vorige week vrijdag publiceerde de Cubaanse oud-diplomaat Carlos Alzugaray een brief op de weblog van Cruz waarin hij zei dat het mogelijk moet zijn een respectvolle dialoog te voeren met enkele Amerikaanse diplomaten. ‘De deur openen voor de heer Tribble zou een passende, beleefde en intelligente stap zijn. Zwijgen kan niet langer het juiste antwoord zijn. Als de heer Tribble wil weten hoe Cubanen van welke tendenties en met welke opvattingen dan ook, denken, moet je hem ontvangen en naar hem luisteren. Luisteren maakt ons sterker, niet zwakker,’ aldus de Cubaanse oud-diplomaat Alzugaray. ‘Hoewel er redenen genoeg zijn tot wantrouwen, verliezen we niets als we hem het voordeel van de twijfel geven,’ voegt hij er aan toe.

Tribble’s laat via Facebook weten dat hij Bavariabier ontdekte in Havana

Veel nieuwe volgers
Sinds de ontmoeting op 10 mei heeft Tribble er veel volgers bijgekregen van wie er een dozijn pro-castrist zijn. Enkelen danken hem voor zijn aanwezigheid bij de bijeenkomst. Een ander laat weten ook gek te zijn op Bayern Munchen. Ted Henken, socioloog aan het Baruch College in New York en kenner van de Cubaanse blogwereld, zegt dat door deze initiatieven de toon van het debat verbetert.  ‘Zet je licht niet onder korenmaat. De man daar met zijn sandalen en zijn Hawaïhemd bij die jongeren is een ander mens, hij spreekt Spaans en kan luisteren. Dat verzwakt het idee van de vijand die niet geïnteresseerd is in wat wij te zeggen hebben,’ aldus Ted Henken.

Bron:
* Diario de Cuba, Facebook Tribble
Linken
* Videopname van de ontmoeting van Tribble met Cubaanse jongeren
* Twitter Tribble
* Aankondiging twitterbijeenkomst in het Park Villalon op de weblog van de initiatiefnemer Alejandro Cruz
* De Cubaanse oud-diplomaat Alzugaray roept de bloggers op het gesprek met Tribble aan te gaan

Officiële weblog staakt kritische activiteiten

De weblog La Polémica Digital, een officiële weblog van de journaliste Elaine Díaz, is gesloten. Díaz kondigde zelf de sluiting haar blog aan. Zij had een maand geleden harde kritiek geuit op wetsvoorstellen van president Raúl Castro en parlementsleden opgeroepen tegen te stemmen.  Elaine Díaz is docente aan de School voor Communicatie in Havana en journaliste.

Elaine Diaz

Elaine Díaz schrijft nu op haar weblog: ‘Vandaag, bijna vijf jaar nadat ik met deze weblog begon, neem ik er afscheid van.’ Zij zegt zich meer te willen wijden aan onderzoek en journalistieke activiteiten. Sinds de plaatsing van haar kritiek op de nieuwe douanewetgeving op 24 juli jl. waren geen nieuwe teksten meer geplaatst op Polemica Digital. Díaz plaatste al eerder kritische teksten, bijvoorbeeld in april toen ze kritiek had op het feit dat studenten in Cuba straffen kregen opgelegd als ‘zes maanden zonder Facebook of Twitter’. Ook bekritiseerde zij het gebrek aan informatie over de nieuwe glasvezelkabel tussen Venezuela en Cuba.

Onbegrijpelijk
De sluiting van La Polémica Digital leidde al snel tot reacties op Twitter. Rafael González, auteur van de eveneens officiële weblog El Microwave, schrijft: Ik begrijp het niet, ik zal het ook niet begrijpen, al legt @elainediaz2003 me het duizenden keer uit.’

Yoani Sánchez

Een spijtig afscheid
De kritische blogger Yoani Sánchez neemt met spijt afscheid van Polemica Digital hoewel ze de auteur nooit ontmoette; uitnodigingen aan Elaine Diaz tot contact bleven onbeantwoord. ‘Het sluiten van La Polémica Digital is een verlies voor de pluriformiteit in de bloggerswereld van Cuba.’  Sánchez bleef de blog van Elaine Diaz volgen ook toen deze in maart jl. haar medewerking verleende aan een serie televisie-uitzendingen waarin de kritische bloggers als agenten van het Imperium werden afgeschilderd en van cyberterrorisme werden beschuldigd. Yoani herkende zich zelf in de aanpak van Elaine Diaz. ‘Het leek een reis terug in mijn eigen verleden’, toen ze als 20-jarige de illusie koesterde dat het systeem van binnenuit te veranderen viel.  Volgens Yoani Sánchez heeft deze  weblog de grenzen van de kritiek overschreden omdat Elaine, ook werkzaam is voor de officiële staatsmedia en voor een academische instelling. Zij herinnert aan het prachtige verslag over de sociale- en milieugevolgen van de generatoren die in Elaine’s dorp werden geplaatst. In dat artikel werden vraagtekens geplaatst bij de bijna heilige Energie Revolutie die destijds door Fidel Castro werd gepresenteerd.

Enkele medewerkers van de jongerenblog La Joven  Cuba

La Joven Cuba neemt rust
Op 9 juli kondigde de redactie van de weblog La Joven Cuba / Cubaanse Jeugd al aan de  activiteiten tijdelijk te staken. De precieze redenen bleven onduidelijk. Ook La Joven Cuba is een officialistische weblog voor jongeren, die een grote liefde voor de revolutie combineert met soms kritische artikelen en harde reacties van bezoekers op de site accepteert. Op de weblog wordt uiteengezet dat de boodschap van La Joven Cuba ‘soms dubbelzinnig’ was hoewel dat ’niet de bedoeling is geweest. Maar het leidde tot verdachtmakingen (de meeste ongegrond) maar die waren te verwachten. Allemaal weten we dat een blogger een soort brandweerman is; klaar om zich in het vuur te storten. Iemand die iets anders van ons verwacht, begrijpt de essentie van een echte revolutionair niet en kent ons niet.’ La Joven Cuba geeft als voorbeeld de ontmoeting vorig jaar met de Amerikaanse socialmedia deskundige Ted Henken, die uitvoerig op de weblog aan het woord werd gelaten. Henken kreeg later geen toestemming meer van de Cubaanse autoriteiten naar Cuba terug te keren om verder onderzoek naar de stand van de sociale media te doen.

Linken
*  Espacio Digital kondigt eind aan (Spaans)
* Yoani Sánchez over de digitale controverse (Engelstalig)
* La Joven Cuba / De Cubaanse Jeugd kondigt pauze aan
* Elaine Díaz wijdde vier artikelen aan de effecten van Fidel Castro’s Energie Revolutie voor de bewoners van El Florido, een arme wijk in Oost- Havana
Deel 1 Deel 2 Deel 3 Deel 4

Open mind bij blog Havana Times

De Spaans–Engelse website Havana Times behoort zeker niet tot de dissidente blogs, maar deze site kan ook moeilijk regimegezind worden genoemd. ‘Open minded writing from Cuba’ zegt de website over zichzelf. Vrijmoedig wordt geschreven over het racisme in Cuba, het uitblijven van veranderingen in de migratiewetgeving en de toekomst van het Cubaans voetbal. Maar ook het dreigende faillissement van de enige Cubaanse tandenborstelfabriek, een staatsbedrijf, wordt kritisch beschreven. Echter, de belangrijkste politieke leiders aan de top blijven buiten schot. Als er al schuldigen worden aangewezen voor misstanden in het land zijn dat meestal ‘de bureaucraten’. De teksten worden geschreven door correspondenten die overal in het land actief zijn; de Engelstalige teksten worden vaak door Amerikaanse-Cubanen vertaald.

Neem bijvoorbeeld Alfredo Fernández, die schrijft dat ‘het zoeken naar de waarheid op het eiland wel eens kan uitmonden in een illusoir avontuur.’ Zelf stelt hij de rol van de transnationale onderneming Nestlé aan de orde. Een Spaanse vriendin heeft hem geïnformeerd over de kwalijke praktijken van dit bedrijf en zij vraagt zich af hoe het mogelijk is dat zo’n onderneming de verkoop van ijs in Cuba in handen heeft. Hier volgt zijn bijdrage.

Nestlé in Cuba failliet
Enkele dagen geleden verstarde ik toen een Spaanse vriendin me vroeg ‘ hoe het mogelijk was dat een regering als de Cubaanse, die al langer dan 50 jaar luidruchtig de rechtvaardigheid predikt en wereldwijd bekend staat vanwege rechtvaardige standpuntbepalingen, toestaat dat een transnationaal bedrijf als Nestlé in Cuba activiteiten ontplooit’. Feit is dat deze multinational in melkproducten op dit moment met succes de verkoop van consumptie- ijs in deviezen beheerst.
Naar aanleiding van deze vraag, zocht ik op internet bij Google naar informatie en verkreeg zo al snel zeer uitvoerig informatie over de activiteiten van deze ondernemer in de Cubaanse ijssector. Met stijgende verbazing las ik dat dit ‘hoogverheven bedrijf’ zijn fortuin had vergaard op basis van massaontslagen, de ontginning van uitgestrekte bospercelen overal ter wereld en de ‘wurging’ van kleine producenten in melk en in de landbouw in de Amerikaan en Azië.

De bureaucraten
Ik negeerde tot nu toe deze situatie, want mijn beperkte internetmogelijkheden gevoegd bij een  nationale pers die enkele ‘ tevoren goedgekeurde thema’s’ aanroert, verhinderen dat ik de werkelijkheid over Nestlé leerde kennen. Wie keurde de komst van dit transnationale bedrijf in Cuba goed? Waarom negeren onze leiders het feit dat overal ter wereld ‘consumenten steeds vaker merken en bedrijven zoeken die betrokken zijn bij sociale thema’s en zaken als het milieu en die stemmen met hun portemonnee’ zoals de Marketinggids voor de Duurzaamheid schrijft? Hoewel ik geen bewijzen heb, vraag ik me toch af hoe groot het voordeel zal zijn geweest voor de Cubaanse bureaucraten dat Nestlé hen heeft geboden. Zij verleenden het bedrijf immers het zeldzame privilege het land binnen te komen om zonder enige concurrentie de verkoop van ijs te kunnen beheersen.Hoewel ik slechts één zwaluw ben, wil ik toch bijdragen aan een zomer en beloofde mijn Spaanse vriendin, nooit meer een product te kopen, laat staan te eten van deze inhumane transnationale onderneming totdat Nestlé failliet gaat in Cuba.

Bron
* Tekst Alfredo Fernández bij Havana Times

Over Havana Times

Ted Henken, docent aan de Universiteit van de stad New York analyseerde tijdens een bezoek aan Cuba de bloggerwereld in dit land. Zijn bevindingen bevielen de autoriteiten niet want een vervolgbezoek aan Cuba kon vorig jaar niet meer plaatsvinden. Henken schrijft dat Havana Times een experiment is van de linkse Noord-Amerikaan Circles Robinsons, die naar Cuba ging om er te werken als journalist en als vertaler voor officiële instanties, zoals de partijkrant Granma. Hij wilde de afgesloten wereld van de officiële journalistiek ombuigen en begon daarom met de tweetalige (Engels en Spaans) Havana Times, en hij omschreef zijn site als ‘kritisch maar met een open mind’. Zijn aanpak verschilt van de officiële media zonder te vervallen in harde kritiek,  noch in grenzeloze loftuitingen. Daar is een zekere onafhankelijkheid voor nodig op redactioneel en economisch gebied en – oh ironie ! – die wordt nu juist geboden aan een Yuma* als Circles,  die de portal ook financiert. De meeste medewerkers van Havana Times zijn jonge Cubanen die het socialisme steunen maar met veel kritiek op de huidige regering en die normaal gezien geen ruimte krijgen bij de institutionele media om hun kritiek te uiten. Men komt er de opvattingen tegen van liberalen die pleiten voor meer individuele rechten tot linkse opvattingen die de revolutie bekritiseren omdat ze niet voldoende links is. Onder het thema Diarios / Kranten worden korte berichten van linkse signatuur opgenomen maar ook nieuwsberichten over bloggers, die door de officiële media meestal worden gedemoniseerd. De teksten kan men kwalificeren als ‘redelijk progressief’, noch orthodox, noch rigide en kritisch tegenover de revolutie vanuit een links socialistische achtergrond.

• Yuma is een Cubaanse slangwoord voor een Amerikaan of de VS, bijvoorbeeld in de zin ‘Ik droom van een reisje naar la Yuma’. Als je een Cubaan vraagt waar zijn zoon gebleven is, kan hij antwoorden: ‘Se fue pa’ la Yuma / Hij is naar de VS’  en als toerist op het Prado in Havana kan je worden toegeroepen: ‘¡Oye, Yuma! ¡Ven acá!/ Hé, Amerikaan, Kom hier.’ In andere Spaanssprekende landen kent men deze term niet.

Linken
* Blog La Yuma van Ted Henken
* Circles Robinsons gaf vorige jaar twee interviews. Eén aan de communistische Weekly Worker in Engeland en een aan Espacio Laical van de katholieke kerk in Cuba.

Eigen huis kopen is verregaande verandering Cubaans systeem

Cuba staat burgers en permanent residerenden voortaan toe een huis te kopen en te verkopen. Volgens de New York Times van vandaag is het de meest vergaande wijziging in de richting van een marktgericht systeem in Cuba, dat door de regering van Raúl Castro is ingevoerd. De Cubaanse-Amerikanen zullen er, embargo of niet, een voorname rol spelen.

Woning blok in de wijk Alamar in Oost Havana

Op 10 november zullen de maatregelen volgens het Staatsblad van kracht worden en hoewel sommige teksten nog niet klaar zijn, is de tekst die donderdag werd gepubliceerd een breuk met tientallen jaren socialistisch wonen in Cuba. Voor de eerste keer sinds de revolutie, mogen kopers en verkopers zelf prijzen vaststellen en zelf besluiten wanneer ze hun woning verlaten of betrekken.* ‘Het is een understatement om deze verandering verregaand te noemen,’ aldus Pedro Freyre, een expert in Cubaans-Amerikaanse juridische kwesties die doceert aan de Columbia Law School. ‘Dit is de basis, zo bouw je het kapitalisme op, te beginnen bij de toestemming voor de vrije handel van eigendommen.’ Cubaanse officials zullen het daarmee oneens zijn; zij zullen zeggen dat zij door deze economische hervorming op zorgvuldige wijze het socialisme beschermen.’ De nieuwe wet bevat enkele voorzieningen om speculatie en de concentratie van rijkdommen in één hand, te voorkomen. Eigenaren mogen twee woningen bezitten (een eigen woning en een vakantiehuis) en de financiering verloopt via de Cubaanse Centrale Bank, die ook provisie zal heffen waarvan de hoogte nu nog onbekend is. En de koper en verkoper zullen 8% belasting moeten betalen.

Stimulans voor economie
Experts – die de wet al enkele maanden verwachtten – menen dat de gevolgen verreikend kunnen zijn in een land waar veranderingen beperkt zijn en de vraag naar allerlei soorten vrijheden steeds sluimerend aanwezig is. De wet zou een doos van Pandora kunnen openen met de voordelen én de risico’s. Aan de ene kant kunnen er miljoenen dollars vrij komen die al tientallen jaren verborgen worden gehouden, maar nu beschikbaar komen voor verkoop. Economen in Cuba die de economische liberalisering steunen, zeggen dat de veranderingen tot nu toe – ruimte maken voor kleine ondernemers en meer particuliere initiatieven in de landbouw – een beperkt effect hebben omdat de interne vraag klein is. Sommigen van hen geloven dat het kapitaal van de huizenverkoop een enorme boost kan geven aan de ontwikkeling van de economie van het eiland. Het zal zeker leiden tot een golf van renovaties. ‘Met een huizenmarkt, hebben mensen plotseling enige rijkdom en dat is een stimulans voor de economie die leidt tot nieuwe activiteiten,’ aldus Ted Henken, een hoogleraar aan het Baruch College in New York.

Tot nu werden in Cuba geen huizen verkocht maar veranderde men van woning via woningruil. Op sommige plaatsen in Havana, o.a. bij het Prado, ontmoetten de 'kopers' en 'verkopers' elkaar.

Groei daklozen
Maar er is ook bezorgdheid. Mario Coyula, voorheen betrokken als leiddinggevende bij de renovatieprojecten in Havana, zegt dat grootschalige koop en verkoop leiden tot een ‘enorme herinrichting’  in Havana en in andere steden als de rijkdom naar de betere wijken trekt. Het zal de spanningen tussen de klassen doen toenemen. En omdat het eiland al een enorm tekort aan woningen kent – met veel gezinnen, gescheiden koppels die toch verder samenwonen bij gebrek aan betere opties – zeggen de critici dat verplaatsingen kunnen leiden tot de groei van het aantal daklozen. Als twee gezinnen nu nog een woning delen en een van hen bezit het huidige recht op eigendom met de beperkte rechten van nu, kan volgens de nieuwe wet, deze eigenaar verkopen en het ander gezin zou dan de woning moeten verlaten. Veel Cubanen zijn bang dat het marktsysteem hen in de kou laat staan. ‘Wat gebeurt er als ik mijn huis verkoop en ik kan geen andere woning vinden? Waar moet ik slapen,’ zegt Félix Méndez, een 47-jarige ziekenhuistechnicus die op een boulevard in Havana op zoek is naar mensen die een woning willen ruilen, het huidige systeem dat oogluikend werd toegestaan. Hij geeft de voorkeur aan deze ruilhandel want de nieuwe wet heft ook nog een 4% belasting op je transactie.

Aankoop door buitenlanders
Een nog onbeantwoorde vraag is de rol van buitenlanders en Cubaanse ballingen. De wet vereist permanente residentie maar, volgens Pedro Freyre, zou de werking van de wet zich ook uitstrekken tot gebieden als ‘recreatie’ en ‘vakantiedoeleinden’ en dat zou mogelijkheden bieden voor vestiging in bepaalde plekken, bijvoorbeeld aan de kust, in Oud-Havana en bij de luxe golfinstellingen, die op dit moment met behulp van buitenlands kapitaal worden ontwikkeld. De nieuwe wet spreekt niet over het eigendom dat bij het begin van de revolutie is geconfisqueerd en een geschatte waarde van miljarden dollars heeft. Wereldwijd gelden in geval eigendomswetten die compensatie voorschrijven maar geen teruggave. Cuba staat tot nu toe op het standpunt dat de VS eerst de schade ten gevolge van het handelsembargo dat in 1962 werd uitgeroepen, moet vergoeden. Maar toegestaan of niet, de Cubaanse –Amerikanen zullen ongetwijfeld hun weg vinden in de wereld van het Cubaans onroerend goed. Het besluit van president Obama uit 2009 om onbeperkt naar Cuba te kunnen reizen en onbeperkt geld over te maken, zorgt voor een constante instroom van dollars en tienduizenden Cubaanse-Amerikaanse bezoekers. Vanuit Miami wordt al geld gekanaliseerd naar familieleden om hen in staat te stellen hun woning te kopen en eventueel de voormalige familiewoningen die werden genationaliseerd, terug te kopen. Zo kan 10 november de start worden van een stroom van indirecte investeringen, blokkade of geen blokkade.

Woonkazerne in centrum van Havana waar vaak honderden gezinnen wonen

Rol Cubaanse Amerikanen
‘Ik weet niet of de Cubaanse-Amerikanen de markt gaan controleren,’ zegt Philip Peters, een expert van het Lexington Institute in Washington, maar ‘zeker is dat dat de markt die gaat ontstaan, sterk beïnvloed en gevormd zal worden door de vraag van Cubanen van buiten Cuba zelf.’  En hoewel de markt open is, wil dit nog niet zeggen dat ze transparant zal zijn. De cultuur waarbij rijkdom verborgen wordt gehouden voor de regering, voor de buren is in Cuba sterk. En hoewel er in de wet gevangenisstraffen staan vermeld voor mensen die liegen over de hoogte van de huizenprijzen, zeggen Cubanen die op dit moment in deze sector werken, dat kopers en verkopers zullen blijven liegen over de werkelijke waarde van de transacties. ‘Niemand kan zich in Cuba een tweede woning veroorloven, als hij de afgelopen 50 jaar volgens eerlijke regels, heeft gewerkt,’ zegt Gerardo, een makelaar van onroerend goed die zijn naam niet vermeld wil zien staan omdat zijn beroep tot nu toe illegaal is. ‘Dat geld komt van familieleden overzee.’ Hij voegt er aan toe dat het opkomend kapitalisme gepaard zal gaan met een zwarte markt, die net zo moeilijk te duiden en uit te roeien is als de ondergrondse economie, die is ontstaan in een periode van tientallen jaren socialisme.

Link
*  Victoria Burnet in de New York Times van 3 november 2011

• De wet moet ook een einde maken aan allerlei transacties, waarmee de huidige permutas / verhuizingen op dit moment nog gepaard gaan. Gedacht kan dan worden aan zwart geld, geschenken bij woningruil en financiële voordelen voor de woningruil van Cubanen,  die legaal emigreren. Om te voorkomen dat deze woningen in handen van de overheid vielen bij emigratie, werd de eigenlijke woning verlaten en verhuisde men vaak  naar een zeer kleine woning, c.q. krot van waaruit men emigreerde.