De Spaans-Amerikaanse Oorlog: Cuba

Gaat het hem nog lukken of niet? Bij zijn aantreden beloofde Obama dat Guantánamo dicht gaat. Hij wil nog een laatste poging ondernemen. Gert Oostindie vertelt zondagochtend in het radioprogramma OVT (tussen 10 en 12 uur, NPO Radio 1) over het merkwaardige verleden van de Amerikaanse basis op Cuba. Micha Peters schreef vorig jaar voor hetzelfde radioprogramma een tekst over Cuba en de Amerikaans-Spaanse oorlog.

Explosie van de USS Maine voor de Cubaanse kust in 1898

De Spaans-Amerikaanse Oorlog vond plaats in 1898. De Verenigde Staten steunden daarin de Cubaanse opstandelingen in hun strijd tegen de Spaanse kolonisator. Toen Spanje eenmaal was verslagen werd het ‘bevrijde’ Cuba niet onafhankelijk, maar een veredelde kolonie van de Verenigde Staten.

Opstand
De eerste Cubaanse opstand begon in 1868. Op 10 oktober van dat jaar liet grootgrondbezitter Carlos Manuel de Céspedes zijn slaven vrij. Vervolgens riep hij ze op tot verzet tegen de Spaanse bezetter. Deze opstand zou tien jaar duren, weinig opleveren, en uiteindelijk door de Spanjaarden worden neergeslagen. In 1895 ging een tweede opstand van start. De Spaanse gouverneur Valeriano Weyler besloot toen om een groot deel van de plattelandsbevolking van Cuba naar de grotere dorpen en steden te verdrijven. Daar werden de Cubanen opgesloten in concentratiekampen. Zo hoopte Weyler de opstandelingen die een guerrilla waren begonnen, het leven zuur te maken. De rebellen waren tenslotte voor een groot deel afhankelijk van de hulp die ze kregen van de bevolking op het platteland. De gedwongen volksverhuizing had uiteraard desastreuze gevolgen voor de agrarische productie. De voedselvoorraad slonk in rap tempo en duizenden Cubanen kwamen om van de honger.

Verenigde Staten

Het zinken van marineschip USS Maine voor de kust van Cuba

In de Verenigde Staten spraken velen hun afschuw uit over die concentratiekampen. Het Witte Huis was aanvankelijk niet van plan zich met de opstand te bemoeien. Het conflict tussen de Verenigde Staten en Spanje escaleerde echter na de ontploffing van het Amerikaanse marineschip USS Maine in de haven van Havana op 15 februari 1898. Bij de ondergang van dit schip, dat voor de Cubaanse kust lag om Amerikanen op het eiland te beschermen en eventueel te evacueren, verdronken 266 matrozen. De oorzaak van de ontploffing is nooit helemaal duidelijk geworden. Waarschijnlijk is er brand aan boord ontstaan waardoor de stoomketel is ontploft. In Amerikaanse ogen zaten de Spanjaarden achter de ontploffing van de Maine.

Campagne

Kolonel Theodore Roosevelt voer de zogeheten Rough Riders aan, de vrijwilligers te paard. Roosevelt boekte militaire successen op de Spanjaarden en werd er populair door in de VS. In 1901 werd hij zelfs president

In de Verenigde Staten grepen diverse grote kranten de ontploffing dankbaar aan om een aanval op de Spanjaarden in hun dagbladen te openen en de Amerikaanse publieke opinie klaar te maken voor een oorlog. Dit waren dan ook de hoogtijdagen van yellow journalism – sensatiegerichte berichtgeving. Deze vorm van journalistiek ontstond toen enkele grote dagbladen de losse verkoop van hun kranten snel wilden vergroten.

Lees verder
* Website OVT, 9 maart 2015