Cuba en Venezuela: geen bruuske breuk

Tussen de wachtende journalisten in Caracas zondagavond, waren ook medewerkers van de Cubaanse partijkrant Granma. Allen wachtten op de uitslagen van de parlementsverkiezingen die na middernacht binnenkwamen. Maar de Cubanen mochten de overwinning van de oppositie niet direct doorgeven aan hun lezers. De lezers van Granma en de website moesten tot de volgende dag wachten want eerst moest president Raúl Castro in de partijkrant reageren op de nederlaag van zijn bondgenoot.

Maduro en Raúl Castro tijdens de eerste meiviering dit jaar

Dergelijk uitstel heeft echter in het huidige Cuba nog maar weinig effect want de meeste Cubanen die belangstelling hadden voor de verkiezingen in Venezuela, volgden de uitzendingen van Telesur. Telesur was een initiatief van o.a. Hugo Chávez en werd opgericht door Venezuela, Cuba en Nicaragua en deze landen wilden met deze zender een tegenwicht bieden aan het Amerikaanse overwicht in de media. Tot 2013 kregen de Cubanen slechts een gedoseerd aanbod van Telesurprogramma’s te zien. Maar nu zendt Telesur in Cuba direct uit. Opposant Antonio Rodiles: ‘De bevolking heeft met enige verbazing kennis genomen van de verkiezingsuitslagen want tot nu toe werd steeds beweerd dat het in Venezuela met het chavisme prima ging. De mensen die de uitzendingen van Telesur hebben gezien vragen zich nu af wat er is gebeurd,’ aldus Rodiles, coördinator van het Foro por los Derechos y las Libertades / Forum voor Rechten en Vrijheden. Op de voorpagina van Granma werd op maandag de steunreactie afgedrukt van Raúl Castro aan Maduro (‘Wij zullen altijd samen blijven’) plus een artikel waarin hij vagelijk beloofde dat ‘de overwinning in de toekomst zal wederkeren via de weg van de Bolivariaanse Revolutie’, een citaat van Maduro zelf toen hij voor de televisie zijn nederlaag verklaarde. Tenslotte werden de resultaten van de verkiezingen inclusief de uitslagen tot dan afgedrukt.

Los van Venezuela
Die resultaten zullen de Cubaanse autoriteiten niet echt verrast hebben na alles wat er zich eerder afspeelde. ‘Al lang voor de gebeurtenissen van gisteren, wisten de Cubanen dat zij hun economie moesten veranderen en losmaken van Venezuela. De Venezolaanse economie heeft te maken met een inflatie van 200% en de grootse ineenstorting van het BNP ter wereld,’ zegt Jason Marczak, onderdirecteur van het Centro Latinoamericano Adrienne Arsht van de Atlantic Council. ‘Het is duidelijk dat men niet meer al zijn kaarten op Venezuela kan zetten,’ voegt hij er aan toe. En Ric Herrero, directeur van Cuba Now, een organisatie die streeft naar afschaffing van het Amerikaans embargo, meent dat de Cubaanse regering hierop is voorbereid. ‘De huidige dynamiek van Latijns-Amerika moet een signaal zijn voor de Cubaanse leiders om passende maatregelen te nemen, in de richting van openheid en groei,’ aldus Herrero.

‘Wie is de uiteindelijke winnaar in Venezuela?’ ‘Hier zeggen ze dat Maduro won’. Cartoon van Santana

Meer relaties met VS
Ted Piccone, onderzoeker van het Brookings Instituut, denkt dat de nederlaag van het chavisme voor de Cubanen een aanmoediging is om meer concrete stappen te zetten in de bilaterale relaties met de VS. ‘In combinatie met de overwinning van Macri in Argentinië en de zorg om de interne crisis in Brazilië, neemt de druk op Havana toe om verder te gaan met een strategie van economische hervormingen. Dat betekent het onderhouden en verbreden van de relatie met Washington’, aldus Piccone. Herrero zegt te hopen dat in de nieuwe context de Cubaanse functionarissen de mogelijkheden zullen gebruiken om ‘de toekomst van de burgers te verbeteren, van de duizenden jonge Cubanen die het eiland verlaten op zoek naar mogelijkheden en bescherming die men in eigen huis niet kan vinden.’

Genereuze relatie
Als de oppositie een gekwalificeerde meerderheid behaalt (meer dan 111 zetels) bestaat de mogelijkheid om ‘de genereuze subsidies van de chavistische regeringen aan buitenlandse regeringen zoals die van Cuba, te onderzoeken. Dat kan leiden tot nieuwe debatten over de vrijgevigheid van Caracas tegenover Havana. Maar dit debat houdt ook een risico in want de oppositie zal deze vriendjespolitiek voorzichtig willen benaderen omdat sectoren zoals die van de gezondheidszorg en onderwijs, die zich al in een diep dal bevinden, er door kunnen worden getroffen,’ aldus Piccone. De deskundige ziet dan ook geen bruuske veranderingen optreden in de ‘de genereuze olieleveranties van Venezuela aan Cuba. De onrust kan op korte termijn groeien, maar de directe gevolgen voor Cuba zullen op korte termijn beperkt zijn.’

Vergelijking Cuba
De overwinning van de Venezolaanse oppositie bij de parlementsverkiezingen heeft tot optimisme geleid onder de Cubaanse dissidenten over een vergelijkbare verandering op het eiland, maar Marczak gelooft daar niet in. ‘Het gaat fundamenteel om twee regeringssystemen die verschillen. In Venezuela, ongeacht de wijze waarop het systeem functioneert, hebben Chávez en Maduro een beeld kunnen scheppen van een democratie. Dat beeld van democratie is in Cuba afwezig. De onderlinge band tussen beide landen wordt niet bepaald door de regeringssystemen van beide landen, maar in gedeelde ideologieën.’

 Bron
* Nora Gámez Torres in El Nuevo Herald, 7 december 2015