De hoop en verwachting bij veel Cubanen uit begin 2015, na de aankondiging van het herstel van de relaties tussen Cuba en de VS, is volledig verdwenen. In de afgelopen 11 maanden is de economische situatie niet verbeterd en het einde van het jaar lijkt grimmig te worden o.a. omdat de voedselprijzen stijgen. Dat schrijft de kritische journaliste Miriam Celaya in Translating Cuba. Zij concludeert dat het beleid van ‘actualisering van het socialisme’ mislukt is.
Politieagenten grijpen in bij een rij wachtenden op aardappelen
Bezoek de ontelbare winkels en zwerf eens rond op de straatmarkten van Centro Habana, in de buurten San Leopoldo en Pueblo Nuevo en je wordt geconfronteerd met tekorten aan koopwaar en de lage kwaliteit van de producten en de prijzen die almaar stijgen. De prijs van gehakt – de uitgesproken graadmeter bij uitstek – schommelt tussen de 45 en 50 peso’s per pond en zwarte bonen zijn voor 10 tot 12 peso’s te koop. Andere granen zijn voor de meeste portemonnees onbetaalbaar. De prijs voor rode bonen is gestegen tot 17 peso’s, witte bonen kosten tussen de 18 en 20 peso’s en de prijs van kikkererwten is 22 peso’s. De groenteprijzen doen daar niet voor onder. Een pond tomaten op de markt van San Rafael kost 25 peso’s, een bos wortelen of bieten kosten 20 peso’s, net als een pond kleine uien en pepertjes. Een bloemkool kost 15 peso’s en avocado schommelt tussen 7 en 10 peso’s per stuk. In de weekends kan de prijs oplopen tot 12 peso’s. Ook knolgewassen zijn flink in prijs gestegen zoals een pond taro dat 8 peso’s kost, tweemaal de prijs van yuca en de eetbare wortelknol yam, die tussen de 3 en 4 peso’s kosten. Kleine tot middelgrote bananen worden voor 4 peso ‘ s per stuk verkocht.
Koopkracht blijft dalen
Een snelle berekening, met als basis het zogenaamde Cubaans gemiddelde inkomen van tussen de 400 en 450 peso’s (ongeveer $23), leidt tot de voor de hand liggende conclusie dat de gemiddelde koopkracht van de werkzame beroepsbevolking blijft dalen. En dan spreken we nog niet over de miserabele inkomens van gepensioneerden in deze snel vergrijzende maatschappij. Zij zijn afhankelijk van de hulp van bekenden als die al in staat zijn hulp te bieden, of van de solidariteit van een aardige buurman of buurvrouw die af en toe zorgt voor een bord eten. Een volledige maaltijd in Cuba is bijna uitgegroeid tot ware luxe. Er zijn maar weinig verschillen tussen de ene en andere winkel of tussen de diverse markten in de stad. De laatste vier maanden werden de hoogste prijsstijgingen gesignaleerd voor voedselprijzen. De inkomens van de bevolking, ongeacht salarissen, pensioenen, dollarovermakingen uit het buitenland of een andere bron, zijn ontoereikend. Niet alleen voor een zekere levensstandaard maar ook voor het dekken van de eerste levensbehoeften: voedsel, kleding, schoeisel en onderdak.
Mislukking ‘actualisering’
Het is nu vier jaar geleden dat de regering ‘de actualisering van het model’ afkondigde en er experimenten begonnen met de verkoop door kleine ondernemers van voedsel, via de handkar maar ook op markten van boeren die een coöperatie vormden. En in plaats van prijsdalingen van voedsel zijn die juist gestegen. Dat wijst op een mislukking van de officiële plannen van de overheid; de productie en commercialisering van voedsel om de dagelijkse behoeften van de bevolking te voorzien en tegelijkertijd de dure importen van voedsel te vervangen. Dat was een van de belangrijkste thema’s van de Richtlijnen van april 2011 toen het zesde Congres van de Cubaanse Communistische Partij (PCC) bijeenkwam.
Bij de ingang van een boerenmarkt met de verplichte politieke propaganda
Jaren negentig
De interne situatie met tekorten die steeds maar oplopen, lijkt elke dag meer op de situatie die we in de jaren negentig meemaakten toen het kaartenhuis van wat ooit ‘het socialistisch blok’ was in elkaar stortte. Tegelijkertijd groeien de onvrede, de wanhoop en de uittocht overzee van Cubanen. De bubbel van dromen die afgelopen december ontstond, is gebarsten op de harde werkelijkheid van een systeem, bedoeld voor het heil van de ingehuurde juichers die zich vastklampen aan de macht en de onderwerping aan het systeem door de rest. Een algeheel gevoel van frustratie groeit en niemand lijkt te weten hoe de teleurstelling kan worden gekanaliseerd behalve door met alle middelen aan deze levenslange ellende te ontsnappen.
Sociale controle
Paradoxaal genoeg lijkt de spiraal van de armoede die het dagelijks leven op het eiland bepaalt, het meest effectieve wapen van het regime om de sociale controle te handhaven. En, terwijl de gewone Cubanen, zich niet bewust van morgen, berustend blijven zoeken op markten naar voedsel, arriveerde een horde gretige ondernemers in het land om de Internationale Beurs van Havana bij te wonen op zoek naar een toekomstig marktsegment dat de voormalige guerrilla’s, nu de huidige oligarchen, hen te bieden hebben. De hoofdstad heeft haar deuren opnieuw geopend maar wij Cubanen zijn niet uitgenodigd.
Bron
* Miriam Celaya op de website Translating Cuba, 6 november 2015
Serving a Meal, a True Luxury
CUBA 