De diplomatie van Havel loopt gevaar

Met de komst van de sociaal-democratische partij in de regering van Tsjechië, zijn veranderingen te verwachten in de buitenlandpolitiek. Volgens de journalist en blogger Yoani Sánchez betekent dit dat de Cubaanse ‘civil society’ schade kan oplopen. Sánchez nam deel aan het zogeheten Forum 2000 dat vorige week in Praag plaats vond. Tientallen Europese groepen die de oppositie steunen in Cuba, waren daar vertegenwoordigd. Vanuit Nederland maken de stichting Glasnost in Cuba en Cuba Futuro deel uit van dit Netwerk EU-Cuba. Sánchez wijst erop dat deze nieuwe ontwikkelingen in Tsjechië samenvallen met de onderhandelingen over een verdrag, die op dit moment plaatsvinden tussen Cuba en de Europese Unie.

Vaclav Havel op een eerder gehouden conferentie van Forum 2000

Sinds 1989, het moment waarop president Vaclav Havel premier werd, hebben de mensenrechten een hoofdthema in de buitenlandpolitiek van Tsjechië gevormd. Het sieraad van dit beleid is de bevordering van de mensenrechten in welke deel van de wereld dan ook. De houding van Tsjechië bleef niet beperkt tot het aanklagen op internationale fora van dictaturen en totalitarisme; men heeft ook ter plekke activiteiten opgezet. Ambassades en consulaten hielden de deuren geopend voor activisten en opposanten op die plaatsen waar politieke regimes het zich vrij organiseren verboden.

Zichtbaarheid oppositie
In het geval van Cuba, heeft de kleine diplomatieke vertegenwoordiging van Tsjechië, in de wijk Kohly, tientallen jaren gefunctioneerd als een oase van informatie en respect te midden van een zee van ideologisch intolerantie. Vandaar dat deze ambassade voorwerp was van strikte bewaking, zogeheten gewelddadige actos de repudio en herhaaldelijke campagnes waarbij de ambassade en de medewerkers in de officiële media in diskrediet werden gebracht. Havel inspireerde niet alleen vele Cubaanse democraten in die afgelopen jaren, maar zijn houding droeg ook bij aan een grotere internationale zichtbaarheid van die oppositie. Het is juist deze diplomatie van solidariteit waardoor het – in het afgelopen jaar – mogelijk werd dat activisten naar Tsjechië reisden om projecten te presenteren, contacten te leggen en deel te nemen aan cursussen technologie, mensenrechten en journalistiek. Niet alleen zagen de politieke opposanten in Cuba zich gesteund en geholpen door deze ‘Tsjechische houding’. Maar ook groepen uit Birma en Wit-Rusland werden gesteund. Het lijkt er nu op dat de wind die nu waait in dit kleine Europese land zal leiden tot vermindering van die solidariteit in de komende maanden.

Apathie
De interne problemen van Tsjechië, gevoegd bij een meer pragmatische visie op internationale relaties, zijn de oorzaken van dit perspectief. De huidige politieke discussie mist de passie die leidde tot de Fluwelen revolutie, heeft de solidariteit beschadigd die Havel in het vaandel voerde. Niet-gouvernementele organisaties zullen getroffen worden wanneer de gemakzucht het wint van de diplomatieke betrokkenheid die tot nu toe bestond. Die apathie heeft ook de poorten van de kanselarij bereikt en alles wijst erop dat dit zal leiden tot een kanteling van het beleid in Tsjechië. De nieuwe tendens valt samen met de onderhandelingen die op dit moment worden gevoerd tussen Cuba en de Europese Unie. De houding van de Tsjechen bestond eruit om druk uit te oefenen zodat het thema van de politieke repressie op de agenda bleef en de democratisering van het land werd geëist.

Forumdiscussie met van links naar rechts Libor Roucek (social-democraat), Alexandr Vondra, Vladka Votavova, Karel Schwarzenberg en Pavel Svoboda, Europarlementarier die een kritische dialoog met Cuba wil zonder taboes

Onverschilligheid
Als deze ‘ongemakkelijke’ stem enkele decibellen verstomt, heeft het Plein van de Revolutie meer mogelijkheden voor een gemakkelijk akkoord met de EU met veel voordelen en weinig eisen. Het is zeker zo dat ook andere landen in de regio de eis van een politieke opening op tafel leggen, maar geen enkele land deed dit met dezelfde regelmaat en intensiteit als de Tsjechen.  Tijdens de laatste bijeenkomst van Forum 2000 onlangs in de hoofdstad van de Bohemen werd in diverse fora gesproken over steun aan democratische bewegingen in diverse delen van de wereld. Door de inbreng van diverse activisten uit Cuba zelf, werden de discussies tussen vertegenwoordigers van de regering en een deel van het publiek over de noodzaak de diplomatie van solidariteit te handhaven, intenser. ‘We kunnen niet veel doen,’ bekent de voormalig ex-Minister van Buitenlandse Zaken, Karel Schwarzenberg, een groep Cubaanse landgenoten in het parlement van Tsjechië. De mogelijkheid handel te drijven met naties als China heeft de eis tot onafhankelijkheid van Tibet en tot stopzetting van politiek gemotiveerde arrestaties, al doen verstommen. Cuba zal de volgende zijn op de ranglijst van de onverschilligheid.

Bron
* Yoani Sánchez schreef deze tekst vanuit Praag voor de digitale krant 14ymedio in Havana, 17 oktober 2014.