De bekende Cubaanse blogster Yoani Sánchez maakt graag grappen over de oprichting van een fictief monument voor de vrijheid in de periode na de Castro’s. Sánchez denkt behalve aan een standbeeld ter ere van een democratisch leider of beelden van anonieme personen die de vrijheid begeerden en de tirannen weerstonden, vooral aan een monument in de vorm van een gigantische usb-stick. Deze kleine technologische uitvinding heeft de gehele Cubaanse samenleving in beweging gezet.
Yoani Sánchez
Sánchez: ‘Tientallen jaren konden de Cubanen enkel in kiosken van de staat kranten vinden, maar de usb-stick doorbrak het monopolie dat de regering bezat over alle soorten informatie,’ zegt Sánchez tijdens een lezing De ondergrondse revolutie in Cuba tijdens het Forum van de Vrijheid, dat afgelopen week in Oslo plaatsvond. Ondanks een minimale verspreiding van internet in Cuba (zelfs het arme Haïti heeft meer aansluitingen dan Cuba), verbinden sociale media dissidenten met elkaar en dragen zij bij aan de verspreiding van hun boodschap zoals nooit tevoren gebeurde. Yoani geeft het voorbeeld van de Cubaanse dissident Guillermo Fariñas die een veteraan is in de dissidentenbeweging, maar wiens ideeën nu pas circuleren in de straten van Havana en andere grote steden.
Reikwijdte
De oudere generatie van dissidenten had nooit zo’n groot bereik. Neem bijvoorbeeld de overleden dissident Oswaldo Payá, de voorvechter van het Varela Project, dat opriep tot het houden van een referendum maar zijn campagne bleef voor de meesten in Cuba onopgemerkt. ‘Wij hadden zeer waardevolle dissidenten die veel opofferden maar hun activiteiten hadden een beperkte reikwijdte om de nodige aandacht te krijgen voor hun programma’s en projecten.’ Haar generatie heeft de groei van de sociale media mogen meemaken en er gebruik van gemaakt. Zij noemt het triest veel dissidenten gekend te hebben die inmiddels zijn overleden maar nooit de mogelijkheid hadden hun werk op internet te plaatsen of op zijn minst beluisterd te worden door grote groepen op de wereld via internet.
Sánchez: ‘Ik kan wel zeggen dat ik geen enkele politieke opposant ken die geen mobiele telefoon, twitter, een blog of een facebook-account heeft,’ zegt zij. Internet heeft in Cuba echter zijn beperkingen. Cubanen kunnen enkel op 118 plaatsen door de overheid bepaald, gebruik maken van internet. Particuliere internetverbindingen zijn er alleen voor de belangrijkste leden van de Cubaanse Communistische Partij of de strijdkrachten. Maar Yoani en haar dissidente collega’s ontdekten een manier om onder deze beperkingen uit te komen. Hun strategie wordt ‘het boemerang effect’ genoemd. Op die manier bereikt de onafhankelijke informatie via een bericht op Twitter de buitenwereld en komt weer terug naar het eiland via diverse communicatiekanalen.
Afgelopen week stortte een woning aan Calle Concordia in het centrum van Havana in. Met dank aan Ernesto Garcia.
Snelle communicatie
Een dissident verzendt bijvoorbeeld een tweet over een ingestort huis in Havana naar de buitenwereld en beschrijft de exacte locatie van de ruïne. Dan leest iemand uit de Cubaanse ballingengemeenschap – drie miljoen mensen groot – deze boodschap en belt zijn vrienden of bekenden die dicht bij die plek wonen om te horen wat er precies is gebeurd. Zo verspreidt dit nieuws dat door de officiële media met opzet wordt verzwegen, zich door de buurt en verder.
Daarnaast geeft de technologie dissidenten het gereedschap om het repressieve apparaat van het Castro-regime te omzeilen of op zijn minst de onstuitbare propaganda te bestrijden en te reageren op de voortdurende vervolging. Als een politieagent iemand op straat in elkaar slaat, kan een inwoner dit via zijn mobiele telefoon vastleggen. Zeker, het aantal smartphones in Cuba is, gezien de beperkte omvang toegang tot internet, tot nu toe nog heel laag. Er zijn hooguit 2 miljoen van deze toestellen in omloop in een land met 11 miljoen mensen. Maar de mogelijkheid om geweldsexplosies vast te leggen, weerspreekt het verhaal van de regering dat zulk geweld en machtsmisbruik niet bestaan.
Pan vol soep
Yoani vergelijkt de Cubaanse samenleving van dit moment graag met een pan vol soep. Hoofdingrediënt van deze ‘soep’ is de technologie die burgers heeft geholpen zichzelf te uiten. Tien jaar geleden waren de dissidenten een kleine groep van politieke activisten, maar de situatie is nu dramatisch veranderd. ‘Nu zijn we allemaal dissidenten, Er zijn bloggers, makers van videogames, hiphopartiesten, activisten die vechten voor de rechten van gays en lesbo’s en anderen die strijden voor raciale gelijkheid. Het is chaotisch, rommelig, nog steeds gefragmenteerd, maar het is ook een explosie van burgerinitiatieven.’
Nieuwe dictators?
De vraag is of Cubanen, gesterkt door vrije en niet-gecensureerde informatie, zullen opstaan tegen het regiem. Kunnen ze de straat opgaan om van de Castro’s te eisen de macht over te dragen? Mirta Ojito, auteur en voormalig docent aan de Columbia University in New York, vreest dat Cuba een dictatuur zal blijven ook als de Castro’s van het toneel zijn verdwenen. ‘Ik ben bang dat de Cubanen op het eiland, ook als de Castro’s verdwenen zijn een nieuwe dictator of autocraat zullen tolereren omwille van meer economische vrijheden,’ zei Mirta die in 1980 Cuba ontvluchtte en deze regimes omschrijft als ‘bananenrepublieken’. Yoani neemt de waarnemingen van Ojito serieus, maar ze gelooft dat het Castroregime in elkaar stort na de dood van de Castrobroeders. ‘Het Castroregime kan na de dood van de twee broers niet worden voortgezet. De Castro’s hebben altijd een sterk personalistisch bewind gevoerd, een systeem van hypnose veroorzaakt door deze man. Zonder hem, kan het regime niet overleven,’ zegt Yoani en zij voorspelt dat Raúl Castro over vijf jaar niet meer in staat is te regeren. Yoani Sánchez is ervan overtuigd dat de gebroeders Castro de strijd tegen de usb-stick hebben verloren. Tijdens haar lezing in Oslo zei ze dat deze technologische revolutie verschilt van de revolutie van de Castro’s in 1959. ‘Deze ‘kleine’ technologische revolutie leidt niet tot dictatuur maar tot democratie. Ik heb geen wapens maar usb-sticks. Ik heb geen soldaten maar volwassen burgers.’
Bron
* Eduard Freisler, El Nuevo Herald, 24 oktober 2014
Link
* Interview met Yoani Sánchez in het Spaans met Engelse ondertitels, Oslo Forum, 2010, 13 minuten
CUBA 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.