Macabere trend bij verjaardagsfeesten van 15-jarigen

In Cubaanse gezinnen is de 15^e verjaardag van een dochter of zus een groot feest. De verjaardag van de quinceañera wordt groots gevierd met nieuwe kleren, een rit in een oldtimer, taart, foto’s of een complete videoreportage. Ook in de periode na 1959, toen Fidel Castro aan de macht kwam, gingen deze festiviteiten vaak in afgeslankte vorm gewoon door. Sinds enkele jaren heeft deze bijzondere verjaardag macabere trekjes; de jarigen willen een reportage, gemaakt op een bij voorkeur duister kerkhof.

Foto van een quinceañera op het kerkhof van Colón in Havana

Toen moeder Daysi de liefste wens van haar 15-jarige dochter hoorde, viel ze bijna flauw. Eerst dacht ze het verkeerd begrepen te hebben, maar haar dochter herhaalde de wens: een fotoreportage op het kerkhof. Moeder Daysi probeerde haar dochter over te halen met meer decadente en kleurige jurken, hoge hakken, shawls en uitbundige hoeden, maar haar puber hield voet bij stuk. Haar andere vriendinnen op school wilden hetzelfde en ontkenden dat ‘er een steekje bij hen los zat’, zoals Daysi aanvankelijk riep. Fotograaf Leandro zegt bijna dagelijks met zulke wensen geconfronteerd te worden. Hij is gespecialiseerd in albums voor trouwpartijen en feesten van 15-jarigen. Hij was in het begin geshockeerd, maar ‘het is mode en iedereen doet het,’ zegt hij nu. Hij had vroeger wel stellen die op hun huwelijksdag een foto wilden, gemaakt bij de graftombe van een familielid of bij het bekende beeld van La Milagrosa op het kerkhof van Colón in Havana. Maar de foto’s van de 15-jarigen moeten bij voorkeur genomen worden op verwaarloosde kerkhoven met vervallen graven, zoals het kerkhof van Calvario of dat van Calabazar, droefgeestige plekken ‘waar je bij voorkeur een horrorfilm zou opnemen’, aldus Leandro.

De traditionele ‘quinceañera’

Hardcore rock
De kerkhoftrend onder quinceañeras ontstond enkele jaren geleden in Cuba. Het zou een reactie zijn op bepaalde kunstzinnige fotografie uit de jaren tachtig en hardcore rock. ‘Er bestaat een duidelijke relatie tussen de esthetiek van stromingen in de punk rock en de hedendaagse vieringen van 15-jarigen,’ zegt Karen, ontwerpster en manager van een fotostudio voor quinceañeras. Jongeren zelf zeggen dat ze met zo’n fotoreportage op kerkhoven gewoon de heersende mode willen volgen. Het gaat hen er niet om zich bij een groep of cultus aan te sluiten noch willen zij een geloof of ideologie uitdragen. Misschien speelt rebellie een rol. Laila, een 14-jarig meisje, maakte haar foto’s op het Chinese kerkhof van Havana. ‘Mijn ouders wilden het niet want het zou problemen opleveren en ze wezen me op een meisje dat het ook deed maar overleed, maar ik doe het toch. Ik wil geen kleurige jurken met kant,  shawls en verens. Ik wil dat de mensen me zien zoals ik werkelijk ben en hoe ik me voel.

Reclame van eeen fotostudio in Havana in een tijdschrift Primavera

Voor mij is de dood niet verkeerd, integendeel ik hou van kerkhoven. Ik geloof dat er naast het leven meer is en ik voel me verbonden met die andere, meer spirituele wereld. Ik weet nog niet of ik een fotoalbum maak, maar mijn vrienden en ik zullen de foto’s die we ’s nachts maken downloaden op Facebook en die foto’s zullen anders zijn als van de rest,’ bekent Lalia. De modegril lijkt te veranderen in een macabere koorts waarbij nog het meest verbazingwekkende is dat alle betrokkenen, inclusief de fotostudio’s de trend omarmen en inhaken op het nieuwe type quinceañeras. Het lijkt een lucratieve zaak.

Bron
* O.a. Ernesto Pérez Chang in Havana, medewerker van de website Cubanet

Link
* The Guardian, 12 oktober 2018 met een (foto)reportage over de viering van de traditionele viering van quinceanera

Club La Madriguera wegens protest tegen Decreet 349 gesloten

De jongerenclub La Madriguera in Havana is sinds dit weekend gesloten. De sluiting vond plaats nadat verschillende artiesten zich tijdens een optreden uitspraken tegen Decreet 349. La Madriguera is ook het hoofdkantoor van de regimegezinde organisatie Asociación Hermanos Saíz (AHS), die o.a. de popmuziek controleert.

Protest in La Madriguera

‘La Madriguera is de ruimte waar de Asociación Hermanos Saíz zijn concerten organiseert. Daar vond het concert plaats gewijd aan het thema 349,’ zegt de dissident Madrazo Luna. ‘Het Ministerie van Cultuur en de AHS reageerden met sluiting van het lokaal…..La Madriguera is tot nadere order gesloten.’ Het gewraakte concert in La Madriguera vond op 21 september plaats toen de bekende rapper Maykel Castillo Pérez, ‘El Osokbo’, een concert gaf samen met twee andere musici, Osmany Cero Cero en Rasandino. Ook deze twee zangers worden in Cuba gecensureerd en zij ageren tegen Decreet 349. Dit decreet wordt door veel Cubaanse kunstenaars beschouwd als een nieuwe manier om de overheidscontrole op scheppende kunstenaars te vergroten.

Maykel Castillo ‘El Osokbo’

Gevangen
Drie dagen na het concert werd Maykel Castillo door leden van de Cubaanse geheime dienst aangehouden en heropenden de autoriteiten een proces tegen hem. Hij wordt beschuldigd van een ‘aanslag’ tegen een politieagent. Op dit moment zit hij in de gevangenis van Valle Grande aan de rand van Havana. Maykel Castillo schreef eerder de rap Por ti, señor / Voor u mijnheer, een harde politieke kritiek op Fidel Castro en waarschijnlijk de reden dat hij in 2015 een jaar gevangen zat.

Bron
* Diario de Cuba, 30 september 2018

Linken
* Protest op 22 september 2018 tijdens concert in La Madriguera tegen Decreto Ley 349. Ondermeer wordt de vrijlating geëist van zanger Yoandry del Río, 30 seconden.
* YouTube (4 minuten): Por ti, señor, Maykel ‘El Osokbo’, juni 2015

Carilda Oliver: Cuba’s erotiek in poëzie

De dichteres Carilda Oliver shockeerde Cubanen met haar gedichten, maar Cubanen waren er ook gek op. Ze overleed afgelopen woensdag 29 augustus op 96-jarige leeftijd. Zij negeerde de maatschappelijke canons op kunstgebied, overtrad die van de katholieke moraal in Cuba en weigerde zich na de triomf van de revolutie, te schikken naar de literaire normen van het socialistisch realisme.

Carilda Oliver Labra 1922 – 2018

Carilda Oliver werd op 6 juli 1922 geboren in Matanzas en publiceerde meer dan 40 boeken, die ook werden vertaald in het Engels, Frans en Duits. Zij beoefende alle bestaande vormen van poëzie en schreef sonnetten, rondelen, kwatrijnen of vrije verzen. Bijna alle Cubanen hebben ooit haar beroemde gedicht over de liefde gedeclameerd dat zij als jong meisje schreef.
‘Me desordeno, amor, me desordeno
cuando voy en tu boca, demorada,
y casi sin por qué, casi por nada,
te toco con la punta de mi seno’.

Ik word gek, mijn liefste, ik word gek
Als ik je mond talmend binnenga;
En bijna zonder het te willen, ik ongemerkt
de punt van je borst raak.

Het gedicht zou Oliver lang achtervolgen omdat velen hun falen in de liefde aan haar toeschreven ‘en mij de schuld gaven van elke tegenslag in de liefde.’

Officialisme
Haar opstelling maakte dat de poorten van de officiële kunstinstituten voor haar vaak gesloten waren. Jarenlang sloot ze zich op in haar woning in Matanzas waar ze voor vrienden en buren een literaire salon organiseerde. Ze droeg haar gedichten voor en men luisterde naar gedichten die direct op muziek werden gezet. In 1950 ontving ze de Nationale Prijs voor de Poëzie voor haar boek Al Sur de mi Garganta. Het zou tot 1987 duren toen ze voor de tweede maal een prijs voor de Nationale Cultuur kreeg. In 1997 ontving ze opnieuw een nationale literaire prijs.

Carilda Oliver ontmoette in de jaren negentig Fidel Castro.

Fidel Castro
In de jaren veertig studeerde zij rechten aan de Universiteit van Havana, tegelijkertijd als Fidel Castro. Jaren later zou ze nog Canto a Fidel / Lied aan Fidel Castro schrijven toen hij in de bergen van de Sierra Maestra tegen de dictatuur van Fulgencio Batista streed. Maar de overwinning van Fidel in 1959 maakte dat er een einde kwam aan haar baan als advocaat in de gemeente Matanzas. Om als advocaat verder te kunnen werken moest zij zich aansluiten bij een advocatenkantoor van de staat.  Ondertussen bleef ze gedichten schrijven die niet werden gepubliceerd. De overwinning van de revolutie betekende ook een breuk met de familie omdat haar ouders Cuba verlieten. Carilda vergezelde hen naar het vliegveld om afscheid te nemen. Dat emotioneerde haar dusdanig dat ze enkele uren ‘noch kon horen, noch spreken.’ Later zei ze: ‘Geen van beiden waren ongelukkig met de Revolutie, maar ze gingen hun kinderen en kleinkinderen achterna.’ Carilda koos ervoor om in Cuba te blijven en aan de Tirrystraat 81 in Matanzas alleen verder te leven. ‘Ik ben een palmboom die hier werd geboren en die hier zijn wortels heeft en die wortels wil ik op geen enkele wijze doorsnijden. Ik bleef, dat is alles,’ zou ze later zeggen.

Geroddel

Carilda Oliver als jonge dichteres

Haar opwindende erotische gedichten bezorgden haar de reputatie een ‘mannenverslinder’ te zijn. Zelf noemde zij haar gedichten een lofzang op de liefde, zowel de spirituele als de vleselijke liefde. In een interview bij de Cubaanse televisie bekende ze dat de liefdesgedichten waren geschreven ‘voor haar echtgenoten en voor de mannen die zij liefhad en die haar lief hadden.’ Haar persoonlijk leven gaf aanleiding tot geroddel. Ze trouwde diverse malen en eenmaal weduwe werd ze verliefd op een jonge bewonderaar van twintig jaar, een leeftijdsverschil van vijftig jaar. Dat leidde tot kwaadaardige reacties, maar de liefde tussen de twee zou 20 jaar duren, tot haar dood begin deze week. ‘Ik ben drie keer getrouwd geweest en was vele jaren zonder partner. Toen kwam er een jonge jongen in mijn leven, te jong. Heel de stad sprak er schande van. Ik zou zeggen heel Cuba, toen hij mij begon te bezoeken,’ herinnert Oliver zich het begin van deze romance die sterker bleek dan maatschappelijke vooroordelen.

Bron
* Por Guillermo Nova, persbureau DPA, 29 augustus 2018
Link
* Beluister en lees het gedicht Me desordeno amor van Carilda Oliver Labra

Me desordeno, amor, me desordeno
cuando voy en tu boca, demorada,
y casi sin por qué, casi por nada,
te toco con la punta de mi seno.
Te toco con la punta de mi seno
y con mi soledad desamparada;
y acaso sin estar enamorada

me desordeno, amor, me desordeno.
Y mi suerte de fruta respetada
arde en tu mano lúbrica y turbada
como una mal promesa de veneno;
y aunque quiero besarte arrodillada,
cuando voy en tu boca, demorada,
me desordeno, amor, me desordeno.

Uit: Memoria de la fiebre

Kunstenaars gearresteerd vanwege concert tegen Decreet 349

Agenten van de staatsveiligheidsdienst en de politie sloegen zaterdag jl. in op een groep artiesten die wilden deelnemen aan een concert tegen Decreet 349. Het concert zou plaatsvinden in de woning van plastisch vormgever Luis Manuel Otero Alcántara en kunsthistoricus Yanelys Núñez Leyva in Oud-Havana. Hun woning herbergt ook het Museum van de Dissidentie / Museo de Arte Políticamente Incómodo. Twee uur voor aanvang werd iedereen die de woning wilde binnengaan, ondervraagd door politieofficieren. Tijdens de verhoren ten kantore van de Staatsveiligheidsdienst werd de garresteerden duidelijk gemaakt dat Cuba niet veranderd zal worden in ‘een tweede Nicaragua’. Otero Alcántara, een van de initiatiefnemers van het concert, zei dat zijn ondervragers daar zorgen over hadden.

Otero Alcantara: ‘Nee, tegen Decreet 349. Wet die de kunst verandert in een misdaad.’

Meer dan 30 artiesten werden met geweld en vuistslagen verwijderd en vervolgens gearresteerd. De politie verhinderde dat het concert zou plaatsvinden. De kunstenaars weigerden vrijwillig de plek te verlaten totdat Otero Alcántara en Núñez Leyva werden vrijgelaten. Een medewerker van de website Diario de Cuba, Ernesto Carralero Burgos, werd door drie geheime dienst medewerkers aangehouden. Een van hen zei hem dat hij in een patrouillewagen zou worden gestopt en zou verdwijnen als hij zich niet verwijderde of ‘foto’s zou nemen van de gebeurtenissen’. Onder de kunstenaars die zouden deelnemen aan het Concierto sin permiso de la 349 / Concert zonder Vergunning van Decreet 349 waren Rasta Andino, Yasser Castellanos, Gorki Águila (hij mocht zijn huis zaterdag niet verlaten), La Alianza, David D’Omni en Amaury Pacheco. Zij verzetten zich tegen invoering van Decreet 349 – een onderdeel van de ontwerp grondwet – omdat de nieuwe wetgeving gericht is op de vernietiging van de onafhankelijke kunst in Cuba.

Kunstenaars in actie tegen Decreet 349 met rechts (gele broek) Otero Alcantara.

Inbeslagname en boetes
Het decreet spreekt over ‘schendingen van de regelingen over de cultuurpolitiek’ van het regime en over stafmaatregelen tegen artistieke activiteiten die niet zijn ‘goedgekeurd en vastgelegd door het desbetreffende cultureel instituut’. Ook individuele kunstenaars of zij die deel uitmaken van een collectief, kunnen worden bestraft als zij artistieke diensten verlenen zonder toestemming van de sector waartoe men behoort. Hun instrumenten, apparaten en andere materialen kunnen in beslag worden genomen en boetes worden opgelegd. Ook het inrichten van commerciële lokalen ter verkoop van artistieke objecten is verboden zonder toestemming van de autoriteiten of als de desbetreffende kunstenaar niet is ingeschreven in het Staatsregister voor Kunstenaars Creador de las Artes Plásticas y Aplicadas. Bekende kunstenaars als Tania Bruguera en Luis Trápaga, die de cultuurpolitiek van de autoriteiten in Cuba  bekritiseren, werden recent geschrapt uit het Kunstenaarsregister /Registro del Creador. De nieuwe maatregelen worden in december van kracht.

Affiches van een musicus (David D’Omni van Omni  Zona Franca) en een fotograaaf: Alina Guzmán, tegen Decreet 349.

David D’Omni, een van de zaterdag jl. gearresteerde kunstenaars zei na zijn vrijlating: ‘Ik zat een aantal uren opgesloten in het politiebureau Dragones, maar niets zal me weerhouden van de strijd tegen Decreet 349 en wij gaan door met deze acties tot deze wet van de baan is.’

Bronnen
* Website 14ymedio en Diario de Cuba

World Cinema A’dam in teken van onafhankelijke Cubaanse film

World Cinema Amsterdam 2018 staat volledig in het teken van de onafhankelijke Cubaanse film. Wat kun je verwachten? Onder andere verhalen over opgroeien (AdoleCe) en over je ouders (La música de las esferas), over het gebrekkige openbaar vervoer (Habana paisaje cicular), over aids in Havana (Último días en La Habana – zie foto hieronder) en over een Cubaanse radioamateur die contact heeft met in de ruimte gestrande Russische kosmonaut (Sergio & Sergei).
Lees hier meer over de 9 films die onderdeel zijn van het Cine Cuba-programma.

Ultimos dias en La Habana

En nog veel meer
Deze 9 films zijn niet de enige Cubaanse films. Voorafgaand aan de Cine Cuba features zullen de Cine Cuba shorts worden vertoond; er zullen specials worden vertoond waaronder een film over Cubaans eten. Daarnaast is er talkshow over het maken van films op Cuba en natuurlijk zal er weer flink worden gedanst op de feesten, die plaatsvinden op de zaterdagen tijdens het festival in Rialto.
Kaartverkoop bij Rialto en De Balie en via de website.

De kosmonaut in Sergio en Sergei

Sergio en Sergei
Eén van de films die tijdens World Cinema wordt vertoond is Ernesto Daranas’ film Sergio en Sergei, het verhaal van een jonge Cubaanse docent marxisme die verrast wordt door de val het communistisch blok in de jaren negentig en die in Cuba bekend staat als de Speciale Periode in Tijden van Vrede. Sergio ziet hoe de absolute waarheden van zijn filosofisch systeem ter discussie worden gesteld terwijl hij ook de noodzaak voelt om te overleven. Sergio is ook een radioamateur. Via een communicatieterminal onderhoudt hij contact met de buitenwereld. Zo legt hij contact met Sergei, Sovjetkosmonaut die na de plotselinge verdwijning van de Sovjet-Unie op drift is geraakt in de ruimte. Sergio en zijn radioapparatuur spelen een hoofdrol in de redding van Sergei en zijn veilige terugkeer naar de aarde. Sergio en Sergei is een film over solidariteit en overleven hoewel de regisseur deze omschrijft als een film ‘over vriendschap buiten culturele, geografische en politieke grenzen’, met op de achtergrond een Cubaans plot. Maar het is ook een film over waakzaamheid. En hier duikt het komediegedeelte van het verhaal op. Sergio heeft geprivilegieerde toegang tot personen en informatie uit de ‘buitenwereld’. Sergio wordt in de gaten gehouden en zijn activiteiten worden nauwlettend gevolgd door een politiesysteem dat in de film speciale aandacht krijgt.

Lees verder in het Engels
* Website OnCuba: Sergio and Sergei as global format

Linken
* Trailer Sergio and Sergei, 2 minuten
* Première in Miami, maart 2018, 4 minuten

Otero Alcántara: ‘Onafhankelijke kunstenaars shit voor de staat Cuba’

‘Het idee was bedoeld als protest tegen Decreet 349. Amaury Pacheco, Soandry Del Río, Yanelys Núñez, Iris Ruiz en ik werden daarbij zaterdag door de politie gemolesteerd,’ aldus Luis Manuel Otero Alcántara die na 48 uur gevangenschap werd vrijgelaten. De performance bij het Capitool was gericht tegen een maatregel die de activiteiten van onafhankelijke kunstenaars in de particuliere sector inperkt en onmogelijk maakt.

Otero Alcántara (links), Yanelys Núñez (midden) en Soandry del Río.

Otero: ‘In een land als het onze waar geen cultuur van protest bestaat en mensen als wij door de staat het politieke frame krijgen opgedrongen van opposanten en dissidenten, hebben wij geen enkele ruimte om een wet als deze ter discussie te stellen.’ (…) ‘Ondanks dat wij de gevolgen van mogelijke arrestatie kennen, hebben wij besloten om deze actie vlakbij het Capitool te houden besmeerd met stront en een bord met Arte Libre / Vrije Kunst en direct gericht op Decreet 349.’ Otero werd onmiddellijk benaderd door twee personen. ’Zij vroegen geen identiteitskaart of iets. Zij boeiden me en op vraag naar het waarom van de arrestatie en waar ze mij zouden heenbrengen, zeiden de agenten mij dat ze me geen verklaring schuldig waren. (…) Ik verzette me en wilde niet in de auto stappen en zij gebruikten kracht om me er in te zetten. Het was gewelddadig en ze sloegen me in mijn nek,’ zegt hij.

Stront
Otero Alcántara werd eerst naar het politiebureau Zanja gebracht en later naar het ondervragingscentrum Vivac. Daar zaten Amaury Pacheco en Soandry del Río in twee aparte cellen. Na twee dagen kwamen ze vrij met een boete van 200 peso’s wegens ‘belediging’. Over het gebruik van poep, zei hij dat ‘het om een zeer basale symboliek ‘ ging. ‘Op basis van deze nieuwe verordeningen blijkt dat wij als onafhankelijke kunstenaars niet meer dan stront zijn voor de Staat. Zij kunnen met ons spelen, ons overal naar toe slepen, ons gevangen houden en ons huizen belegeren. Als individuen zijn we stront voor de Staat,’ aldus Otero.

‘Samen kunnen we het…..Neen, tegen decreet 349.’ Volgens Amaury Pacheco ‘een wet die de kunst verandert in een delict.’

Vergunning
Decreet No. 349/2018 werd vorige week in de Staatskrant gepubliceerd als onderdeel van wat de regering ‘aanpassingen’ van de private sector noemt. De overheid spreekt in dit verband over ‘nieuwe delicten of overtredingen van de contractering van kunstenaars, de verkoop van kunstwerken en de vertoning van audiovisueel materiaal.’ In de praktijk betekent dit boetes en inbeslagnemingen, het mogelijk verlies van de vergunning van hen die artiesten contracteren voor concerten in bars en particuliere clubs evenals staatsinstellingen zonder de goedkeuring van het Ministerie van Cultuur en overheidsagentschappen. Ook kunstenaars die hun werk verkopen zonder overheidstoestemming kunnen worden beboet. Ook kunnen boetes volgen voor hen die audiovisueel materiaal verspreiden met beelden van geweld of pornografie of wanneer ‘de symbolen van het vaderland worden gebruikt bij overtredingen van de geldende wetten’ en wanneer sprake is van ‘discriminatie vanwege huidskleur, geslacht, seksuele oriëntatie, lichamelijke beperkingen of vanwege andere schendingen van de menselijke waardigheid.’

Arrestatie van Otero Alcantara

Gesprek met minister
De groep kunstenaars besloot tot de protestactie nadat de Minister van Cultuur een verzoek om een gesprek had genegeerd. ‘We wilden de minister ontmoeten om de onafhankelijkheid van de Cubaanse kunst van muziek tot dans, te benadrukken. We willen dat je niet per se afgestudeerd hoeft te zijn aan een kunstopleiding om legitiem te kunnen optreden. Nu blijkt dat de wetteloosheid zo groot is dat je zelfs je woning kun verliezen als je een schilderij verkoopt’. Bovendien waarschuwt Otero Alcántara dat dit decreet niet alleen onafhankelijke kunstenaars raakt, maar ook zij die van een staatsinstelling afhankelijk zijn. ‘Je kunt officieel zijn afgestudeerd, maar ze kunnen je altijd nog schrappen in het Kunstenregister of Registro del Creador. Dat gebeurde al eerder met sommige kunstenaars die aan de alternatieve #00Bienal deelnamen.

Bron
* Diario de Cuba / 14ymedio, 23 juli 2018.

Link
* YouTube: Arrestatie Luis Manuel Otero bij het Capitool in Havana, 1 minuut 24.

Arbeidsrechtbank verklaart ontslag actrice Lynn Cruz nietig

De Arbeidsrechtbank heeft de ontslagen actrice Lynn Cruz in het gelijk gesteld. Het Agentschap voor de Podiumkunsten (Agencia Artística de Artes Escénicas – Actuar) heeft in april onterecht haar contract opgezegd zonder een opzegtermijn van 30 dagen in acht te nemen. Afgelopen vrijdag werd Lynn Cruz over dit besluit geïnformeerd, elf dagen nadat de vijf leden van de rechtbank het besluit namen. In het document van de Arbeidsrechtbank staat expliciet dat er sprake is van een overtreding van Resolutie 44, die de arbeidsverhoudingen regelt in de organen die afhankelijk zijn van het Ministerie van Cultuur.

Lynn Cruz

Lynn Cruz stelt vast dat Jorge Luis Frías Armenteros, directeur van Actuar, Artikel 297 van het Wetboek van Strafrecht inzake het ‘ten onrechte opleggen van disciplinaire maatregelen’ heeft overtreden. Vanaf nu kan de actrice weer in dienst worden genomen, maar na wat er gebeurd is, gelooft Cruz niet dat dit zomaar zal gebeuren. Actuar zou achter de schermen toch willen voorkomen dat zij alsnog  nieuwe opdrachten krijgt. Bovendien meent Lynn Cruz dat de ‘psychische en morele schade’ die zij door deze maatregel heeft geleden, niet gecompenseerd kunnen worden, evenals het ‘verlies van haar baan.’ Het lijkt onwaarschijnlijk dat de directeur van Actuar, Luis Frias, wordt gestraft voor zijn fout. ‘Het is duidelijk dat men Frías beschermt na zijn onhandigheid waarbij de regels van het contract werden geschonden, maar men wil hem na die blunder beschermen,’ zegt Cruz. Tijdens de hoorzitting over de zaak, waarvan de opname openbaar werd, zei Frías dat het besluit van Actuar om het contract te verbreken samenhing met ‘uitingen op internet’ van Lynn Cruz tegen ‘de belangrijkste leiders’ van ‘de Partij en de Regering’ en hij erkende dat er procedurefouten waren gemaakt.

Lynn Cruz en Miguel Coyula

Veelzijdig
Lynn Cruz (1977) heeft carrière gemaakt in het theater en de Cubaanse film. Ook heeft zij aan enkele televisieprogramma’s meegewerkt. Twee van de films waaraan zij meewerkte, waren Larga Distancia en La Pared. Cruz speelde een bijzondere rol in de documentaire Nadie, geregisseerd door Miguel Coyula met getuigenissen van de dichter Rafael Alcides, een intellectueel die op het eiland gecensureerd wordt. In de onafhankelijke galerie El Círculo vond, in aanwezigheid van Alcides zelf, een presentatie plaats zonder grote incidenten. Een andere presentatie werd echter onmogelijk gemaakt door de geheime dienst, die het publiek de toegang verbood. Op dezelfde plaats, gecoördineerd door de kunstenaars Lia Villares en Luis Trápaga, verhinderden de politie en de staatsveiligheid de toegang van Cruz’s vrienden en collega’s die waren uitgenodigd voor de première van haar toneelstuk Los enemigos del pueblo / De vijanden van het volk.

Bron
* Website 14ymedio, 21 mei 2018e website Havana Times op 30 april 2018 over de zwarte lijst voor Cubaanse kunstenaars en haar persoonlijke ervaringen daarmee.
* Lynn Cruz op de website Translating Cuba, 10 april 2018: ‘I knew that killing Fidel Castro in a play was my social suicide.’

#00Bienal succesvol afgesloten ondanks tegenwerking Cubaanse autoriteiten

De alternatieve #00Bienal is ondanks forse tegenwerking van de autoriteiten dinsdag jl. met succes afgesloten. Vanaf het begin noemden de autoriteiten deze Biënnale een product van de ‘contrarevolutie’ en is alles in het werk gesteld om de deelname van binnen- en buitenlandse kunstenaars te voorkomen. Ook werden tentoonstellingsruimten overal verspreid in de stad, door de politie omsingeld. Volgens de organisatoren heeft de #00Bienal zijn doel bereikt, namelijk jonge kunstenaars zichtbaar maken en ruimte scheppen voor een debat in een sfeer van vrijheid.

Vrijdag vertoonde de politie het meeste machtsvertoon toen de woning annex galerie El Círculo werd omsingeld en de geheime dienst het publiek verhinderde de Co-Cina-tentoonstelling te bezoeken. Een agent die zich identificeerde als Efrén, blokkeerde de deur van de ruimte. ‘Ze lieten niemand binnen, maar we hebben alles op film”, vertelde activist Lia Villares aan een redacteur van 14ymedio. 

Kunstenaar Reynier Leyva Novo met zijn werk No me guardes si me muero / Kijk me niet aan als ik sterf. Novo doneerde het prijzengeld van een kunstwedstrijd voor de #00Bienal.

De meeste activiteiten van de #00Bienal vonden plaats in de Instarruimte van kunstenaar Tanía Bruguera in Oud Havana, maar ook in andere gemeenten zoals Marianao, El Vedado, Oost Havana en Santa Cruz del Norte vonden activiteiten plaats. In de buurt Alamar werden de kunstenaars Iris Ruiz en Amaury Pacheco het slachtoffer van represailles. Autoriteiten van het Bureau Ruimtelijke Ordening dwongen hen af te zien van de vertoning van graffitis van de maker Yasser Castellanos. ‘Wanneer we dat niet zouden stopzetten, zou men een knokploeg inschakelen om de graffiti te verwijderen.’ Maar de personen die bij de woning aankwamen om het werk te verwijderen konden het huis niet binnen omdat buren en vrienden van de kunstenaars zich hadden verzameld om een aanval te voorkomen. Uiteindelijk kwamen medewerkers van de geheime dienst langs die meedeelden dat Ruimtelijke Ordening toch toestemming had gegeven om te schilderen.

Onmogelijk
‘Drie maanden geleden dacht iedereen nog dat het onmogelijk was om de #00Bienal te organiseren,’ herinnert Luis Manuel Otero Alcántara zich, een van de belangrijkste organisatoren. O.a. omdat ‘de Cubaanse intelligentsia nauw gelieerd is aan het bestaande systeem door materiële gunsten aan kunstenaars te verlenen en omdat veel kunstenaars deze comfortzone niet willen verlaten’. Ondanks de grote verscheidenheid aan tentoonstellingen en artistieke acties die hebben plaatsgevonden, erkent Otero Alcántara dat ‘sommige aangekondigde kunstenaars niet zijn komen opdagen’ na de harde beschuldigingen die tijdens het evenement door officiële instellingen werden geuit.

Kunstgalerij El Aglutinador

‘Ik ben geen superheld of zo,’ waarschuwt de kunstenaar, die de afgelopen jaren naam maakte met unieke optredens als die in het luxe hotel Manzana Kempinski in Oud Havana. Deze artistieke acties waren erop gericht de economische kloof tussen onderdanen en toeristen aan het licht te brengen. ‘Kunstenaar zijn is een levenshouding,’ bekent de organisator voor wie de grootste angst was dat de #00Bienal zou vervallen in de historische patronen uit het verleden. ‘We zouden graag zien dat jonge filmmakers die onlangs een verklaring (over censuur in Cubaanse films, redactie)  hebben gepubliceerd ook een onafhankelijk filmevenement kunnen organiseren.’

Autoriteiten bedreigen #00Bienal 2018. Cartoon van Garrincha

Dreigementen
De geheime politie bedreigde tijdens verhoren de afgelopen weken ook kunstenaars om hen te proberen van deelname aan de #00Bienal af te zien. Een van de getroffenen was de schilder Luis Trápaga, die uit het Nationaal Kunstenaarsregister werd verwijderd als vergelding voor zijn betrokkenheid bij dit onafhankelijke kunstevenement. De autoriteiten van de Consejo Nacional de las Artes Plásticas / Nationale Raad voor de Beeldende Kunsten, die het register beheert, deelden hem mee dat de maatregel werd genomen vanwege zijn positie ‘in strijd met het cultuurbeleid van het land’. Kunstenaar José Ernesto Alonso nam deel aan de #00Bienal met een onderzoek dat hij uitvoerde op basis van onderzoeken van internationale instellingen over geluk, tevredenheid en welzijn in verschillende delen van de wereld. ‘Ik heb een gids gemaakt waarmee we de tevredenheid van elke Cubaan over de huidige situatie in het land kunnen meten’. Alonso verduidelijkt dat ‘de grootste angst die een kunstenaar kan hebben voor deelname aan de #00Bienal is dat alles zwart-wit wordt’ en dat er vervolgens ‘iemand van een kunstinstituut komt die dan tegen je zegt: als je de onafhankelijke Biënnale steunt, kun je niet langer deelnemen aan de evenementen die wij organiseren.’

Fragmenten uit de video Beautiful People Know van Keyezua, een kunstenaar uit Afrika die de #00Bienal meemaakte.

Buitenlanders geweigerd
Cubaanse kunstenaars als Hamlet Lavastida en Sandra Ceballos, eigenaren van de in 1994 geopende onafhankelijke galerie, Aglutinador, opende zijn deuren voor deelnemers aan de #00Bienal. En de bekende Gerardo Mosquera, oprichter van de Biënnale van Havana in 1984, sloot zich ook aan bij het onafhankelijke evenement. ‘Sommige buitenlandse kunstenaars, zoals de Spanjaard Diego Gil, zijn aangehouden door de Immigratiedienst en kregen te horen dat zij niet op de Biënnale mochten verschijnen,’ zegt de Cubaans-Amerikaanse curator en kunstenaar Coco Fusco. Fusco werd na aankomst op de luchthaven van Havana op 3 mei te kennen gegeven dat zij het land niet binnen mocht. Ook de kunstenaar Gean Moreno, verbonden aan het Miami Institute of Contemporary Art (ICA), onderging hetzelfde lot en hij moest naar de Verenigde Staten terugkeren zonder de luchthaventerminal te hebben kunnen verlaten.

#00Bienal 2018

De Braziliaanse kunstenaar Thiago Morandi was een van de kunstenaars die ook door de vreemdelingendienst werd aangehouden, maar de fotograaf en audiovisuele regisseur negeerde de bedreigingen en hij toonde zijn werk op het alternatieve evenement. De Mexicaans Ulises Valdés werd ook geadviseerd door immigratieambtenaren af te zien van deelname aan de #00Bienal. Hij adviseerde de ambtenaren contact op te nemen met de consul van zijn land als er problemen zouden zijn met zijn aanwezigheid in Cuba. De ambtenaren beweerden dat hij, om aan het evenement te kunnen deelnemen, over een cultureel visum moest beschikken. De buitenlandse gasten kregen van douane- en medewerkers van de immigratiedienst te horen dat zij aan een ‘niet-officieel’ evenement, ‘gefinancierd door de Miami-maffia’, zouden deelnemen. In werkelijkheid is de alternatieve Biënnale gefinancierd door crowdfunding en de opbrengst van een kunstprijsvraag, eerder georganiseerd door een kunstinstituut van de Cubaanse staat.

Bron
* Luz Escobar, website 14ymedio, 15 mei 2018

Cubaanse kunstenaars vechten voor meer autonomie

De Amerikaanse kunstwebsite Hyperallergic vraagt zich af waarom de Cubaanse autoriteiten Cubaanse kunstenaars deporteren die in Havana de alternatieve Biënal willen bijwonen. Had de New York Times immers niet beweerd dat Raúl Castro een hervormer is die de uitbreiding van particuliere bedrijven in Cuba mogelijk heeft gemaakt? En werd de recente explosie van bed and breakfasts, schoonheidssalons en reparatiewerkplaatsen die opereren vanuit privéwoningen niet algemeen verwelkomd als een teken van een positieve verandering? En de nieuwe president van het land, Miguel Díaz Canel, wordt geframed als een liberaal met een Facebook-account, die op de fiets rijdt en homo’s steunt in zijn thuisprovincie Villa Clara. Hier volgt de bijdrage van Coco Fusco.

Maar hoe moeten we dan verklaren waarom een kleine groep Cubaanse kunstenaars die een alternatieve Biënnale lanceren en hun huizen openstellen voor het publiek, zo keihard door de autoriteiten worden aangevallen? De organisatoren van de #00Bienal de la Habana – kunstenaar Luis Manuel Otero Alcantara en curator Yanelys Nuñez Leyva – besloten hun evenement te organiseren omdat de door de staat gesponsorde Biënnale werd uitgesteld tot 2019 vanwege de gevolgen van de orkaan Irma. Zij vonden dat kunstenaars een afzetmarkt nodig hadden en dat de burgerij zo kon genieten van een dosis creatieve energie. Ze zamelden geld in voor hun project via crowdfunding en maakten handig gebruik van sociale media om hun onderneming te promoten, door aanstekelijke video’s en zelfs een lied. Zij stoten op verzet van de Cubaanse autoriteiten, maar besloten toch door te gaan.

Groeiend aantal deelnemers
Aanvankelijk leken gevestigde kunstenaars die een nauwe band met de Cubaanse overheid hadden, terughoudend om zich aan te sluiten bij een stel, dat al eerder de confrontatie met de autoriteiten was aangegaan. Zes maanden geleden arresteerde de Cubaanse politie Luis Manuel Otero Alcantara terwijl hij een performance presenteerde tijdens de pelgrimage op de feestdag van Sint Lazarus. Maar naarmate de #00Bienal de la Habana naderde besloten meer notabelen uit de Cubaanse kunstwereld deel te nemen. Reynier Leyva Novo schonk de opbrengst van een kunstverkoop, $3.800, demonstratief aan de #00Bienal. Bekende figuren als kunstenaar Tania Bruguera en curator-criticus Gerardo Mosquera ondersteunden het evenement in video’s op Facebook. Buitenlandse artiesten beloofden zich bij hen aan te sluiten, maar de organisatoren verborgen hun namen voor de pers, zodat ze ongemerkt het land in konden glippen. Het aantal deelnemers liep op tot 140.

Kunstenaar Luis Manuel Otero Alcantara en curator Yanelys Nuñez Leyva, initiatiefnemers van de #00Bienal.

Officiële waarschuwing
Drie dagen voor de opening veroordeelde de officiële kunstenbond, de Unión de Escritores y Artistas de Cuba (UNEAC), de #00Bienal de Habana en verklaarde dat deze bedoeld was om de officiële Biënnale te belasteren; bovendien zou deze gefinancierd worden door ‘contrarevolutionaire huurlingen’. Leerlingen van de kunstacademie van San Alejandro moesten een video bekijken waarin het evenement aan de kaak werd gesteld. Deelnemende kunstenaars kregen telefoontjes van het Kunstenaarsregister, een afdeling van het Cubaanse Ministerie van Cultuur. Zij werden gewaarschuwd dat bij deelname aan de #00Bienal hun accreditatie zouworden ingetrokken. Dat betekent dat zij niet langer als  zelfstandig kunstenaar kunnen werken. Formeel zouden ze dan geen baan meer hebben.

Inbeslagname
Kunstenaar en curator Gean Moreno uit Miami werd op 4 mei bij de douane staande gehouden en 10 uur lang ondervraagd omdat hij drukwerk bij zich had met het #00Biënal logo en 12 werken van de Cubaanse kunstenaar Ernesto Oroza voor de tentoonstelling. Daar zat ook werk bij van Rikrit Tiravanija, Antonio Muntadas en José Bedia. Het werd geconfisqueerd als ‘vijandelijke propaganda’. Kunstenaars die de organisatoren wilden bezoeken, werden door veiligheidsagenten in de val gelokt en bedreigd. Het evenement werd op 5 mei  geopend met de kunstenaars omringd door staatsveiligheidsagenten. Geïnteresseerde academici – onder wie ikzelf – is de toegang tot Cuba zonder opgaaf van redenen geweigerd.

Groeiende mondigheid
Het is moeilijk te geloven dat een goed geoliede machine als het Cubaanse Ministerie van Cultuur zich zo bedreigd zou voelen door zijn kunstenaars, dat het hard zou ingrijpen bij zo’n tiendaags kunstfestijn. Maar dat is precies wat er gebeurt. Cubaanse overheidsfunctionarissen zien onafhankelijke artistieke activiteiten als een bedreiging voor hun controle over de kunstwereld. Zij zullen de macht niet opgeven in de kunstwereld, die hun symbolisch zo dierbaar is als een van de weinige succesverhalen van de revolutie. Buitenlandse kunstprofessionals die massaal naar officiële Cubaanse culturele evenementen gaan, vechten zelden de voortdurende spanningen tussen kunstenaars en de staat aan, omdat ze het systeem niet begrijpen, of omdat ze verblind zijn door hun politieke loyaliteit aan achterhaalde ideologieën, of omdat ze bang zijn het land te worden uitgezet. Toch worden Cubaanse jongeren steeds mondiger o.a. door de sociale media en gebruiken methoden als fundraising die kunstenaars elders ter wereld ook gebruiken. Zij zijn steeds succesvoller in het ter discussie stellen van het monopolie van de Cubaanse regering op het gebied van de cultuur.

Bij de opening van de 00Bienal was ook de zanger van Porno para Ricardo, tweede van links, aanwezig

Slim en dapper
Crowdfunding maakte het mogelijk dat jonge filmmakers films konden maken buiten het officiële Instituto Cubano del Arte e Industria Cinematográficos, ICAIC, en jonge musici maakten hun muziek en zorgden voor uploads op YouTube. Kunstenaars hoeven niet langer af te studeren op kunstopleidingen op het  eiland, aan te pappen met officials van de overheid of weg te blijven van politieke thema’s om gehoor te vinden. Die nieuwe werkelijkheid maakt dat zij onverbloemd hun politieke zorgen uiten. Het maakt ook dat er een golf van repressie door de regering wordt ontketend, die graag een reden zou vinden om de schuld af te schuiven op de CIA of zelfs de Trump-regering voor deze vrije uitingen van creatieve autonomie. Maar deze keer heeft de Cubaanse regering het mis. Jazeker, de CIA heeft in de jaren zestig honderden malen geprobeerd Fidel Castro te doden, maar het is deze revolutie die kunstenaars heeft voortgebracht die slim en dapper genoeg zijn om voor zichzelf te denken. De Cubaanse regering schaadt zichzelf door te kiezen voor de onderdrukking van het genie van haar kunstenaars. Dat genie maakte de Cubaanse kunstenaars zo onmisbaar voor de rest van de wereld en zo waardevol voor het land.

Bron
* Coco Fusco, website Hyperallergic, 8 mei 2017

Linken
* Website Hyperallergic, 7 november 2017: Cuban Police Detain Artist Planning Alternative Havana Biennal 
*  Website Hyperallergic, 8 maart 2018: Tania Bruguera’s Once-Censored Installation Measures the Distance Between Words and Things
* Website Hyperallergic, 13 oktober 2017: Cuba’s Longest Running Independent Gallery to Launch Workshops on Art Outside Official Culture.

Officieel Cuba doet alternatieve #00Biënnale in de ban

Donderdag jl. publiceerden de officiële kunstenaarsbond UNEAC en het verband voor jongerencultuur Asociación Hermanos Saíz (AHS) een verklaring, gericht tot de organisatoren van de alternatieve #00Biënnale. Zij worden omschreven als ‘demagogen’, ‘cynici’ en ‘huurlingen’. De beide door de staat gecontroleerde instituten beweren verder dat de alternatieve #00Biennale wordt gefinancierd ‘met contrarevolutionaire fondsen’.

De initiatiefnemers van de #00Biënnale, Luis Manuel Otero Alcantara en Yanelys Núñez Leyva

Luis Manuel Otero Alcántara, een van de organisatoren van de #00 Biënnale, beklaagt zich over het ‘gebrek aan respect’ waarmee de UNEAC en de Asociación Hermanos Saíz (AHS) tekeer gaan tegen het initiatief. ‘Onze financiering komt van crowdfunding die zeer transparant is en van geld van de kunstenaar Novo, geld afkomstig van de Nationale Raad voor Beeldende Kunst.’ De kunstenaar heeft zijn woede geuit over de suggestie dat het ‘freaks’ zijn en een kleine groep kunstenaars zonder werk, terwijl er in werkelijkheid al 140 kunstenaars bij dit evenement betrokken zijn’. Volgens de verklaring van de twee instituten willen de onafhankelijke kunstenaars ‘het karakter van het institutionele systeem bekladden, kunstenaars in verwarring brengen en een klimaat scheppen in dienst van de belangen van vijanden van de natie.’

Yoani Sánchez van de website 14ymedio nam met een act met een duif, deel aan de Biënnale van 2015

Dissidente kunstenaars
Eind vorig jaar schortte de UNEAC de 13e Biënnale van Havana op tot 2019 vanwege ‘de zeer ernstige schade die orkaan Irma aanrichtte aan het systeem van culturele instellingen van het land’. Deze beslissing leidde ertoe dat een groep kunstenaars een onafhankelijke #00Biennale wilden organiseren zonder staatsbemoeienis en mogelijk gemaakt door middel van een crowdfunding- campagne en donaties van de deelnemers. De organisatoren van de #00 Havana Biënnale willen deze doen plaatsvinden tussen 5 en 15 mei van deze maand. Otero: ‘We hebben vanaf het begin gezegd niet tegen de Biënnale te zijn, maar deze gebeurtenis is niet het erfgoed van de instituten maar van de kunstenaars.’ Onder de kunstenaars die zich bij het evenement hebben aangesloten zijn Tania Bruguera, oprichter van het Hanna Arendt Internationaal Instituut voor Artivisme en Lázaro Saavedra, winnaar van de Nationale Prijs voor Beeldende Kunsten 2014. Afgelopen april wonnen Otero Alcántara en curator Yanelis Núñez de Prijs 2018 voor de Kampioenen van de Vrijheid van Meningsuiting, gepromoot door de Britse non-gouvernementele organisatie Index of Censorship voor ‘hun ongelooflijk werk’ in het Museum van de Dissidentie ondanks de ‘enorme persoonlijke en politieke obstakels, alleen maar opdat anderen zich vrij kunnen uiten’.

In april overhandigde de kunstenaar Reynier Leyva Novo (in het wit), in Cuba beter bekend als El Chino Novo, de initiatiefnemers van de #00Biënnale 3.800 CUC, de opbrengst van een veiling van zijn werk.

‘Verward’
Ook hebben zich onafhankelijke galeries en artistieke projecten zoals Aglutinador, onder leiding van Sandra Ceballos, en Samuel Riera’s Riera Studio aangemeld als deelnemer. De lijst wordt aangevuld door galerie El Oficio, samen met de studio’s Yo soja el que soja el que soja el que en Coco Solo Social Club. Kunstenaars uit Spanje, Colombia, Mexico, Brazilië, de Verenigde Staten, Roemenië, Spanje en verschillende landen van het Afrikaanse continent hebben hun aanwezigheid bevestigd. De UNEAC spreekt over ‘zeer weinig personen’ die zich voor dit evenement hebben aangemeld en dicht de deelnemers aan de alternatieve Biënnale ‘kwade bedoelingen of verwardheid’ toe. Bovendien maken de meeste van deze kunstenaars ‘werk zonder enige betekenis’. Volgens Otero Alcántara heeft het Ministerie van Cultuur een ‘zwarte lijst’ aangelegd met de namen van kunstenaars die zouden geïnteresseerd zijn in de alternatieve Biënnale. Enkelen van hen ontvingen waarschuwingen ‘dat zij niet meer zouden kunnen exposeren op officiële plaatsen.’ Tijdens een bijeenkomst voorgezeten door Abel Prieto, de Minister van Cultuur, zei deze dat ‘ik en Yanelis Nuñez de belangrijkste vijanden van de Cubaanse cultuur zijn en dat geen enkele kunstenaar toestemming heeft om deel te nemen aan de #00Biennale,’ aldus Otero Alcántara.

Logo van de officiële Biënnale

Revolutie en cultuur
De Cubaanse cultuurpolitiek werd in 1961 vastgelegd in een toespraak van Fidel Castro die verzamelde kunstenaars en intellectuelen voorhield dat ‘binnen de Revolutie alles, buiten de Revolutie niks’ mogelijk was. Van kunstenaars en intellectuelen wordt in Cuba verwacht dienstbaar te zijn aan het gevestigde politieke systeem en dit als ‘onherroepelijk’ te beschouwen. Volgens de statuten van de kunstenaarsbond UNEAC, aangenomen op 27 april 2015 ‘baseert de UNEAC zijn bestaan op Artikel 7 van de Grondwet van de Republiek Cuba en erkent de Cubaanse Communistische Partij als de superieure leidende kracht van de samenleving en de Staat.’

De officiële 13^e Biënnale van Havana wordt gehouden van 12 april tot 12 mei 2019.

Bron
* Website 14ymedio, 3 en 4 mei 2018

Link
* YouTube video – 4 minuten – met presentatie van #00Biënnale 2018