Groei toerisme en prostitutie gaan hand in hand (deel 1)

De Spaanse krant El País maakte een rondgang in Cuba en tekende de getuigenissen van mannen en vrouwen op, die er in slagen in ruil voor seks in een middag net zoveel te verdienen als een arts in één maand. De groei van toerisme naar Cuba leidde ook tot de groei van de prostitutie. Tegelijk met de massale komst van toeristen gingen duizenden jongeren in het hele land, vooral van het platteland, op zoek naar de buitenlander om zo aan hun economische behoeften te kunnen voldoen of hun verlangen het land tegen elke prijs te kunnen verlaten, naderbij te brengen. De vorm van de prostitutie is in ruim 60 jaar revolutie wel veranderd evenals de status van de sekswerkers en hun maatschappelijk aanzien.

Arlen is een donkere mulattin, met een klein, elegant en stijlvol lichaam. Ze toont een vermoeide blik die ze tracht te verhullen met een buitensporige make-up. Met haar ruim 50 jaar zit ze nog steeds in de seksbusiness, maar niet zoals vroeger: ze leidt nu een illegaal bordeel dat er uitziet als een eenvoudig gastenverblijf ten zuiden van Habana Vieja. Het is een gebouw waarvan de jaren ook de pracht hebben uitgewist en dat nu een van die voor de leek verborgen bordelen is, maar voor de toerist die goed weet waarnaar hij op zoek is gemakkelijk te lokaliseren. ‘Uit nieuwsgierigheid waagde ik het op 13-jarige leeftijd met mannen naar bed te gaan, omdat een vriendin het deed. Ik haalde dagelijks dollars binnen en was verrukt van die koopkracht. Daarna ging ik van school en begon ik steeds vaker van huis weg te blijven. Ik belandde tenslotte in een clandestien bordeel tot de eigenaars in een razzia werden gearresteerd.’

Ambities
Een van de eerste sociale programma’s van Fidel Castro was een project om de prostitutie op het hele eiland te verbieden. De bordelen, gastverblijven en nachttenten waar ontmoetingen werden gefaciliteerd werden gesloten. De sekswerksters konden een opleiding krijgen en de mogelijkheid fatsoenlijk werk te vinden. ‘Eind jaren 70 besloot ik in de business te blijven, maar als een overlevingsstrategie’, zegt Arlen. ‘In die tijd waren we met maar weinig hoeren en werden we als de meest verachtelijke mensen van het land beschouwd, net als verklikkers en bandieten. Die opvatting is nu veranderd, een prostituee in huis wordt niet als slecht gezien, ze wordt ook door haar familie ondersteund, want ze leven op een niveau dat voor de rest van de bevolking ondenkbaar is. Onze benaming is ook verzacht: eerst hoeren nu jineteras, meisjes van plezier. Ofschoon er wel verschil gemaakt kan worden tussen dat wat wij deden om te voldoen aan zware economische behoeften en dat wat de jonge meiden van vandaag doen uit een ander soort ambitie.’

Speciale periode
Volgens de sociologe Velia Cecilia Bobes is het sekstoerisme op het eiland begonnen toen de regering begin jaren 90 besloot de toeristenindustrie een boost te geven. ‘Met de komst van het toerisme kregen de jineteras toegang tot de dollareconomie en een bevoorrecht consumptiepatroon’, geeft de doctor aan in haar werk ‘De Cubaanse vrouwen voor de Speciale Periode: aanpassingen en veranderingen.’ De Cubaanse economie zat toen in een fase die bekend staat als de Speciale Periode. De Sovjet-Unie was ingestort en daarmee verdween de financiële steun die zij regelmatig naar Cuba stuurde. De gemakkelijkste manier om de economie van het eiland te verbeteren was de zoektocht naar deviezen in het internationale toerisme. ‘Het fenomeen van de prostitutie was niet meer te stuiten. Tegelijk met de massale komst van toeristen gingen duizenden jongeren in het hele land, vooral van het platteland, op zoek naar de buitenlander om zo aan hun economische behoeften te kunnen voldoen of hun verlangen het land tegen elke prijs te kunnen verlaten naderbij te brengen’, erkent Arlen. Een beroep binnen bereik van jongeren en tieners. ‘Prostitutie wordt niet wettelijk bestraft, hoewel uitoefening ervan niet toegestaan is. Souteneurschap en mensenhandel worden wel zwaar bestraft. De vrouwen kunnen alleen maar worden beschuldigd van mogelijk gevaar van antisociaal gedrag met opsluiting van een tot vier jaar’, erkent het Nationaal Centrum van Seksuele Opvoeding, Cenesex.

Politie-aktie
Tussen 1996 en 2002 lanceerde de Cubaanse regering de operatie Lacra, een reeks politieoptredens met als doel de rem te zetten op de al wijd verbreide prostitutie die het imago van Havana bezoedelde. Een offensief dat er alleen maar in slaagde het probleem tijdelijk te verzachten en de sekswerksters op zoek liet gaan naar andere meer discrete methodes om klanten te werven. Het gebruik van tussenpersonen als hotelpersoneel, discotheekmedewerkers, taxichauffeurs of toeristengidsen in ruil voor een commissie kwam steeds vaker voor. Hoewel het Ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten in zijn rapport ‘Mensenhandel 2014’ had aangegeven dat het eiland ‘een land is met volwassenen en kinderen die slachtoffer zijn van mensenhandel’ heeft het in 2017 het land van zijn zwarte lijst van landen gehaald die medeplichtig zijn aan mensenhandel en nu is het in de zone geplaatst van ‘speciale observatie’. Vanuit het Ministerie van Buitenlandse Zaken wordt verzekerd dat het castristisch regime niet voldoet aan de ‘minimumeisen’ voor eliminering van mensenhandel hoewel het erkent dat de Cubaanse autoriteiten betekenisvolle pogingen deden om er aan te voldoen. Cuba spreekt van ‘voortdurende inspanningen’. De ex-minister van Justitie, Maria Esther Reus, verzekerde dat er op het eiland ‘zerotolerantie’ is voor dit soort delicten die met minderjarigen te maken hebben. Regeringsinstanties als Cenesex streven ernaar ‘mechanismen te ontwerpen om de bestaande wetgeving te monitoren om voorstellen tot wijziging in de thema’s van seksueel kindermisbruik, prostitutie, mensenhandel en seksueel geweld te kunnen realiseren’, aldus de directeur, seksuoloog Mariela Castro, dochter van ex-president Raúl Castro. Zij presenteerde vorig jaar een wetsvoorstel om klanten te bestraffen die seksuele diensten aangaan als maatregel om de prostitutie in Cuba te beteugelen.

Bron
* El Pais, 8 september 2018

Link
* Fotoreportage over seksueel toerisme in Cuba: entre ‘jineteras’ y ‘pingueros’ / tussen hoeren en hoerenjongens, Alvaro Fuente, El Pais 8 oktober 2018