Pablo Milanés noemt opening in Cuba ‘een façade’

In een interview met de culturele bijlage van El Pais gaat de Cubaanse zanger Pablo Milanés (geboren te Bayamo, 1943) voor het eerst uitgebreid in op zijn tijd in de UMAP, de betreurenswaardige en beruchte werkkampen waar homoseksuelen, religieuzen, kunstenaars  en anderen die niet vielen onder de ‘revolutionaire parameters’ in de jaren zestig werden vastgezet. Milanès: ‘Ik wacht nog steeds op een excuus.’

De zanger spreekt ook over het aanhalen van de banden tussen Cuba en de V.S. en zegt bij beide landen geen werkelijke bereidheid te zien zich te schikken naar hervormingen. Hij noemt de huidige veranderingen in zijn land ‘een façade.’ Desondanks blijft Pablo Milanés zich revolutionair voelen en neemt een voorbeeld aan de ex-president van Uruguay, José (Pepe) Mujica, als ultiem voorbeeld. Afgelopen jaar vertrok Pablo naar Spanje voor een niertransplantatie, gedoneerd door zijn eigen vrouw Nancy. Sindsdien lijkt hij veel jonger geworden. Hij heeft recent een CD met José Maria Vitier voltooid en werkt momenteel aan twee nieuwe projecten, waarvan een met zijn dochter Haydee. Hieronder volgen de belangrijkste delen van dit interview uit El Pais.

Pablo Milanès

Tijdens het afgelopen filmfestival van Havana werd een ode gebracht aan de Colombiaanse schrijver García Márquez. Daar zong u het lied Dias de Gloria (1999), een van de liederen waar de Colombiaanse schrijver het meest van hield en dat eindigt met de strofe: ‘Wat rest mij/van die ochtend/van die gelukkige jaren/ja in toorn en ontgoocheling/ laten we de vreugdevolle dagen gaan.’ Was dat een gedeelde teleurstelling? Waarom zijn er zoveel mensen die spijt hebben?
Ik heb nooit van Gabo gehoord waarom hij van dat lied hield, maar hij luisterde er naar, het sprak hem aan en hij koos het vaak uit…hij zal de tekst perfect hebben begrepen. Spijt hebben is niet het juiste woord. Ik en anderen voelen zich perfect, hoewel we eerder bedrogen werden door de leiders die een betere toekomst beloofden, met geluk, vrijheden en welvaart, die in vijftig jaar nooit werden gerealiseerd.

U heeft recent een nier ontvangen van uw echtgenote tijdens een niertransplantatie. Hoe heeft dat uw leven veranderd?
Ik voel me buitengewoon goed, ik ga maandelijks op controle en alle parameters duiden op vrijwel volledige perfectie. Uiteraard heeft het mijn leven veranderd en dat brengt een offer van radicale verandering van gewoonten met zich mee.

De liefdesdaad van Nancy…
Feitelijk is het een immense liefdesdaad. Toen Nancy besloot mij haar nier te doneren deed ze dat in aanwezigheid van mijn kinderen, vrienden en andere dierbaren, met zo’n sterke overtuiging die niemand haar tegensprak. Het toonde iedereen dat deze liefdesdaad onaantastbaar was.

Hoe beziet u de aankondiging van de herziening van de relaties tussen Cuba en de Verenigde Staten?
Allereerst vervult de terugkeer van Cubaanse gevangenen mij met blijdschap want hier bestond altijd de overtuiging dat de rechtspraak in de V.S. een rommeltje was. Daarna volgt de herziening van de relaties tussen beide landen, dat is voor de hereniging van Cubaanse families uit binnen en buitenland gunstig. Momenteel, na achttien maanden geheime onderhandelingen, waarbij men mag aannemen dat er akkoorden werden gesloten, verbijsteren mij de verklaringen van beide regeringen. Cuba heeft geen greintje van haar huidige positie opgeven en de V.S. zullen blijven infiltreren op alle mogelijke terreinen voor de veronderstelde ontwikkeling van Cuba. Ze blijven schaak spelen. Welke akkoorden sloten beide landen als ze elkaar nu tegenspreken? Mijn twijfel is dat geen van beiden iets wil toegeven en dat de Cubaan weer de dupe zal worden van deze kwelling zonder uitweg, zoals het nu al vijftig jaar lang is.

Hebben de maatregelen tot nu toe positieve effecten gehad of enkel geleid tot een toename in ongelijkheid?
Geen van beiden. Ik heb altijd gezegd dat deze zogenaamde opening een façade is. Wij moeten de zaak fundamenteler bezien en kijken of het leven voor de gewone man en vrouw in Cuba is verbeterd.

In recente interviews wordt verwezen naar uw verblijf in de stalinistische kampen van de UMAP en hoe deze gebeurtenis uw carrière verstoorden. Tot nu toe bent u nooit diep ingegaan op wat er is gebeurd. U kunt dit nu uit de doeken doen…
Mij is nooit zo direct gevraagd naar de UMAP, Unidades Militares de Ayuda a la Producción ironisch genoeg Militaire Eenheden voor Hulp aan de Productie. De Cubaanse pers waagt zich er niet aan en de buitenlandse pers kent de verstrekkende rampzalige gevolgen niet die deze uit puur stalinistisch hout gesneden repressieve maatregelen hadden. Tussen 1965 en 1967 zaten meer dan 40.000 mensen vast in concentratiekampen in de provincie Camagüey. Gedwongen werken van vijf uur ’s ochtends tot zonsondergang, zonder rechtvaardiging of uitleg, en zeker geen excuses van de huidige overheid waar ik nog altijd op wacht. Ik was 23 toen ik samen met 280 metgezellen het kamp ontvluchtte. Ik ging naar Havana om melding te maken van het onrecht dat men mensen aandeed. Daarop hielden ze me twee maanden gevangen in het fort La Cabaña, waarop mijn gevangenschap in een nog erger kamp dan dat van de UMAP volgde, waar ik verbleef tot mijn vrijlating na internationale ophef over de schandalige situatie.
Na het lezen van het boek Een dag uit het leven van Ivan Denisovich van Alexander Solzhenitsyn, dat een vriend me had toegestuurd, realiseerde ik me dat de ideeën van een revolutionair niet veranderen door de fouten die de leiders begaan. Daarop werd ik meer revolutionair. De UMAP stond niet op zichzelf. Voor 1966 had Cuba zich definitief bij het Sovjetblok aangesloten, inclusief stalinistische maatregelen die intellectuelen, kunstenaars en muzikanten troffen. Volgens de geschiedschrijving begon in 1970 wat men de quinquenio gris of het  grijze vijfjarenplan noemde, een periode van vervolging en censuur in de wereld van de kunsten. Ik stel echter dat het al in 1965 begon en dat het meerdere vijfjarenplannen betrof.

Hoe bleef u de revolutie verdedigen en zichzelf revolutionair noemen na al deze gebeurtenissen?
De oorsprong ligt in wat Cuba in 1959 betekende voor de wereld. Ik was toen vijftien jaar en toen ik opgroeide in de sociale realiteit van Latijns Amerika ontpopte ik me tot revolutionair. Die ideeën ontwikkelden zich niet alleen in mij, maar in alle Latijns Amerikaanse landen. Het waren de meest zuivere idealen die in die tijd mogelijk waren. Een andere mogelijkheid zou zijn geweest dat ik mijn gedachtengoed zou verraden, maar ondanks dat zij fouten maakten, bleef ik trouw aan het oorspronkelijke idee ..…en dat doe ik tot op de dag van vandaag. Ik accepteer het verleden en zie helder voor me wat ik denk. Ik steun de burgerrevolutie van Correa in Ecuador en van Evo Morales in Bolivia. En voor mij is het grootste revolutionaire voorbeeld van Latijns Amerika, José Mujica, die 14 jaar gevangen zat, en nadien een man zonder wrok bleek, in staat een land op te bouwen dat vrij, soeverein, onafhankelijk en welvarend was.

Bron
* El Pais – Cultura, 13 februari 2015