Neemt Rusland ruimte in die Trump achterlaat?

Drie jaar geleden kondigden president Obama en president Raúl Castro – na 18 maanden geheime onderhandelingen – de normalisering van de betrekkingen tussen Cuba en de Verenigde Staten aan, na bijna zes decennia van vijandschap. Het panorama na drie jaar oogt niet bemoedigend nu onder president Donald Trump de vijandschap van de VS tegen Havana zo is toegenomen. Volgens de Spaanse website Publico profiteert Rusland hiervan en keert met elan naar het eiland terug.

Welkom voor Putin in Havana

In zes maanden tijd is een langzame maar schijnbaar definitieve toenadering veranderd in een harde politieke botsing waarvan de gevolgen nu zichtbaar worden. De Cubanen waarschuwden er afgelopen week voor. ‘De eerste nadelige effecten worden nu al gevoeld,’ zegt Josefina Vidal, directeur VS van het Cubaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken die als onderhandelaar van het eiland het gezicht werd van de toenaderingspolitiek. Het aantal Amerikaanse toeristen dat in Cuba aankwam. schoot met bijna 250% omhoog, maar die tendens neemt af. De bilaterale dialoog over kwesties als gezondheid of het milieu is tot stilstand gekomen en de geplande bijeenkomsten op hoog niveau tussen beide landen, vinden in Washington en niet langer in Havana plaats.

Putin en Castro, mei 2015

Contacten Putin
Nu de relaties verslechteren, geeft de voormalige Russische bondgenoot ondubbelzinnige signalen af van een hernieuwde belangstelling voor het eiland. Zo leverde Rusland in mei olie aan het eiland, die de sterk afgenomen gesubsidieerde olieleveranties uit Venezuela moet compenseren. Zes maanden eerder schold Rusland 90% van de schuld van Cuba kwijt. Amper een half jaar later ontmoette de Cubaanse president zijn Russische collega Vladimir Putin in Moskou. En afgelopen zaterdag ontving Raúl Castro de president van de grootste Russische oliemaatschappij (Rosneft), Igor Sechin, die als rechterhand van Putin wordt beschouwd. Rusland, Cuba’s op drie na grootste handelspartner, neemt deel aan de modernisering van de Cubaanse spoorwegen met miljoenen dollars, het bedrijf Lada heeft de auto-importen nieuw leven ingeblazen en het Russische toerisme is tot september met 40% gegroeid.

17 december 2015: beide leiders maken herstel diplomatieke relaties bekend

Ballingen
Kort na de overwinning van Trump op 8 november 2016 ondertekenden Cuba en Rusland een serie overeenkomsten op het gebied van militaire samenwerking, transport, elektriciteit en medicijnen. Trump onthulde aan het einde van zijn verkiezingscampagne dat hij Barack Obama’s toenaderingsbeleid tot Cuba niet zou volgen, een standpunt dat toen werd toegeschreven aan zijn zoektocht naar de stemmen van Cubaans-Amerikaanse ballingen. En zes maanden na zijn aankomst in het Witte Huis kwamen er nieuwe maatregelen gericht op het Cubaanse leger en het maken van reizen naar Cuba door Amerikaanse burgers. Volgens de officiële krant Juventud Rebelde, maakte Trump ‘van Cuba een simpele fiche op het schaakbord van zijn duistere binnenlandse politiek’. En de krant wees erop dat senator Marco Rubio, een anker van het anti-castrisme in de Verenigde Staten, ook lid is van de parlementaire commissie die de Russische inmenging in de presidentsverkiezingen onderzoekt.

Val van de Muur, Val van Embargo.

Investeerders
De nieuwe maatregelen die het Amerikaanse Ministerie van Financiën publiceerde en bedoeld zijn de leiders in Cuba te wurgen, hebben ook een klimaat van angst en onzekerheid bij Amerikaanse investeerders gecreëerd. ‘Ze hebben een intimiderend en afschrikkend effect’ en ‘bevestigen de ernstige achteruitgang van de relaties tussen de beide landen’, aldus Vidal. Men is daar nog niet de explosieve bijeenkomst in juni in Miami vergeten met euforische anti-Castroballingen waar geageerd werd tegen Raúl Castro. Het Kremlin betoonde vervolgens zijn ‘standvastige solidariteit’ met Cuba in het zicht van de ‘hoogmoed’ van Washington. Het belangrijkste diplomatieke resultaat van de dooi, de heropening van ambassades (juli 2015), blijft gehandhaafd maar door de ups en downs van de afgelopen maanden functioneren beide vertegenwoordigingen minimaal. De meeste Amerikaanse ambtenaren pakten hun koffers nadat Washington onthulde dat meer dan twintig van haar diplomaten lichamelijke klachten hadden door vreemde akoestische aanvallen. Het zijn incidenten waarvan de waarheid door de regering van het eiland in twijfel is getrokken en nog steeds wordt onderzocht; Cuba moest ook zijn vertegenwoordiging in Washington verminderen.

Partijkrant Granma meldt ontmoeting zondag jl. van Raúl Castro met topman Igor Sechin van het olieconcern Rosneft

Pessimisme
Wat dat incident betreft, heeft de Democratische senator Patrick Leahy, een verdediger van de toenadering tot Cuba, al twee maanden geleden gewaarschuwd dat de situatie Rusland in de kaart speelt. ‘Hoewel we niet weten wie er verantwoordelijk is, weten we dat onze tegenstanders in het buitenland, waaronder Rusland, duidelijk gemotiveerd zijn om de kloof te vergroten tussen de VS en Cuba om hun geopolitieke doelen te bereiken. En zoals we ook in de rest van de wereld zien, haasten onze  tegenstanders zich om de leegte op te vullen,’ schreef Leahy in de Huffington Post. Vandaag de dag is de sfeer op Cuba pessimistisch. ‘Andere nieuwe pionnen kunnen de komende maanden op het toneel verschijnen,’ besluit het artikel in Juventud Rebelde.

Bron:
* Publico, Lorená Cantó, 18 december 2017

Link
* Persbureau Reuters: Cuba’s Castro and Russian oil executive meet in Havana, 17 december 2017 

Eén jaar na de dood van Fidel Castro

Eén jaar na de dood van Fidel Castro is er sprake van vertraging van de toch al beperkte pogingen van zijn broer Raúl tot economische hervormingen. Dat werd duidelijk toen de uitgave van vergunningen voor particuliere ondernemers werd opgeschort en de kritiek vanuit de Cubaanse staat op coöperaties, aanzwol. Dat laatste leidde tot de sluiting van een aantal van hen. Pedro Campos, publicist en voormalig Cubaans diplomaat en pleitbezorger van een democratisch socialisme in dit land, maakt de balans op.

4 december 2016: de urn met de as van Fidel Castro onderweg naar de begraafplaats in Santiago de Cuba.

De relaties met de VS verslechterden direct na het bezoek van Obama aan Cuba toen Fidel Castro zijn reflectie Broeder Obama publiceerde. De relaties tussen beide landen verslechterden hoewel de ambassades van de VS en Cuba weliswaar afgeslankt, bleven functioneren. Ten gevolge van de zogeheten ‘akoestische aanvallen’ op Amerikaans ambassadepersoneel leek het alsof de relaties nog slechter waren dan toen beide landen enkel een ‘belangenkantoor’ of Office of Interest in beide landen hadden. De VS wijzen de Cubaanse regering niet aan als de directe schuldige aan de akoestische effecten, maar houden haar verantwoordelijk voor het feit dat zij de veiligheid van de Amerikaanse vertegenwoordigers niet kan garanderen.

Excuus
De regering van generaal Raúl Castro zegt dat er geen sprake is van dergelijke geluidsaanvallen en dat alles een excuus is om de voortgang van de verbetering van de relaties, te stoppen. In werkelijkheid zijn het Fidel en zijn broer die de verbetering van relaties tussen beide landen hebben gefrustreerd omdat zij altijd tegen een breed scala van relaties met de Verenigde Staten waren. Zij hoopten slechts op een opening richting het toerisme uit de VS en investeringen die interessant zouden zijn voor het pakket aan plannen van de Cubaanse regering. Het people-to-people-toerisme, de steun voor jonge ondernemers en de sympathie die president Obama verwierf onder de Cubaanse bevolking, overtuigden hen dat zij te ver waren gegaan in de toenadering tot het Imperium. De dollars uit de VS zijn welkom, maar hun warmte niet. Die warmte verbrandt ons, dacht de Cubaanse regering. En de wind blies aan tot een storm. Als men meer gebruik had gemaakt van een effectievere toenadering, zou het thema van de akoestische aanvallen op een andere manier zijn opgelost.

Functionarissen als ondernemers
De enorme inspanning die de regering zich getroost om de figuur en de totalitaire ideeën van de overleden Fidel Castro levendig te houden, doet het systeem nog verder afbrokkelen. De Cubaanse Communistische Partij (PCC) en de zogeheten Poder Popular / Volksmacht verliezen hun geloofwaardigheid en hun prestige. De ‘dictatuur van het proletariaat’ wordt vandaag uitgeoefend door de Staatsveiligheid op het politiek terrein en de Cubaanse strijdkrachten op het economisch terrein. Vaak gebeurt dit openlijk of via hun officieren en agenten die ‘ambtenaren of zakenlieden’ zijn geworden.

Anti-imperialisme
De economie verslechtert nog steeds, alle generaties zijn moe en de meeste jongeren willen niets weten van castrisme, simpelweg omdat het niets te bieden heeft voor de toekomst. In de gelederen van de regerende partij zelf neemt het aantal meningsverschillen toe. De grote bureaucratie raakt steeds meer geïsoleerd en de ‘confrontatie met het imperialisme en de strijd tegen de blokkade’ zijn de laatste kaart die men speelt maar die is sleets. Obama’s bezoek veroorzaakte een dodelijke klap die niet kon worden afgeweerd. Het verhaal van de socialistische en anti-imperialistische revolutie vindt steeds minder gelovigen. De arbeiders weten dat zij ondanks de retoriek geen enkele economische en politieke macht uitoefenen. En terwijl de regering de opheffing van de blokkade eist als ‘vijand van het Amerikaanse imperialisme’, zoekt men tegelijkertijd financiële verlichting via ‘de speen van de Noorderbuur.’

Interne blokkade
Het idee groeit dat de oorzaak van de ramp de interne blokkade is, waarvan de opheffing geleidelijk aan een eis wordt die verder gaat dan oppositie en de dissidentie. De meedogenloze uitbuiting van arbeiders wordt blootgelegd, met name van de artsen werkzaam in internationalistische missies en van arbeiders die werkzaam zijn in deviezensectoren. Gezondheid en onderwijs, die nog steeds schijnheilig als gratis worden gekwalificeerd, zijn in kwaliteit achteruitgegaan.

Onderdrukking
Het duidelijkste bewijs van de zwakte van het systeem, blijkt uit de onderdrukking van de oppositie en dissidenten, met name van onafhankelijke journalisten die gevangen worden gezet, van wie de apparatuur en materialen in beslag worden genomen en die beschuldigd worden van het verspreiden van leugens. Zij krijgen hoge boetes opgelegd, hun familieleden worden lastiggevallen en in de gemeenschappen waar zij wonen worden tegenstellingen geprovoceerd. Uiteindelijk wordt het hen verboden buitenlandse reizen te maken. De onafhankelijke journalistiek het zwijgen opleggen is het belangrijkste doel van de Staatsveiligheid geworden, waarbij hun methodes wedijveren me die van de KGB, Stasi en Gestapo.

Verweesd castrisme
Fidel’s dood liet het castrisme verweesd achter. Met zijn dood begon het uiteenvallen van het kapitalistisch staatsmonopolie en het antidemocratische politiek systeem, dat zij het Cubaanse volk wilden opleggen in naam van een socialisme dat nooit heeft bestaan.

Bron
* Website 14ymedio, Pedro Campos, 21 november 2017

Link
* Persbureau AFP: Cuba honours Fidel on death anniversary, 23 november 2017

Cubaanse officials bezoeken militaire basis VS

Hoge vertegenwoordigers van het Cubaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken, MININT, waaronder een hoge politieofficier, bezochten 21 april de Amerikaanse marinebasis in Key West, aldus een mededeling van de Amerikaanse admiraal Kurt Tidd. Het bezoek was tot nu toe geheim gehouden. Tijdens het bezoek stond de samenwerking tussen Cuba en de VS op het gebied van de drugsbestrijding centraal.

De leider van de Cubaanse delegatie kolonel Idael Fumero Valdés

De Cubaanse delegatie bezocht de basis één dag, volgens Tidd om ‘openhartig te spreken over de drugsnetwerken die de regio bedreigen, via Latijns-Amerika, de Cariben en de VS.‘ Volgens een woordvoerder van het Zuidelijk Commando overlegden de Cubanen een dag later ook met het Joint Interagency Task Force South, het hoofdkwartier van de kustwacht in Key West. De Cubaanse delegatie bestond uit kolonel Idael Fumero Valdés, chef onderzoek van de Cubaanse politie PNR, luitenant-kolonel Imandra Oceguera Coll van de grensbewaking en luitenant-kolonel Héctor González Hernández, deel uitmakend van de antidrugsbestrijding in Cuba. Joel Lago Oliva, eerste secretaris van de Cubaanse ambassade van Cuba in Washington, was bij de bezoeken aanwezig.

Bron
* Diario de Cuba

Cubaanse oppositie moet strategie ‘updaten’

De Cubaanse politieke oppositie was in 2014 verrast over de plotselinge toenadering tussen Cuba en de VS. Waar het Castroregime de dialoog met de dissidenten altijd had afgewezen, onderhandelde Havana wel met de historische vijand Uncle Sam. Publicist Fernando Ravsberg sprak in een recent commentaar over ‘de desoriëntatie van de oppositie’ en bekritiseert hun hang naar ‘de paraplu van de Amerikanen.’

Ravsberg generaliseert want onder de politieke oppositie in Cuba is sprake van diverse tendensen en bestaan er verschillen van mening over de politiek van Obama. Bovendien maakt deze journalist geen onderscheid tussen de Cubaanse aanslagplegers in de eerste jaren van de revolutie en de burgerlijke, maar vooral ook vreedzame oppositie. Ravsberg heeft echter gelijk als hij constateeert dat de mensenrechtenbeweging in Cuba verrast en enigszins onthand is. Hij ziet dan ook geen rol weggelegd voor dissidenten bij de onderhandelingen omdat zij geen werkelijke politiek macht hebben, zoals bijvoorbeeld de Colombiaanse terreurgroep FARC. Maar daar hoeven de Cubanen toch niet rouwig om te zijn? Hier volgt de tekst van Ravsberg; op zijn website staan ruim 40 Spaanstalige reacties.

De voormalige chef van de Amerikaanse missie Raquel Pérez Díaz ontvangt een groep dissidenten bij hem thuis in Havana

Cuba’s oppositie lijkt tragisch genoeg veroordeeld te zijn tot een zich vastklampen aan de rokken van de VS in de hoop dat de macht van de laatste hen zal legitimeren in de ogen van hun landgenoten. Het is een armoedige strategie die hen thuis isolement heeft opgeleverd, iets dat zelfs Washington toegeeft. Zij werden buiten de onderhandelingen tussen Obama en Castro gehouden. Je kunt zelfs zeggen dat zij de laatste waren die ervan hoorden. Nu er een nieuwe situatie is ontstaan sinds 17 december 2014 lijken zij even gedesorienteerd als een Zweed in Burundi.

Zelfde discours
Toen Washington en Havana hun taal en relaties begonnen te wijzigen, hield de oppositie vast aan hetzelfde discours als dat van 10, 20 of 30 jaar geleden. Zij greep naar een zelfde strategie als in 1959, een schuilplaats vinden onder de paraplu van ‘de Amerikanen.’ Eerst droomden zij van een invasie van de mariniers, toen over een blokkade die hun landgenoten door honger op de knieën zou brengen, later probeerden zij bomaanslagen en tenslotte organiseerde zij een ‘vreedzame oppositie’ die door de Washington met 20 miljoen dollar per jaar werd gefinancierd. Nu oefenen ze druk uit op president Obama om zijn mogelijk bezoek aan Cuba te laten afhangen van de bereidheid van Raúl Castro tot ‘een formele bijeenkomst met vertegenwoordigers van de oppositie’. Zij benadrukken dat zonder zo’n ontmoeting Obama’s bezoek ‘enkel zal dienen om het totalitaire regiem te versterken en niet de voorstanders van de democratie.’

“U hebt geen respect voor de mensenrechten’, aldus een dissident tegen president Castro. ‘Die van jou, nee’, antwoordt Raúl. Cartoon van Garrincha.

Revolutie geconsolideerd
Het is verbazingwekkend dat de consolidatie van de Cubaanse revolutie in de jaren zestig aan hun aandacht is ontsnapt. Het systeem stortte zelfs niet in toen het de steun van de Sovjet Unie verloor. Het zicht op de werkelijkheid verliezen kan catastrofaal uitwerken in de politiek. Zij beweren nu dat een bezoek van Obama ‘steun zou geven aan de vastbesloten wens van het Castroregime de huidige positie te handhaven.’ Wat zou de positie van Raúl Castro meer versterken dan de wetenschap dat de grootste wereldmacht faalde in pogingen zijn regering met geweld ten val te brengen? Wie aan de onderhandelingstafel wil zitten met de regering, dient werkelijk politieke macht te hebben, militair (zoals de FARC in Colombia), via verkiezingen (zoals de Venezolaanse oppositie) of in de mogelijkheid massa’s te mobiliseren zoals Solidaridad in Polen.

Wensen van meerderheden
De Cubaanse oppositie lijkt in het licht van de schijnwerpers gekozen te hebben voor een politiek die ingaat tegen de wensen van de meerderheid van de Cubanen en de Amerikaanse burgers. Zij gaat door met hun zoektocht naar confrontatie en willen Havana voorwaarden opleggen die het regime al een halve eeuw verwerpt. Cubaanse dissidenten zeggen dat de ‘Amerikaanse regering haar leiderschap en betrokkenheid bij democratie en de verdedigers ervan, niet moet opgeven’. Deze zinsnede vat de ware band tussen Washington en de oppositie in Cuba als geen ander samen. Het leiderschap in handen leggen van de VS in de interne zaken van Cuba, is een vloek gebleken want het betekent dat men prioriteit geeft aan de agenda van politieke en mensenrechten van Washington boven de concrete, alledaagse economische vragen van hun landgenoten. Om de zaken nog erger te maken heeft de Cubaanse regering het reisverbod opgeheven en brengen nu veel leden van de oppositie teveel tijd door in het buitenland, zodat ze in Miami omschreven worden als ‘de reizende dissidenten’. Als ze dat geld eens zouden gebruiken voor politiek werk onder Cubanen zou dat een groter effect hebben voor de bevolking.

Onderhandelaarstafel
President Obama zou dissidenten kunnen ontmoeten, velen anderen voor hem deden dit al, maar er ligt nog een lange weg om de Cubaanse oppositie aan de onderhandelaarstafel te krijgen. Het is gezond voor een regering om kritiek te krijgen, maar om die rol goed te kunnen spelen moeten dissidenten hun strategieën wel ‘updaten’. Als dat niet gebeurt, zal de oppositie wegkwijnen tot het moment dat men gevaarlijk dichtbij een hersendood komt.

Bron
* Website Cartas desde Cuba, Fernando Ravsberg, 4 februari 2016: De neven van Uncle Sam

Pleidooi voor realisme relatie Cuba en de VS

De regering van president Barack Obama nam twee weken geleden nieuwe maatregelen om de last van het embargo / de blokkade te verlichten op weg naar de normalisatie van de relaties tussen zijn land en Cuba. Dat is de enige weg die hem rest om het embargo stap-voor-stap te doen verdwijnen. Wanneer de Democratische kandidaat bij de komende presidentsverkiezingen wint, kan een voortzetting van dit beleid worden verwacht. Dat zal anders zijn als een van de huidige Republikeinse kandidaten wint, tenminste als we hun uitspraken moeten geloven en die van enkele veel geprezen internationale analisten. Dit wordt echter betwijfeld door Pedro Campos, publicist en voormalig diplomaat van Cuba en een pleitbezorger van een democratisch socialisme in dit land. Want oppositie voeren is iets anders dan deel uitmaken van de regering, of zoals een Cubaans spreekwoord zegt una cosa es con guitarra y otra con violín.

Josefina Vidal, degene die namens het Cubaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken de onderhandelingen voerde met de VS, heeft gezegd niet te geloven dat een nieuwe Amerikaanse president de relaties met Cuba zal verbreken. De uitspraak is een bewijs van de Cubaanse bereidheid om de huidige koers voort te zetten, met welke nieuwe regering in de VS dan ook. De diplomatieke relaties tussen beide landen zijn hersteld en nu gaat het erom de samenwerking op een aantal terreinen te vergroten. Die werd in enkele gevallen gehinderd door de embargopolitiek die de Republikeinen steunden en de Cubaanse-Amerikanen in het Congres. Maar men moet de Cubaanse uitdrukking niet vergeten, una cosa es con guitarra y otra con violín (een ding is gitaar spelen, een ander ding de viool),  dat wil zeggen dat het niet hetzelfde is oppositie te voeren of deel uit te maken van de regering. Men kan niet verhullen dat achter de Republikeinse weerstand in het Congres om het embargo / de blokkade op te heffen vooral de wens verborgen ligt te voorkomen dat Obama en de Democraten de geschiedenis zullen ingaan als de partij die het communisme in Cuba de genadeslag gaf waardoor een einde werd gemaakt aan onrecht en voor hen opnieuw een plaats in het Witte Huis vrijkwam.

China’s president Zhou-en-Lai en president Nixon in februari 1972

Republikeinen
Het was de Republikein Richard Nixon die de ontspanningspolitiek begon met China. De toenadering tot de Sovjet-Unie, door velen beschouwd als het begin van het einde van het communisme in Europa, was het werk van een andere Republikein, namelijk Ronald Reagan. Nixon bezocht Peking, Reagan Moskou. Misschien wil men het bezoek aan Havana reserveren voor een Republikein en spant men zich in om het de huidige president moeilijk te maken. Eerdere Republikeinse regeringen hebben al plannen gehad om toenadering tot Cuba te zoeken. Het was de regering van George W. Bush die als eerste enkele beperkingen van het embargo / de blokkade, verbonden aan de verkoop van voedsel, introk. Het establishment in de VS in het algemeen, is zich in de afgelopen tijd bewust geworden dat het embargo / blokkadebeleid om verschillende redenen veranderen moest en Republikeinse bestuurders, senatoren en volksvertegenwoordigers uit staten met de potentie om te investeren in Cuba, hebben een rol gespeeld achter alle initiatieven die gericht waren op opheffing van enkele verboden uit het embargo.

Dwarsliggen
De pogingen van Cubaans-Amerikaanse leden van het Congres om de Ley de Ajuste Cubano* aan te passen heeft geleid tot grotere ongecontroleerde emigratie uit Cuba en tot openlijke confrontaties met delen van de oppositie in Cuba. Men weet dat mogelijke represailles van de zijde van de Cubaanse autoriteiten, de voortgang van de verbetering van de relaties tussen beide regeringen compliceren en een mogelijk bezoek van Obama aan Cuba in gevaar kan brengen. De Republikeinen weten als geen ander dat er een sterke relatie bestaat tussen de Ley de Ajuste Cubano en de opheffing van het embargo / de blokkade.

De val van de Muur in Berlijn 1989 en de mogelijke val van het embargo en het reisverbod naar Cuba

Imago VS in Latijns-Amerika
Anderzijds is het imago van de VS als imperialistische macht die haar wil oplegt aan de rest van Latijns-Amerika, afgezwakt door de toenadering met Cuba en het is voor niemand een geheim dat dit ook een van de doelstellingen van de nieuwe politiek is. De terugtocht van de anti-imperialistische populistische krachten in Latijns-Amerika (Venezuela, redactie) is niet het gevolg van de verandering van het imago van de VS, maar hangt er wel mee samen. Het zal het deze populistische machthebbers minder makkelijk maken het falen van het binnenlands beleid te wijten aan de imperialistische bemoeienis. De Cubaans-Amerikaanse toenadering maakt ook dat de verdedigers van de VS in het continent minder negatief zullen worden benaderd. Degene die Obama opvolgt, ongeacht zijn politieke kleur, zou van dit nieuwe imago kunnen profiteren om het beleid van de Amerikaanse politiek effectiever te maken en dat kan leiden tot versterking van de VS- belangen in dit westelijk halfrond.

Verdergaande samenwerking
Diplomatieke relaties zijn één ding, goede politieke banden en samenwerking zijn andere zaken. De regeringen die na Obama komen, kunnen profiteren van de mogelijkheden die door de toenadering ontstonden en verder gaan met samenwerking op het gebied van veiligheid, drugshandel, mensenhandel en milieubescherming. Zij die doorgaan de relaties tussen beide landen af te meten aan democratische veranderingen in Cuba zullen wellicht het tegenovergestelde ontdekken. Daarmee ontken ik niet dat de fundamentele belemmeringen voor een sociale en economische ontwikkeling van Cuba gelegen zijn in het bestaande gecentraliseerde model van de politiek en economie, opgelegd door een niet-bestaand socialisme en niet door de imperialistische politiek zoals de Cubaanse regering beweert en zo het eigen falen rechtvaardigt.

Nieuwe markten
Het openen van nieuwe markten voor kapitaal en handelswaar is een doelstelling van elke Amerikaanse regering en de omstandigheden scheppen waarin dat met Cuba mogelijk wordt, bepalen op dit moment de relaties tussen beide landen. Elke nieuwe regering zal die weg openhouden. Er zijn analisten die een onzekere toekomst voorspellen voor de relaties tussen beide landen, maar wie dit fenomeen grondig analyseert kan concluderen dat het beter is de ontwikkeling van de gebeurtenissen af te wachten opdat een zuiverder beoordeling mogelijk wordt.

Bron
* Pedro Campos, internetkrant 14ymedio, 3 februari 2016

Noot
** De Ley de Ajuste of Cuban Adjustment Act uit 1966 kan enkel door het Congres worden gewijzigd. Sinds 50 jaar hebben de Cubanen een privilege dat bijvoorbeeld bewoners uit Haïti of de Dominicaanse Republiek ontberen. De Cuban Adjustment Act geeft Cubanen het recht om binnen 1 jaar na aankomst legale residentie in de VS te verkrijgen en vervolgens burgerschap. Cubanen die op zee worden aangehouden, worden gewoonlijk door de VS teruggestuurd. Enkele Congresleden, ook van Republikeinse huize, hebben dit jaar gepleit voor herziening van deze wet. Onder hen was de Republikeinse presidentskandidaat Marco Rubio uit Florida die constateerde in januari jl. dat de huidige wet Cubanen ‘binnen één jaar en één dag politiek asiel verleent ’ en dat deze Cubanen vervolgens ‘tien tot 15 keer per jaar hun familie in Cuba bezoeken.’

Cubaanse migranten passeren 8 landen om in VS te komen (deel 3, slot)

Aangekomen in Costa Rica begint het lange wachten. Soms acht dagen lang terwijl andere migranten binnen een half uur de grens over zijn.
Aníbal zegt dat ‘het allemaal business is. Als de Cubanen langer blijven hebben ze hotels nodig en moeten ze eten.’ Tien procent van het personeel is migrant en Aníbal werkte er zelf ook als schoonmaker en hij schilderde een dag.

De veelgebruikte route tussen Ecuador en de VS

Met de officiële Costaricaanse papieren in de hand moeten de Cubanen zich in de hoofdstad San José melden. Maar nu, begin november, is president Raúl Castro op bezoek in Mexico en de Cubanen willen doorreizen. Ze hebben niet veel geld meer en zijn ook bang dat onder druk van de Cubaanse president de Mexicanen de immigratie van Cubanen zullen aanpakken en misschien Tapachula sluiten,’ aldus Javier. Tot nu toe verstrekt de Mexicaanse immigratiedienst aan Cubanen die Mexicaans grondgebied bereiken en door de Cubaanse autoriteiten niet langer als Cubaans onderdaan worden beschouwd, verblijfspapieren voor 20 dagen. Dan kunnen ze hun situatie regelen of kunnen verder reizen. De grote meerderheid wil naar de VS doorreizen. Met dit in het achterhoofd besluiten Aníbal, Mario en Javier voor 80 dollar naar de grens met Nicaragua te reizen. Twintig kilometer voor de grens bij Peñas Blancas worden ze tegengehouden en moeten de bus verlaten. Ze worden gedwongen een uur door het oerwoud te lopen en uiteindelijk opnieuw een ‘migratieboete’ betalen, namelijk 80 dollar. Samen met andere Cubanen reizen ze in drie bussen naar Honduras.

Aan de grens tussen Nicaragua en Costa Rica

Costa-Rica versus Nicaragua
Bij Peñas Blancas staan de regeringen van Costa Rica en Nicaragua, een bondgenoot van Cuba, sinds ruim een week tegenover elkaar omdat de Nicaraguanen weigeren 2.000 Cubanen die toestemming hebben om Costa Rica te verlaten, toe te laten. Midden in deze crisis publiceerde de Cubaanse regering een officiële verklaring waarin Washington werd aangewezen als de schuldige van deze migratiecrisis en de Cubanen werden omschreven als ‘burgers die slachtoffer zijn van de politisering door de Amerikaanse regeling van het thema van de migratie.’ In de ogen van Havana is de speciale wet Ley de Ajuste of Cuban Adjustment Act uit 1966, de grote schuldige. Sinds 50 jaar hebben de Cubanen een privilege dat bijvoorbeeld bewoners uit Haïti of de Dominicaanse Republiek ontberen. De Cuban Adjustment Act geeft Cubanen het recht om binnen 1 jaar na aankomst legale residentie in de VS te verkrijgen en vervolgens het Amerikaanse burgerschap. Cubanen die op zee worden aangehouden, worden gewoonlijk door de VS teruggestuurd. Dit beleid staat ook bekend als pies secos – pies mojados / droge voeten, natte voeten, dat in 1994 na de crisis van de balseros werd ingevoerd. Cubanen die Amerikaanse grond aanraken en dus droge voeten hebben, kunnen rekenen op een verblijfsvergunning.  Tussen oktober 2014 en september 2015 kwamen 25.000 Cubanen op deze wijze de VS binnen, 80% meer dan een jaar eerder. Cubanen geven tegenwoordig de voorkeur aan de reis over land in plaats van de risicovolle en kostbare (gemiddeld 10.000 dollar) oversteek overzee van 15o kilometer. Vanwege het beleid van pies secos-pies mojados lopen ze dan ook nog eens het risico op zee te worden tegengehouden door de Amerikaanse kustwacht en naar Cuba te worden teruggestuurd.

De oversteek per vlot
Aníbal, Mario en Javier bereiken zonder problemen de hoofdstad van Honduras, Tegucigalpa en reizen door naar Aguas Calientes, aan de grens met Guatemala. Daar wordt het hen door ongure types onmogelijk gemaakt kaartjes voor de bus te kopen. ‘Geen ticket voor de Cubanen, hier is geen loket’, roepen de mannen. En voor 100 dollar stappen ze in een busje dat hen in 14 uur naar Ciudad Tecún Umán, aan de grens met Mexico brengt. Daar kunnen ze douchen in een hotel en maken zich op voor de overtocht over de Suchiaterivier, de natuurlijke grens tussen Guatemala en Mexico.

Met een balso of vlot via de Suchiaterivier van Guatemala naar Mexico

Per vlot
Voor 5 dollar steken ze op een vlot van hout en autobanden na zonsondergang de 100 meter over die de ene oever van de andere scheidt. Aan de ene kant staan politieagenten uit Guatemala, aan de andere kant zijn het soldaten van het Mexicaanse leger. Iedereen weet dat er Cubanen passeren, maar ze kijken allemaal een andere kant uit.  Mario, Aníbal en Jorge maken de oversteek met enkel de schamele bezittingen die ze de gehele reis door Zuid- en Midden-Amerika bij zich hadden; een rugzak met reservekleding, een korte broek, teenslippers, een fles, een tandenborstel, een afbeelding van God, een armband waarin het Onze Vader staat gegrift en een medaille met de patrones van Cuba, de Maagd van Caridad. Het is weinig, maar ze erkennen dat ze nog bevoorrecht zijn boven de vele duizenden migranten uit Midden Amerika die jaar na jaar de gevaarlijke en avontuurlijke toch naar de VS ondernemen.

Cubaanse balling maakt Nicaraguaanse president Ortega uit voor ‘onderdrukkende communist.’

Bron
* Juan Paullier BBC Mundo, Tapachula (@juanpaullier)

Linken
* De internetkrant 14ymedio publiceerde in drie delen de belevenissen van Mario J. Penton, ‘een balsero over land.’ Enkel deel 3 is in het Engels.
Deel 1 Crónica de un balsero de a pie (I) Over de reis van Guatemala naar de VS
Deel 2 Crónica de un balsero de a pie (II) Over de grens tussen Guatemala/México
Deel 3 Chronicle of a Cuban ‘Rafter’ on Foot (III)  In Mexico DF – Laredo (Texas) 

VS zullen migratiebeleid tegenover Cuba niet wijzigen

De Amerikaanse consul-generaal Brendan Mullarkey van de VS-ambassade in Havana heeft in een gesprek met onafhankelijke journalisten benadrukt dat zijn regering ‘geen plannen heeft om de Amerikaanse migratiepolitiek inclusief de speciale wetgeving (Ley de Ajuste Cubano**) te veranderen. Tot dusver konden migranten vanuit de socialistische Caribische staat gemakkelijk politiek asiel aanvragen in de VS, ook als ze illegaal het land waren binnengekomen. In december zullen de VS en Cuba opnieuw rond de tafel zitten onder meer voor de bespreking van migratiethema’s. De Ministers van Buitenlandse Zaken van 11 Latijns-Amerikaanse landen komen dinsdag in El Salvador bijeen om te spreken over de 2.000 gestrande Cubanen aan de grens van Nicaragua en Costa Rica. De Organsisatie van Amerikaanse Staten (OAS) heeft gezegd humanitaire hulp te willen bieden aan de groep Cubanen.

Cubaanse vluchtelingen aan de grens bij Guanacaste

Mullarkey benadrukte de wens van de Amerikaanse regering alle prioriteit te willen geven aan veilige migratie en wees erop dat ‘de consulaire sectie van de Amerikaanse ambassade legale reizen naar Amerikaans grondgebied mogelijk maakt’. Hij somde vier manieren op waarop legale reizen naar de VS mogelijk zijn,  namelijk een kort bezoek met een niet-immigrantenvisum, vanwege familiehereniging, vanwege bezoeken met speciale doelstellingen (cultuur, wetenschap, onderwijs etc.) of met een visum voor vluchtelingen. In de komende jaren zullen daar nog mogelijkheden bijkomen, aldus Mullarkey. Over de ontstane crisis aan de grens van Costa Rica en Nicaragua zei hij dat zijn regering alles doet ‘om elke persoon een humane behandeling te garanderen’ en dat daarbij de samenwerking wordt gezocht van andere landen in de regio zodat ‘de rechten van migranten worden gerespecteerd.’

Cubaanse vluchtelingen aan de grens bij Guanacaste eisen ‘mensenrechten voor Cubanen.’

De schuldige
Mullarkey wees erop dat de VS in de afgelopen vijf jaar 120.000 visa hebben verleend aan Cubanen die om redenen van handel, toerisme, studie of culturele evenementen de VS bezochten. Daarnaast zijn nog een 100.000 documenten uitgereikt aan Cubanen die het eiland definitief wilden verlaten. Hij wees er ook op dat dergelijke visa op dit moment binnen 1 á 2 weken worden verstrekt; voorheen duurde de procedure maanden. De Amerikaanse ambassadeur in Costa Rica, Hanney, zei dat de VS haar emigratiepolitiek niet op korte termijn zullen wijzigen. ‘De Ley de Ajuste Cubano is nu meer dan 50 jaar van kracht en wij zien niet in waarom deze zou moeten worden veranderd.’ Hij wees erop dat het Congres daarover een besluit zou moeten nemen en ‘niemand werkt daaraan. Wij zien dat niet snel aan de horizon verschijnen’, benadrukte Haney. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken van Cuba stelde via een verklaring dinsdag jl. de Verenigde Staten verantwoordelijk voor de crisis met meer dan 2.000 Cubaanse vluchtelingen in Midden-Amerika. Het probleem wordt door het Amerikaanse migratiebeleid veroorzaakt, zei Buitenlandse Zaken, want deze vluchtelingen zijn ‘slachtoffers van de politisering van het migratiethema door de regering van de VS’, aldus Havana.

Op 29 september 1965 kondigde Fidel Castro op het Plein van de Revolutie aan dat vanaf 10 oktober de haven van Camarioca open zou zijn voor Cubanen die naar ‘het Yankee-paradijs’ wilden vertrekken. Zij zouden al hun eigendommen verliezen. Tot 15 november bleef de haven open en er zouden 2.769 Cubanen van Castro’s aanbod gebruik maken.

Nieuwe exodus
De onafhankelijke marxist Pedro Campos constateert op de website Havana Times (16 november: Cuba The Exodus and Those Responsible) dat ‘de regerende elite in Havana de beschuldigende vinger naar de VS wijst die zouden weigeren het embargo op te heffen. Maar, aldus Campos, de regering Obama heeft nu juist een serie versoepelingen van het embargo tegen Cuba ingevoerd en ‘als de Cubaanse autoriteiten daar meer gebruik van zouden maken, zouden brede sectoren in Cuba zoals de particuliere ondernemers en coöperaties daar van kunnen profiteren.’ Volgens Campos is de houding van het regime tegenover deze initiatieven vijandig en worden deze beschouwd als ‘het Paard van Troje van het imperialisme.’ (…) het enige Paard van Troje dat Cuba’s economie heeft vernieuwd en de Cubanen ontelbare problemen heeft opgeleverd is de gecentraliseerde bureaucratische economie en het politieke model dat Cuba handhaaft zonder democratische ruimte. En dat is de werkelijke reden dat zich iedere keer weer een uittocht van Cubanen voordoet, zoals de exodus die we kennen uit 1965 van Camarioca, die van Mariel in 1980 en de crisis van de balseros / vlotten in 1994. Jonge mensen verlaten het eiland omdat ze geen perspectief zien in eigen land, geen eigen kansen krijgen in eigen land vanwege een versteend systeem waar de staat het monopolie heeft en salarissen oplegt die niet motiveren terwijl een elite van bureaucraten en militairen rijkdommen verzamelt’. Campos concludeert dat de ‘aanpassingen’ die in 2011 tijdens het 7e partijcongres door de regering Raúl Castro werden gepresenteerd zijn mislukt. ‘De verwachtingen onder veel Cubanen, die geloofden in eigen bedrijven, vooruitgang voor grote groepen en de ontwikkeling van een sector voor zelfstandige beroepen, bijvoorbeeld via coöperaties die onafhankelijk opereren van de staat waar men zelf kan produceren, verkopen, inkopen en leningen kan sluiten, zijn niet uitgekomen’, aldus Campos.

Bronnen
* Luz Escobar 14ymedio van 19 november 2015, Pedro Campos Havana Linken
* BBC World: Cuba blames US for migrant crisis at Costa Rica borderrld-latin-america-34855800
Cuba blames US for migrant crisis at Costa Rica border
* Havana Times, 20 september 2015: Eleven Countries to Seek Solution to Cuban Migrant Crisis
Noot
** De Ley de Ajuste of Cuban Adjustment Act uit 1966 kan enkel door het Congres worden gewijzigd. Sinds 50 jaar hebben de Cubanen een privilege dat bijvoorbeeld bewoners uit Haïti of de Dominicaanse Republiek ontberen. De Cuban Adjustment Act geeft Cubanen het recht om binnen 1 jaar na aankomst legale residentie in de VS te verkrijgen en vervolgens burgerschap. Cubanen die op zee worden aangehouden, worden gewoonlijk door de VS teruggestuurd. Enkele Congresleden, ook van Republikeinse huize, hebben dit jaar gepleit voor herziening van deze wet. Onder hen was de Republikeinse presidentskandidaat Marco Rubio uit Florida die constateerde in januari jl. dat de huidige wet Cubanen ‘binnen één jaar en één dag politiek asiel verleent ’ en dat deze Cubanen vervolgens ‘tien tot 15 keer per jaar hun familie in Cuba bezoeken.’

Amerikaanse toerist weet Cuba te vinden

Sinds de toenadering tussen de Verenigde Staten en Cuba is het aantal Amerikaanse toeristen naar het eiland flink gestegen. Volgens de Universiteit van Havana zijn er in de eerste vijf maanden van dit jaar 36 procent meer Amerikaanse toeristen in Cuba geweest dan in dezelfde periode vorig jaar.

De toeristen komen rechtstreeks uit de Verenigde Staten of ze reizen via Mexico, Jamaica of de Kaaiman-eilanden. Op deze manier ontwijken ze de restricties die nog altijd gelden voor het reizen naar Cuba. Het gaat om Amerikanen die geen familiebanden met Cuba hebben.

Soepel
Volgens een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Financiën is het reizen naar Cuba voor toeristen officieel nog altijd verboden. Er wordt wel soepeler met de regels omgegaan, waardoor het voor toeristen makkelijker is geworden om het land van president Raúl Castro te bezoeken.

Toegestane categorie
Amerikanen die met een chartervlucht naar Cuba reizen kunnen nu zelf aangeven of ze in een toegestane categorie passen. Dat is bijvoorbeeld het geval als iemand naar Cuba komt als hulpverlener of voor familiebezoek. Op die manier zijn ze niet meer aangewezen op de dure reizen die door de Amerikaanse regering worden georganiseerd. Eerder dit jaar kondigde de Amerikaanse president Obama de mogelijke opheffing van het handelsembargo tegen Cuba aan. Ook werd het land geschrapt van de lijst met terroristische landen. Vorige maand was er een ontmoeting tussen Obama en Castro.

Bron
* NOS, 26 mei 2015

Stars & Stripes vervangen El ‘Che’

Een man die met nieuwsgierige ogen een meisje nakijkt, gekleed in een strakke broek waarop de Amerikaanse vlag is afgebeeld, bekent aan een verslaggever van de New York Times: ‘Ik zie zaken in Cuba waarvan ik niet kon vermoeden dat ik die nog zou zien’. De krant die een reportage maakte over de nieuwe relatie tussen de VS en Cuba, constateert dat het enkele jaren geleden onmogelijk zou zijn geweest zoveel Amerikaanse vlaggen te zien.

Citaat NYT: ‘De Stars-and-Stripes zijn te zien aan de voorgevels van appartementen en bevestigd aan bicitaxi’s, op zakdoeken en T-shirts, op strakke Lycra-broeken en zelfs op luchtverversers in auto’s,’ aldus de krant die er aan herinnert hoe in 2012 tijdens de Olympische Spelen in Londen het eiland zich vulde met de vlag van een andere vreemde natie. ‘De Union Jack was plotseling te zien op hemden, zakdoeken en broeken en sommige media spraken over ‘de tweede inname van Havana door de Engelsen’, een verwijzing naar de Britse bezetting van 1762-1763. Maar de recente verspreiding van ‘de vlag van de vijand’ heeft tot onrust geleid onder leidinggevende officials’.

Nieuwe iconen
De tijden zijn voorbij dat de enige iconen die op het eiland waren toegestaan, die van de leiders van de Revolutie waren. Een shirt kan 15 dollar kosten en dat is een prijs die men enkel kan betalen als men toegang heeft tot convertibele peso’s of buitenlandse deviezen, maar de mode lijkt niet te stoppen. De New York Times signaleert dat men zich moet begeven in de wereld van de illegaliteit en smokkel om in Cuba een Amerikaanse vlag te kunnen bemachtigen. De bezitters zeggen dat veel van de kledingstukken met de vlag illegaal ingevoerd worden uit Florida of Panama en dat het in Cuba verboden is voor de cuentapropistas of kleine ondernemers deze kleding te verkopen.

Bici-taxi met Amerikaanse vlag

Vriendschap
‘Zo zit dat nu tussen onze twee landen’, zegt een medewerkster van een winkel in het oude stadje Trinidad, die een groeiend aantal toeristen uit Amerika begroet na de recente versoepeling van de reisbeperkingen. ‘Nu zijn we vrienden’, zegt ze tegen een journalist van de NYT, gekleed in een broek met daarop het populaire symbool van de Stars & Stripes. De reportage in de NYT citeert uit een artikel van José Martí Luis Toledo Sande op de officiële website Cubadebate waarin werd onderstreept dat ‘hoewel het kapitalisme in een diepe systeemcrisis verkeert, het in staat blijft te corrumperen en verwarring te zaaien. Het is niet toevallig dat het overal wemelt van de vlaggen van sterke landen, zoals Groot-Brittannië en de VS’, en Toledo riep op om de productie van Cubaanse vlaggen – als tegenzet – te verhogen. De enige vlag die, aldus de New York Times, niet wappert, is die aan het gebouw van de Office of Interest van de VS in Havana, maar dat kan veranderen als na de recente diplomatieke toenadering, de ambassade van de VS in Cuba zal worden heropend.

Bron
* De New York Times, 14 april 2015 
Noot
* In november vorig jaar deed zich een vergelijkbaar fenomeen voor toen de Cubaanse Communistische Partij via de partijkrant Granma het ‘neo-koloniaal’ Halloweenfeest bekritiseerde dat steeds populairder wordt in Cuba. De krant ergerde zich aan het feit dat in sommige zalen die eigendom zijn van de staat, dergelijke ‘neokoloniale invloeden’ werden toegelaten. Halloween is immers een product van ‘de Amerikaanse media-industrie.’ Nog verontwaardigder is de krant over het feit dat Cubaanse jongeren op weg naar een kampioenschap cheerleading zich hulden in de Amerikaanse vlag. Zie deze Cubaweblog van 13 november 2014

Cubaanse bisschoppen willen ‘nieuwe politiek orde’

De Cubaanse bisschoppen hebben in een openhartige brief aangedrongen op een ‘nieuwe politieke orde’ in Cuba. Die moet leiden tot een verbetering van de relaties met de Verenigde Staten en er tevens voor zorgen dat er meer ruimte komt voor privé-initiatief in de Cubaanse economie. De oproep werden zondag voorgelezen in de katholieke kerken van Cuba en gepubliceerd op de internetpagina van de Cubaanse bisschoppen.

De basiliek van Onze Lieve Vrouw van Barmhartigheid in Havana

De bisschoppen dringen daarin vooral aan op een serie economische hervormingen. De kerkleiders knopen met hun oproep aan bij recente plannen van president Raúl Castro, die daarin zelf de noodzaak van een serie economische hervormingen had onderstreept. De Cubaanse kerkleiders vragen dat van de gelegenheid gebruik wordt gemaakt om de relaties met de VS te verbeteren, omdat de spanningen tussen beide landen al vele jaren een zware last leggen op het leven van de Cubaanse bevolking.

Hoop stelt niet teleur
De pastorale brief verschijnt 20 jaar nadat de Cubaanse bisschoppen hun brief El amor todo lo espera publiceerden, die leidde tot een harde confrontatie met de leiders van het land. In hun nieuwe brief constateren de bisschoppen o.a. dat er op het eiland debat en discussieplekken zijn ontstaan die het resultaat zijn van het werk van burgers zelf; intellectuelen, jongeren en anderen. Die groepen hebben voorstellen gedaan over de noodzakelijke veranderingen in Cuba. Citaat: ‘Die wijzen erop dat Cuba geroepen is een veelvormige samenleving te zijn, de som van diverse Cubaanse werkelijkheden, in andere woorden, Cuba is de natie van alle Cubanen, met veel verschillen en aspiraties, hoewel dat niet altijd zichtbaar werd.’

Meerpartijenverkiezingen
In een toelichting voegde een woordvoerder van de katholieke kerk er vandaag aan toe dat het ‘een utopie’ is te geloven dat er in Cuba op korte termijn meerpartijenverkiezingen kunnen plaatsvinden, maar hij voegde er aan toe dat de communistische regering moet leren luisteren naar hen die anders denken. ‘Het is een beetje utopisch te geloven in verkiezingen op korte termijn, maar op zijn minst moet worden geluisterd naar stemmen die niet zijn verbonden met één stroming of met een strikte officiële opvatting, ‘aldus de secretaris van de Bisschoppenconferentie José Félix Pérez.

Kardinaal Jaime Ortega Alamino als spreker in het heiligdom van Maria, de Maagd van Caridad bij Santiago de Cuba 2011

Zorgen bisschoppen
Een actieve leek die anoniem wil blijven zegt op de website Diario de Cuba dat ‘het belangrijkste is de context waarin men de brief presenteert, namelijk van de hoop op een nieuwe toekomst gelegen in een nieuwe politieke orde.’ (…)  ’Wij bevinden ons nu in een moment van verstarring en vermoeidheid. Dat raakt ieder in de kerk en speciaal de kardinaal, Ortega die zich de laatste jaren heeft opgeworpen als een voorstander van de hervormingen van Raúl.’ De brief verschijnt op een moment dat men de benoeming verwacht van een nieuwe aartsbisschop van Havana, de opvolger van kardinaal Jaime Ortega.

Link
* De volledige tekst (Spaanstalig) van het schrijven La esperanza no defrauda